Ο Ιωάννης Μπαλαφούτης γεννήθηκε το 1943 και κατάγεται από τη Φτέρη Φθιώτιδας. Σε νεαρή ηλικία βρέθηκε στην Αμερική προκειμένου να πραγματοποιήσει το όνειρό του να γίνει μηχανολόγος και φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Illinois στο Σικάγο, πήρε το Master του στη Μηχανολογία από το Πανεπιστήμιο του Missouri και το MBA του (Master in Business Administration) από το Πανεπιστήμιο Loyola του Σικάγο. Ίδρυσε δική του εταιρεία στην Αμερική, η οποία λειτουργούσε από το 1974 έως το 2012 παρέχοντας μηχανολογικές υπηρεσίες. Η ζωή του μοιραζόταν ανάμεσα σε Ελλάδα και Αμερική, μέχρι το 2012. Στην Ελλάδα λειτουργεί τη δική του εταιρεία από το 1995, η οποία ειδικεύεται στις εφαρμογές της ηλιακής ενέργειας μέσω ηλιακών συστημάτων. Είναι παντρεμένος με την Ευαγγελία Γκερλέ και έχουν αποκτήσει έναν γιο και τρεις κόρες.
Ο παππούς του βιογραφούμενου, από την πλευρά του πατέρα του, Χρήστος Μπαλαφούτης, γεννήθηκε στην Παλούκοβα Αιτωλοακαρνανίας και μετοίκησε στη Φτέρη για βιοποριστικούς λόγους.
Η Φτέρη είναι ημιορεινό χωριό της Στερεάς Ελλάδας στην Περιφερειακή Ενότητα Φθιώτιδας. Είναι κτισμένη στις δυτικές αρχές της κοιλάδας του Σπερχειού, νότια του ποταμού και στους βόρειους πρόποδες του όρους Γουλινάς σε υψόμετρο 380 μέτρων. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, το χωριό κτίστηκε μετά την Επανάσταση του 1821 από μερικούς κατοίκους της σημερινής Άνω Φτέρης, που μετοίκησαν προς τον κάμπο και σε χαμηλότερο υψόμετρο.
Ο Χρήστος Μπαλαφούτης ήταν γεωργός-κτηνοτρόφος. Παντρεύτηκε τη Μαρία, το γένος Ευσταθίου και απέκτησαν τρία παιδιά. Τον Χαράλαμπο, τον Γεώργιο, πατέρα του βιογραφούμενου και τον Ιωάννη.
Ο παππούς του βιογραφούμενου από την πλευρά της μητέρας του ονομαζόταν Ιωάννης Σταθοκώστας και καταγόταν από τα Στάγια (σημερινός Πλάτανος) Φθιώτιδας. Ήταν κτηνοτρόφος στο επάγγελμα. Παντρεύτηκε τη Γιαννούλα, η οποία καταγόταν από την ίδια περιοχή και απέκτησαν πέντε παιδιά. Τρεις κόρες, τη Σταυρούλα, την Κωνσταντία και τη Μαρία, μητέρα του βιογραφούμενου και δύο γιους, τον Γιώργη και τον Σπύρο.
Από διηγήσεις του πατέρα του, ο βιογραφούμενος θυμάται ότι ο παππούς του ήταν πολύ οξύθυμος ενώ η γυναίκα του ήταν πράος και ήρεμος άνθρωπος. Προτιμούσαν να περνούν τον καιρό τους στην Άνω Φτέρη, στα 850 μέτρα υψόμετρο. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, το χωριό κτίστηκε γύρω στα 1770 από Ηπειρώτες που ήθελαν να αποφύγουν τους Τούρκους και οι οποίοι στη συνέχεια, μετά την Επανάσταση του 1821, μετοίκησαν στη σημερινή Φτέρη (ή Κάτω Φτέρη) σε χαμηλότερο υψόμετρο.
Ο πατέρας του βιογραφούμενου, Γεώργιος Μπαλαφούτης, γεννήθηκε στη Φτέρη. Εκεί έζησε έως τα τρία πρώτα χρόνια του Δημοτικού και έπειτα σταμάτησε το σχολείο. Πήγε φαντάρος την περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής, βιώνοντας από κοντά τη φρίκη του πολέμου και τον ξεριζωμό του ελληνισμού της Μικράς Ασίας. Έλαβε μέρος στο αποκορύφωμα της προέλασης του Ελληνικού Στρατού στην μικρασιατική ενδοχώρα, στη μάχη του Σαγγαρίου ποταμού το 1921 και επέστρεψε πίσω στην Ελλάδα το 1923-1924, παραμένοντας στην περιοχή της Φτέρης, όπου εργάστηκε ως γεωργός και κτηνοτρόφος.
Ο Γεώργιος Μπαλαφούτης παντρεύτηκε τη Μαρία Σταθοκώστα το 1931, με συνοικέσιο, και απέκτησαν επτά παιδιά, πέντε κορίτσια και δύο αγόρια. Τη Δέσποινα, τη Νίκη, τη Γιαννίτσα, τη Δήμητρα, την Ιουλία, τον Χρήστο και τον βενιαμίν της οικογένειας, τον βιογραφούμενο Ιωάννη.
Ο βιογραφούμενος έχει πολλές αναμνήσεις από τον πατέρα του, ο οποίος από ένα σημείο της ζωής του έγινε πολύ θρήσκος και ήταν, μάλιστα, παλαιοημερολογίτης. Στις παλαιοημερολογίτικες εορτές, θέλοντας να δείξουν σεβασμό προς τον πατέρα τους, τα παιδιά φιλούσαν το χέρι του, όπως θυμάται χαρακτηριστικά ο Ιωάννης. Ο πατέρας του ήταν αυστηρός με όλους και αρκετά σκληρός. Η μητέρα του πέρασε, επίσης, δύσκολες στιγμές, καθώς μέσα σε έντεκα χρόνια γέννησε οκτώ παιδιά, από τα οποία έζησαν τα επτά, καθώς το ένα, δυστυχώς, πέθανε. Ήταν όμως πολύ δυνατή, είχε πολλές αντοχές και ήταν η στυλοβάτης της οικογένειας.
Από τις αδερφές του βιογραφούμενου, καμία δεν τελείωσε το Δημοτικό, παρά μόνο φοίτησαν σε δύο-τρεις τάξεις, καθώς λόγω της Κατοχής η κατάσταση ήταν ιδιαίτερα δύσκολη και επικίνδυνη. Ο βιογραφούμενος σημειώνει πως ο Άρης Βελουχιώτης, ηγέτης του ΕΛΑΣ -της μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης στην Ελλάδα υπό ηγεσία κομμουνιστικής ιδεολογίας κατά την περίοδο της Κατοχής- που ήταν από την περιοχή, περνούσε και χαιρετούσε τις αδερφές του.
Το διάστημα 1954-1955, με κυβερνητικό διάταγμα, ιδρύθηκαν τα νυχτερινά δημοτικά σχολεία, ώστε να καταφέρουν να φοιτήσουν στο Δημοτικό όσοι δεν μπόρεσαν, λόγω των σκληρών συνθηκών της Κατοχής ώστε να αποκτήσουν βασικές γνώσεις και ικανότητες γραφής και ανάγνωσης. Ο αδερφός του βιογραφούμενου, ο κατά δύο χρόνια μεγαλύτερος Χρήστος, τελείωσε μόνο το δημοτικό και μετά πήγε σε Τεχνική Σχολή στη Λαμία και στη συνέχεια πήγε στην Αθήνα.
Ο βιογραφούμενος, Ιωάννης Μπαλαφούτης, τελείωσε το Δημοτικό στη Φτέρη και φοίτησε για ένα χρόνο στο 2ο Γυμνάσιο Λαμίας και τις επόμενες δύο τάξεις του γυμνασίου τις έκανε στη Σπερχειάδα. Άφησε το Γυμνάσιο, καθώς ο πατέρας του του επέβαλε να έρθει στην Αθήνα προκειμένου να φοιτήσει και αυτός στην Τεχνική Σχολή ΠΥΡΚΑΛ στον Υμηττό (Τεχνική Σχολή Μαθητείας Καλυκοποιίας). Ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 1958 τα θεωρητικά μαθήματα και την πρακτική εξάσκηση, προκειμένου να γίνει μηχανοτεχνίτης. Μετά τον πρώτο χρόνο φοίτησης, ο Ιωάννης συνειδητοποίησε ότι ήθελε να συνεχίσει τις σπουδές του στο Γυμνάσιο. Πήγε στο νυχτερινό γυμνάσιο της περιοχής του, στη Γούβα.
Ήταν πολύ λυπηρό για τον βιογραφούμενο το γεγονός ότι για να συνεχίσει τις σπουδές του στο νυχτερινό γυμνάσιο -επειδή εργαζόταν το πρωί- έπρεπε να έχει έγκριση από τον πατέρα του που να αναφέρει ότι του επιτρεπόταν να το κάνει αυτό. Αυτό αποδείχθηκε μεγάλο εμπόδιο, διότι ο πατέρας του δεν ήθελε να πάει στο Γυμνάσιο ώστε «να γίνει ένας καλός τεχνίτης από την Τεχνική Σχολή της ΠΥΡΚΑΛ και τίποτα άλλο», όπως θυμάται χαρακτηριστικά. Μετά από μεγάλες προσπάθειες που έκανε ο Ιωάννης προκειμένου να πείσει τον πατέρα του να τον αφήσει να πάει στο Γυμνάσιο αλλά και ύστερα από πιέσεις της μητέρας του, πήρε την άδεια να εγγραφεί στο νυχτερινό, με την προϋπόθεση και την υπόσχεση ότι θα αρίστευε και στην Τεχνική Σχολή αλλά και στο Γυμνάσιο. Τελικά αρίστευσε στην Τεχνική Σχολή και τα πήγε πάρα πολύ καλά στο Γυμνάσιο.
Στη σχολή μαθητείας, ο βιογραφούμενος έμαθε μηχανολογικό σχέδιο και το Τμήμα Μελετών της Εταιρείας Καλυκοποιίας του ζήτησε να εργαστεί μόνιμα σαν σχεδιαστής. Έγινε μέλος ενός τμήματος με υψηλής περιωπής μηχανολόγους και σχεδιαστές, γεννώντας του έτσι την επιθυμία να γίνει και ο ίδιος Μηχανολόγος. Προσπάθησε να δώσει εξετάσεις για να εισαχθεί στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο αλλά δεν τα κατάφερε. Θέλοντας να γίνει οπωσδήποτε Μηχανολόγος, απευθύνθηκε στον θείο του, Χαράλαμπο, ο οποίος είχε μεταναστεύσει στην Αμερική το 1912. Ζούσε στο Σικάγο και είχε εκεί τη δική του οικογένεια, με την οποία η οικογένεια του βιογραφούμενου είχε ετήσια επαφή. Μετά από επιστολές του βιογραφούμενου, ο θείος του τον δέχτηκε τελικά στην Αμερική, υπό τον όρο ότι πέρα από τις σπουδές του, θα έπρεπε να εργάζεται, προκειμένου να καλύπτει τις βιοποριστικές του ανάγκες. Ο Ιωάννης πήρε αναβολή από τον στρατό και έφυγε για την Αμερική.
Σε ηλικία 20 ετών, τον Ιανουάριο του 1964, ο Ιωάννης έφτασε στην Αμερική. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, κατάφερε και απέκτησε, το 1969, το δίπλωμα του Μηχανολόγου. Επειδή ήταν φοιτητής στην Αμερική, δεν επιτρεπόταν να εργαστεί καθώς ο θείος του είχε, θεωρητικά, εγγυηθεί για τη συντήρησή του έως ότου τελείωναν οι σπουδές του, οπότε αναγκαστικά έκανε μόνο παράνομες εργασίες. Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Illinois στο Σικάγο. Μετά από έναν χρόνο πήρε το Master του στη Μηχανολογία από το Πανεπιστήμιο του Missouri και δύο χρόνια αργότερα πήρε το MBA του (Master in Business Administration) από το Πανεπιστήμιο Loyola του Σικάγο, το 1972. Το 1973 έκανε αίτηση προκειμένου να γίνει Αμερικανός πολίτης, εφόσον είχε σημαντικές σπουδές και η αίτησή του εγκρίθηκε.
Εργάστηκε για έναν χρόνο σε εταιρείες σαν μηχανικός και το 1974 ίδρυσε τη δική του εταιρεία υπηρεσιών μηχανολογίας και άλλων ειδών μηχανικών, την οποία διατήρησε από το 1974 έως το 2012 ως Ανώνυμη Εταιρεία και τη λειτουργούσε στην Αμερική. Αυτό έδωσε στον βιογραφούμενο τη δυνατότητα να αποκτήσει χρήματα αλλά και να μπορεί να επισκέπτεται τακτικά την Ελλάδα. Ασχολήθηκε, επίσης, με τα κοινά ως Ελληνοαμερικανός πολίτης, κυρίως με το Κυπριακό θέμα. Δραστηριοποιήθηκε πολύ με το θέμα αυτό.
Το 1979 ο Ιωάννης παντρεύτηκε την Ευαγγελία Γκερλέ, που καταγόταν από τα Άνω Ραβένια Ιωαννίνων και ζήσανε μαζί στην Αμερική έως το 1986. Απέκτησαν τρία παιδιά. Τον Γιώργο, που γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1980, τη Μαρία, γεννημένη τον Απρίλιο του 1982 και τη Βασιλική, που γεννήθηκε τον Μάρτιο του 1984.
Το 1986, η οικογένεια έφυγε από την Αμερική και επέστρεψε στην Ελλάδα, επειδή ο Ιωάννης και η Ευαγγελία δεν ήθελαν τα παιδιά τους να αποκοπούν από τις ρίζες τους και την πατρίδα τους. Έκτισαν ένα σπίτι στην Άνοιξη της Αττικής και αμέσως τα παιδιά φοίτησαν σε ελληνικό σχολείο. Ο Γιώργος φοίτησε στο Αρσάκειο της Εκάλης και ακολούθησαν και οι δύο κόρες τους.
Από τότε, ξεκίνησε ένας μαραθώνιος για τον βιογραφούμενο, καθώς αναγκαστικά περνούσε έναν μήνα στην Αμερική και έναν στην Ελλάδα, ενώ η σύζυγός του και τα παιδιά τους παρέμεναν στην Ελλάδα. Τα καλοκαίρια τα περνούσαν στο σπίτι τους στην Αμερική. Το 1989 απέκτησαν άλλη μια κόρη, τη Δήμητρα. Όλα τα παιδιά τελείωσαν το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο στο Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία της Εκάλης.
Το 2012, ο Ιωάννης Μπαλαφούτης πήρε την απόφαση να κλείσει την εταιρεία στην Αμερική και επέστρεψε μόνιμα, πια, στην Ελλάδα. Επισκέπτεται δύο-τρεις φορές το χρόνο το σπίτι της οικογένειας στην Αμερική. Έχει πλέον συνταξιοδοτηθεί από την Αμερική αλλά είναι μάχιμος μηχανολόγος στην Ελλάδα.
Το 1995 ίδρυσε την δική του επιχείρηση με την επωνυμία «Ιωάννης Μπαλαφούτης», με αντικείμενο την εφαρμογή της ηλιακής ενέργειας. Η επιχείρηση δραστηριοποιήθηκε αρχικά στο σχεδιασμό, την κατασκευή και την πώληση του Ηλιακού Φούρνου. Από τότε, συμβάλλει όλο και περισσότερο στη διάδοση της χρήσης της ηλιακής ενέργειας μέσα από ποικίλες εφαρμογές. Δραστηριοποιείται στη μελέτη, την κατασκευή και τις πωλήσεις εξοπλισμού για μικρές και μεγάλες εγκαταστάσεις για αυτόνομα φωτοβολταϊκά συστήματα, με σκοπό την ηλεκτροδότηση σε κατοικίες, επαγγελματικούς χώρους κ.ά. Η επιχείρηση είναι οικογενειακή και δίνει την ευκαιρία στην οικογένεια Μπαλαφούτη να βγάζει τα προς το ζην και να έχει μια ικανοποιητική απασχόληση.
Οραματίζεται τη διάδοση της χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στον βαθμό που ο άνθρωπος θα βασίζεται κυρίως σε αυτές για να καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες του, χωρίς να επιβαρύνει το περιβάλλον.