To Μαυρομάτι βρίσκεται στην κεντρική Βοιωτία, ανάμεσα στη Θήβα και τη Λιβαδειά. Απέχει 30 χιλιόμετρα από τη Λιβαδειά και διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Αλιάρτου. Καθώς το χωριό ιδρύθηκε από Αρβανίτες οι μεγαλύτεροι σε ηλικία κάτοικοι μιλούν τα Αρβανίτικα, η οποία ήταν η κύρια γλώσσα των Μαυροματαίων μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960.
Η ίδρυση του χωριού από οικογένειες Αρβανιτών χρονολογείται πριν από το 1373, εποχή κατά την οποία χαρακτηριζόταν ως Στρατοχώρι ή Κατούντι. Τα στρατοχώρια είχαν έναν άρτια οργανωμένο στρατιωτικό μηχανισμό άμυνας των περιοχών που είχαν υπό την προστασία τους. Εκεί εκτελούνταν πολεμικά γυμνάσια με βάση το ιππικό και οι κάτοικοι ζούσαν από την κτηνοτροφία και την παραγωγή σιταριού. Η ονομασία του χωριού οφείλεται στο όνομα του αρχηγού της πρώτης οικογένειας που εγκαταστάθηκε εκεί, του Τζιν Μαυρομάτη όπως αναφέρεται στα τουρκικά αρχεία.
Στις 26 Οκτωβρίου 1825 Έλληνες οχυρώθηκαν στη μάντρα της εκκλησίας της Αγίας Σωτήρας για να αντιμετωπίσουν πολυάριθμο τουρκικό απόσπασμα κι όταν άρχισαν να τους τελειώνουν τα πυρομαχικά μπήκαν μέσα στην εκκλησία. Οι Τούρκοι σκαρφάλωσαν στη στέγη, άνοιξαν τρύπα και έριξαν μέσα αναμμένες ύλες που προκάλεσαν τον θάνατο από ασφυξία στους πολιορκημένους. Επέζησε μόνο ο αρχηγός τους, ο οποίος συνελήφθη από τους Τούρκους και κατακρεουργήθηκε.
Ενδιαφέρον έχει ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος που χρονολογείται στη μεσοβυζαντινή περίοδο και ήταν ένα από τα μετόχια της μονής Σαγματά. Αρχικά ήταν ένας μικρός σταυροειδής ναός με τρούλο αλλά στη συνέχεια μετασκευάστηκε σε τρίκλιτο τρουλοκάμαρο ναό και επεκτάθηκε. Αξιόλογη είναι και η Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου που είναι χτισμένη σε ένα σημείο περιτριγυρισμένο από πεύκα, βελανιδιές, άγρια φυτά και λιόδεντρα. Στην πλατεία του χωριού υπάρχει το άγαλμα του οπλαρχηγού Αθανασίου Σκουρτανιώτη που κατακρεουργήθηκε από τους Τούρκους στη μάχη του 1825 στον ναό της Αγίας Σωτήρας.