Ζάππας Ευάγγελος (1800 – 1865)

Γεννήθηκε στο Λάμποβο του Τεπελενίου, όπου έλαβε την εγκύκλια παιδεία και σε ηλικία 13 ετών πήγε στα Ιωάννινα και κατατάχτηκε στην σωματοφυλακή του Αλή πασά, όπου παρέμεινε ως την πολιορκία του από τα σουλτανικά στρατεύματα. Εκείνη την εποχή κατατάχτηκε στο σώμα του Μάρκου Μπότσαρη και αγωνίστηκε για την υπεράσπιση του Σουλίου, που ο Αλή πασάς είχε επιδώσει στους Σουλιώτες. Όταν παραδόθηκε το Σούλι και απέτυχε η εκστρατεία του Μαυροκορδάτου στα Πέτα, ο Ζάππας κατέβηκε με τους Σουλιώτες καπεταναίους στο Μεσολόγγι. Μετά τον θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη υπηρέτησε υπό άλλους καπεταναίους, φτάνοντας στον βαθμό του ταξιάρχου. Οι Οθωμανοί, για εκδίκηση, κρατούσαν φυλακισμένη την γριά μητέρα του Σωτήρα στην λίμνη των Ιωαννίνων, έχοντας, μάλιστα, καταστρέψει την οικογενειακή τους περιουσία. Όταν τελείωσε ο Αγώνας, ο Ζάππας ανταμείφτηκε από τον Καποδίστρια για την προσφορά του σε αυτόν με εθνικές γαίες. Ο Ζάππας, μετά λιγόχρονη παρουσία στην Βέροια, πήγε το 1831 στο Βουκουρέστι, όπου αρχικά άσκησε το επάγγελμα του πρακτικού γιατρού, αξιοποιώντας τις γνώσεις που αποκόμισε κατά τον Αγώνα. Στην συνέχεια επιδόθηκε στην εκμίσθωση μοναστηριακών κτημάτων, που του απέφεραν πολλά κέρδη, γι’ αυτό και έλαβε την απόφαση να αγοράζει πολλά από αυτά. Συνεργαζόταν, ήδη, με τον εξάδελφό του Κώστα, με τον οποίο απέκτησε τεράστια περιουσία. Το 1856 άρχισε να υλοποιείται η πρόταση του Παναγιώτη Σούτσου για την επανίδρυση των Ολυμπιακών Αγώνων, όχι, όμως, αθλητικών αλλά βιομηχανικών και καλλιτεχνικών διαγωνισμάτων. Ο Ζάππας, τότε, διέθεσε τα αναγκαία ποσά για να κτιστεί μέγαρο εκθέσεων που επικυρώθηκε με το Β.Δ. Της 19 Αυγούστου 1858, οπότε και τελέστηκαν τα πρώτα Ολύμπια, που εγκαινίασαν οι βασιλείς Όθων και Αμαλία. Ο Ζάππας δεν επισκέφτηκε ποτέ την Αθήνα, αλλά παρακολουθούσε τα γενόμενα στην Ελλάδα. Το 1863 εκδηλώθηκε διανοητική ασθένειά του και, παρά τις προσπάθειες του εξαδέλφου του Κωνσταντίνου σε αναζήτηση θεραπείας στο Παρίσι, ο Ευάγγελος απεβίωσε την 19 Ιουνίου 1865 και τάφηκε στην εκκλησία του Ευαγγελισμού στο κτήμα του στο Μπροστένι. Ο Ζάππας, με την διαθήκη του άφησε όλη την περιουσία του στην Επιτροπή Ολυμπίων Αγώνων με εκτελεστή και επικαρπωτή τον εξάδελφό του Κωνσταντίνο. Κατά την διαθήκη του αυτός όφειλε να κτίσει μέγαρο εκθέσεων στην Αθήνα, όπου θα εναπόθετε την κεφαλή του, ενώ το σώμα του έπρεπε να ταφεί στο Λάμποβο, στο οποίο είχε κληροδοτήσει ετήσιο εισόδημα. Ο εξάδελφός του εξεπλήρωσε πιστά τις επιθυμίες του. Στο μεταξύ, οι ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας διεκδικούσαν την τεράστια περιουσία του και άρχισαν μακροχρόνιοι δικαστικοί αγώνες με τον εξάδελφό του Κωνσταντίνο. Ο ανδριάντας του Ζάππα στήθηκε το 1887 στο προαύλιο του Ζαππείου Μεγάρου. Ο εξάδελφός του Κωνσταντίνος (1814 – 1892) μερίμνησε για την οικοδόμηση του Ζαππείου (1874 – 1888), που τα εγκαίνιά του έγιναν παρουσία του βασιλέα Γεωργίου του Α΄, παρισταμένου του Κωνσταντίνου Ζάππα, που έγινε αντικείμενο λαϊκών εκδηλώσεων. Ο Ζάππας ίδρυσε σχολεία και

σε εκτός του ελληνικού βασιλείου πόλεις, όπως το Ζάππειο Παρθεναγωγείο στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και σε βορειοηπειρωτικά χωριά. Ο Κωνσταντίνος αντιμετώπισε με επιτυχία τις διεκδικήσεις των Ρουμάνων για την περιουσία τους, που μέρος της περιήλθε στους κληρονόμους ανεψιούς του και στην Ζάππειο Επιτροπή. Ο ίδιος τάφηκε στο κτήμα τους στο Μπροστένι και ανδριάντας του στήθηκε στο Ζάππειο Μέγαρο, σήμερα έδρα της Ελληνικής Επιτροπής της Ε.Ε.

Φωτογραφίες: https://www.mixanitouxronou.gr