Το Ζουρίδι είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Ρεθύμνης. Απέχει 20 χμ. από το Ρέθυμνο. Βρίσκεται σε υψόμ. 60 μ. κι έχει σήμερα 90 κατοίκους. Οι χωριανοί υποστηρίζουν ότι η ονομασία Ζουρίδι προέρχεται από τη λέξη ζουρίδα, που σημαίνει κουνάβι και ονομάστηκε έτσι γιατί στην περιοχή υπήρχαν πολλά κουνάβια. Σύμφωνα πάντα με μαρτυρίες των κατοίκων, ζουρίδα στην τοπική διάλεκτο σημαίνει ενέδρα. Στην Τουρκοκρατία, λοιπόν, έστηναν συνεχώς ενέδρες στους Τούρκους. Έτσι λοιπόν το χωριό από τις πολλές ενέδρες ονομάστηκε Ζουρίδα.
Υπάρχει και μια άλλη εκδοχή για την ονομασία του χωριού, η οποία μας λέει ότι υπήρχε κάποιος Τούρκος που λέγονταν Ζουρίδης και καταδυνάστευε το χωριό. Τον τύραννο αυτόν σκότωσαν λόγω της αισχρής συμπεριφοράς του σε γλέντι στο χωριό που είχε οργανωθεί με απαίτηση του Ζουρίδη. Παλαιότερα υποστηρίζονταν ότι αυτό το περιστατικό έγινε αφορμή να ονομαστεί έτσι το χωριό. Χωρίς να αναφέρεται πουθενά η ονομασία που διατηρούσε μέχρι τότε. Η άποψη αυτή δεν ευσταθεί και τόσο σήμερα.
Το χωριό ξεχωρίζει για το πραγματικά μαγευτικό τοπίο του, καθώς εκτός από την εναλλαγή που παρουσιάζει το έδαφος της περιοχής, κυριαρχεί το πράσινο με τις ελιές και τις χαρουπιές και η αυτοφυής βλάστηση της περιοχής όπως δάφνες, μυρτιές, αζήλακες κ.α.
Δεν υπάρχουν στοιχεία για τη χρονιά ίδρυσης του χωριού. Από διατηρούμενα έγγραφα στη Μονή Κερά, Γωνιά Χανίων συμπεραίνουμε άτι η περιοχή του σημερινού Ζουριδίου είχε παραχωρηθεί μαζί με το υπόλοιπο μερίδιο στον βυζαντινό άρχοντα Χορτάτση. Τοποθεσία όμως ή χωριό με το όνομα Ζουρίδι δεν αναφέρεται πουθενά. Κατά την περίοδο της ενετοκρατίας πάλι το Ζουρίδι δεν αναφέρεται. Στο κέντρο όμως του χωριού βρίσκεται ένα κτίσμα καθαρά ενετικό με όγκο και διαρρύθμιση που μαρτυρούν ότι πρόκειται για μεμονωμένη οικοδομή που ασφαλώς άνηκε σε κάποιον ενετό άρχοντα. Κατά πάσα πιθανότητα το οικοδόμημα αυτό αποτέλεσε πυρήνα γύρω από το οποίο θα κτίσθηκαν στην αρχή καταλύμματα για τη διαμονή ανθρώπων που δούλευαν στα κτήματα του άρχοντα και σιγά σιγά θα εξελίχθηκαν σε συνοικισμό.
Γύρω στα 1.500 μέτρα από το Ζουρίδι σύμφωνα με την παράδοση υπήρχαν οι οικισμοί Αρτος και Αστροχώρι που καταστράφηκαν εντελώς από τους Τούρκους εξ’ αιτίας ανυπακοής των κατοίκων ή από επιδημικές αρρώστιες.
Εξαιτίας της μεγάλης παραγωγής σε λάδι, χαρούπια, σιτηρά κ.τ.λ. το χωριό εξελίχθηκε γρήγορα. Αναγνωρίστηκε σε κοινότητα και για αρκετό διάστημα λειτούργησε δημοτικό σχολείο και σχολαρχείο που εξυπηρετούσε πολλά χωριά τριγύρω. Πολλοί από τους απόφοιτους του οχολαρχείου διέπρεψαν σε διάφορους τομείς επιστημών.
Στην εξέλιξη του χωριού σημαντικό ρόλο έπαιξαν η οικογένεια του Γεωργίου Δρανδάκη, που προέρχεται από το αφανισμένο χωριό Αστροχώρι και του Γιάννη Σπανιδάκη που μετοίκησε στο Ζουρίδι από το Βελονάδω.
Οι παλιότερες οικογένειες είναι οι Δρανδάκηδες, Αγριμάκηδες, Σπανιιδάκηδες, Σηφογιαννάκηδες, Καβρουλάκηδες, Λελεδάκηδες, Μπιράκηδες, Κουτσουδάκηδες, Κουντουράκηδες κ.ά. Από το χωριό κατάγεται και ο πρώην υπουργός και βουλευτής Σταύρος ΜπΙρης.
Η παράδοση αναφέρει ότι το 1866 οι Τούρκοι έκλεισαν όλους τους χωριανούς ο’ ένα κατώι. Μόνο ένας Δρανδάκης είχε διαφύγει. Έριξε μια μπαταρία, έσβησε το λυχνάρι και δημιουργήθηκε πανικός. Οι Τούρκοι φοβήθηκαν πως είχαν κυκλωθεί κι έφυγαν, χωρίς να πειράξουν τους έγκλειστους.
Λέγεται επίσης ότι τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας η ομάδα Μπίρης – Νικόδημος – Αποστολάκης προκαλούσε πολλές συμφορές στους Τούρκους. Υπάρχει και η σχετική μαντινάδα:
«Ο Μπίρης, ο Νικόδημος και το Γερανιωτάκι εκάνανε την Τουρκιά κι ήπιανε το φαρμάκι:
Αυτή η ομάδα έσφαζε τους Τούρκους μέσα στα σφαγεία. Την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής, οι Γερμανοί συνέλαβαν μόνο τον πρόεδρο του χωριού. Τον μετέφεραν στο Ρέθυμνο, τον δίκασαν για ανύπαρκτη αιτία και τελικά τον ελευθέρωσαν.
Οι Ζουριδιανοί γενικά πλήρωσαν σημαντικό φόρο αίματος παλεύοντας για τη λευτεριά. Τέτοιοι αγωνιστές ήταν ο Αναγνώστης Δρανδάκης που σκοτώθηκε στα χρόνια της τουρκοκρατίας, ο Σταυριανός Μπίρης το 1905 στο Ατσιπόπουλο, ξεχωρίζοντας για την παλικαριά του και το θάρρος του. Επίσης κατά τον Β παγκόσμιο πόλεμο άφησε τη ζωή του στη Γερμανία, όπου είχε μεταφερθεί αιχμάλωτος, ο Μιχάλης Αγριμάκης. Ακολούθησαν και άλλοι αγωνιστές όπως ο Μ. Γρυλλάκης (1921), ο Γριντάκης , ο Γιάννης Μπιράκης (1948), ο Στέλιος Δρανδάκης κ.α. Δύο από τους αγωνιστές που είχαν λάβει μέρος στο Μακεδόνικο αγώνα ως οπλαρχηγοί ήταν ο Μιχάλης Μπίρης (Σταυριανός) και ο Δημήτριος Χατζηδάκης (Ζουριδιανός).
Συχνά κατά την γερμανοϊταλική κατοχή οι κάτοικοι του Ζουριδίου έκρυβαν πολλούς συμμάχους και έλληνες αγωνιστές.
Δυστυχώς ο πληθυσμός του χωριού μειώθηκε σημαντικά κατά την πρώτη δεκαετία του 1900 και περισσότερο ακόμα μετά τον Α παγκόσμιο πόλεμο και τη μικρασιατική εκστρατεία και βέβαια μετά τη λήξη της γερμανικής κατοχής. Έτσι τα μισά σπίτια του χωριού σφραγίστηκαν και οι προσπάθειες παραγωγής εγκαταλήφθηκαν. Χαρακτηριστικά το σχολείο του χωριού μένει κλειστό γιατί δεν υπάρχουν μαθητές.
Έξω από το χωριό υπάρχει το ξωκλήσι Μεταμόρφωση του Σωτήρα. Είναι βυζαντινής εποχής με τοιχογραφίες. Επίσης στο χωριό βρίσκεται ο Άγιος Ιωάννης ο Ριγολόγος, οικογενειακή εκκλησία του Ιωάννη Σπαντιδάκη, η οποία χτίστηκε γύρω στο 1830. Ήταν μια επιθυμία του Ιωάννη Σπαντιδάκη για να συγχωρεθεί επειδή καταλάθος σκότωσε κάποιον που νόμισε ότι ήταν κλέφτης.
Πριν από 100 χρόνια περίπου κτίστηκε ο Άγιος Παντελεήμονας, η κεντρική εκκλησία του χωριού.
Επίσης υπάρχει στο χωριό η βρύση Πλάτανος, χτισμένη επί τουρκοκρατίας και ανακαινισμένη πρόσφατα.
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.
Φωτογραφία : https://www.e-storieskritis.gr