Ζουνάκι Χανίων

Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Κυδωνίας. Βρίσκεται νοτιοδυτικά των Χανίων, σε απόσταση 25χμ. Είναι κτισμένο στην κοιλάδα του Δικασιμιώτη ποταμού σε υψόμ, 110μ. και κατοικείται από 105 άτομα.

Ανάμεσα σε δυο λόφους, πνιγμένα μέσα στις σταχτοπράσινες ελιές και βαθυπράσινες πορτοκαλιές, βρίσκονται κτισμένα τα κάτασπρα σπιτάκια του. Το σημερινό χωριό αποτελείται από 3 συνοικίες που βρίσκονται πολύ κοντά η μια με την άλλη. Τις χωρίζει ένας μικρός χείμαρρος, που άλλοτε αποτελεί ευλογία για το χωριό και άλλοτε γίνεται αιτία καταστροφής.

Οι κάτοικοι του χωριού είναι εργατικοί, τίμιοι, φιλόξενοι, προοδευτικοί. Αγαπούν τον τόπο τους και αγωνίζονται για μια καλύτερη ζωή. Τα κύρια προϊόντα του χωριού είναι εσπεριδοειδή, ελαιόλαδο και κρασί.

Στην κοινότητα Ζουνακίου ανήκει ο οικισμός Λίμνη. Η ονομασία του χωριού (το κυρίως χωριό λέγεται Ζουνάκι), όπως συμβαίνει σε πολλά χωριά της Κρήτης, προήλθε από κάποιο Τούρκο αγά, που τον έλεγαν Ζούνη. Ο αγάς αυτός ήταν κύριος της περιοχής, στην οποία έβαλε Χριστιανούς να την καλλιεργούν.

Η πρώτη εγκατάσταση Χριστιανών στην περιοχή έγινε το 1780, περίπου, σύμφωνα με τις μαρτυρίες παλιότερων. Πρώτος που εγκαταστάθηκε στην περιοχή ήταν κάποιος Εμμανουήλ Καβαλιεράκης από τα Μεσκλά Κυδωνίας. Αυτός ήταν στη δούλεψη του αγά του Σκινέ,Σακίρ – Μπέη και επειδή ήταν πολύ πιστός, ο αγάς του χάρισε 500 μέλισσες. Ο Καβαλιεράκης πούλησε τις μέλισσες και από τα χρήματα που έβγαλε αγόρασε από τον Τούρκο αγά τη σημερινή περιοχή του Ζουνακίου. Έτσι, έγινε η πρώτη εγκατάσταση Χριστιανών στην περιοχή. Παλιότερη ονομασία του χωριού δεν υπάρχει.

Εκτός από το κυρίως χωριό υπάρχουν και άλλες δυο συνοικίες: τα Χρυσιανά κα ι τα Καμισιανά. Τα Καμισιανά πήραν το όνομα από κάποιον ΚαμισάκηΛιονή, ο οποίος αγόρασε την περιοχή από κάποιο αγά Μεμέτ – Αλή, που κατείχε την περιοχή. Η πρώτη ονομασία της συνοικίας, σύμφωνα με μαρτυρίες παλιών, ήταν Δικασιμές και προήλθε από το δικαστήριο που διατηρούσαν οι Τούρκοι στην περιοχή. Απόδειξη τούτου αποτελεί η σημερινή ονομασία του ποταμού που διασχίζει το χωριό και λέγεται Δικασιμιώτης.

Το χωριό πρωτοϊδρύθηκε επί της βενετικής εποχής, όπως αποδεικνύουν ερείπια, που υπάρχουν εδώ. Άποικοι, από διάφορα μέρη, από τους Λάκκους, τη Γαύδο, τα Σφακιά, τον Πρασέ, τα Φλάρια και πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία κατοίκησαν το χωριό. Μεταξύ των παλιοτέρων οικογενειών είναι οι Γιαννακάκηδες, Μαρκάκηδες, Λιωνάκηδες, Δρακάκηδες, Βουλγαράκηδες, Μανωλεδάκηδες, Μαλαμάδες, Περάκηδες, Γομπάκηδες, Πενταράκηδες, Φράγκοι, Καλυμνιοί, Κουκούληδες, Κουντήδες, Μπακούσηδες.

Από την εποχή της Τουρκοκρατίας μέχρι τη Γερμανική Κατοχή, οι κάτοικοι της περιοχής ήταν παρόντες σ’ όλους τους αγώνες και τις θυσίες. Επί Τουρκοκρατίας, το Ζουνάκι κατοικούνταν από Τούρκους και Έλληνες. Οι Έλληνες έκαναν 3 σημαντικές επαναστάσεις και υποχρέωσαν τους Τούρκους να φεύγουν σιγά σιγά για τα Χανιά. Κάνανε ζημιές στα ελαιόδενδρα και τα σπαρτά και έτσι οι Τούρκοι εγκατέλειψαν το μέρος, πουλώντας τα κτήματα στους Έλληνες, οι οποίοι κατέβαιναν από τις γύρω ορεινές περιοχές.

Κατά τη ν επανάσταση του 1896, πολλοί από τους κατοίκους πήραν μέρος και αφού ενώθηκαν με άλλους επαναστάτες, κυνήγησαν τους Τούρκους από τις Βουκολιές προς τα γειτονικά χωριά Λίμνη, Μανωλιόπουλο, Μπαπιόλο και Κουφό.

Η πτώση των Γερμανών αλεξιπτωτιστών βρήκε τους κατοίκους στις επάλξεις του καθήκοντος. Μαζί μ’ όλους τους Κρητικούς πολέμησαν με τα λίγα μέσα, που διέθεταν, τον απρόσκλητο εισβολέα.

Στην περίοδο της Κατοχής, το Ζουνάκι ήταν έδρα τάγματος 80 περίπου Γερμανών. Εδώ ήταν ο καθηγητής Λευτέρης Σταυρακάκης, που οι Γερμανοί τον χρησιμοποιούσαν ως διερμηνέα. Από μαρτυρίες των κατοίκων η προσφορά του Σταυρακάκη στην περιοχή υπήρξε μεγάλη. Θερμός πατριώτης, με κίνδυνο της ζωής του, πολλές φορές, βοήθησε τους κατοίκους. Χωρίς αυτόν ίσως να θρηνούσαν πολλά θύματα. Πολλά είναι τα παραδείγματα, που αναφέρονται σήμερα και όπου φαίνεται η μεγάλη προσφορά του Σταυρακάκη. Ένα απ’ αυτά είναι το εξής:

Οι Γερμανοί, θέλοντας να φτιάξουν μια γέφυρα, έκοψαν από ένα γειτονικό λόφο μερικά κυπαρίσσια. Σ’ ένα απ’ αυτά οι κάτοικοι της περιοχής είχαν κρύψει όπλα και πυρομαχικά, που έπεσαν στα χέρια των Γερμανών. Ο κίνδυνος για τη ζωή των κατοίκων ήταν μεγάλος.

Στην κατάλληλη στιγμή ο Σταυρακάκης κατάφερε να πείσει το Γερμανό διοικητή του τάγματος ότι τα όπλα, που βρέθηκαν ήταν στρατιωτών, που είχαν επιστρέψει από τον πόλεμο της Αλβανίας.

Ένα άλλο γεγονός, που διηγούνται σχετικά με τη βοήθεια, που προσέφερε ο Σταυρακάκης στο χωριό είναι το εξής: Οι ναζί επέβαλαν στους κατοίκους να κουβαλούν πέτρες για να φτιάχνουν δρόμους. Ο Γιώργος Περάκης, που κουβαλούσε κι αυτός, για μια στιγμή κουράστηκε και κάθισε να ξεκουραστεί. Ο Γερμανός, όμως, που τους επέβλεπε τον συνέλαβε και τον οδήγησε κατευθείαν στο Ζουνάκι, που ήταν ο διοικητής, ο οποίος, δίνοντάς του ένα δυνατό χαστούκι, του έσπασε το τύμπανο του αυτιού. Ο Περάκης, οργισμένος έβρισε τα θεία. Ο διοικητής φαίνεται πως κατάλαβε κάτι και ρώτησε το Σταυρακάκη τι είπε. Ο Σταυρακάκης απάντησε: «Σας είπε, ευχαριστώ πολύ». Διαφορετικά ο διοικητής ίσως να τον σκότωνε.

Στο Ζουνάκι οι παλιότεροι διηγούνται πολλούς θρύλους. Υπάρχει μια γούρνα, δίπλα στο μοναδικό πηγάδι του χωριού, στην τοποθεσία Πέργυρος, που λέγεται ότι εκεί πότιζε το άλογό του ο Άγιος Γεώργιος. Στον Πέργυρο ήταν τα πρώτα σπίτια του χωριού που από κει ξαπλώθηκε σ’ όλη την περιοχή.

Στο δυτικό μέρος της εκκλησίας του χωριού υπάρχει μια πλάκα και λέγεται ότι εκεί είναι θαμμένη μια χρυσή καμπάνα, η οποία όμως, δεν έχει βρεθεί, ενώ έχουν βρεθεί πολλά οστά γύρω από την εκκλησία κατά τη διάνοιξη του δρόμου.

Στην τοποθεσία Συκόλαγγος υπάρχει μια μεγάλη σπηλιά, μέσα στην οποία παλιά έβαζαν τα πρόβατα για να σταλίζουν (= ξεκουραστούν ) – χωράει πάνω από 100 πρόβατα. Έξω από τη σπηλιά υπήρχε ένα τοίχωμα, σαν περιαύλιο, που αποτελούσε κα ι την είσοδο της σπηλιάς.

Παλιό μοναστήρι είναι η Κοίμηση της Θεοτόκου στο νεκροταφείο, που έχει εικόνες του 14ου αιώνα και ένα κεραμίδι του 17ου αιώνα. Δεν έχει ανακαινισθεί. Στο μοναστήρι αυτό υπάρχει μια πηγή, που, καθώς λένε οι κάτοικοι, το νερό της έρχεται από την Αίγυπτο. Δίπλα στην πηγή υπήρχε ένα φυτό, σαν θάμνος, που το φύλλο του έχει σχήμα σακούλας και το χρησιμοποιούσαν για ποτήρι. Αυτό το φυτό φύεται μόνο στην Αίγυπτο και λέγεται ότι ο σπόρος ήρθε από εκεί στην Κρήτη μέσω του νερού. Σήμερα, το φυτό αυτό δεν υπάρχει πια στο Ζουνάκι.

Η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στο κέντρο του χωριού θεμελιώθηκε το 1930 και αποπερατώθηκε το 1970. Είναι ρυθμού Βασιλικής, η πιο μεγάλη εκκλησία αυτού του ρυθμού στην Κρήτη.

Την τοιχογραφημένη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του 14ου αιώνα την γκρέμισαν το 1951 και έκτισαν στη θέση της καινούρια. Σώζεται μόνο ο σταυρός που υπήρχε στο ιερό της εκκλησίας του 140υ αιώνα. Η εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης είναι παλιά και έχει ανακαινισθεί. Σώζεται όμως η παλιά κατασκευή με αγιογραφίες στους τοίχους, μάλλον του 14ου αιώνα.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.