Μενού Κλείσιμο

Ζαγορά Πηλίου

Η Ζαγορά είναι το μεγαλύτερο χωριό του Πηλίου, χτισμένο αμφιθεατρικά στις βορειοανατολικές πλαγιές του, σε υψόμετρο 450-550 μέτρων. Αποτελείται από τέσσερις συνοικίες και κατά την απογραφή του 2011 αριθμούσε 2.074 κατοίκους. Υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Ζαγοράς – Μουρεσίου και απέχει 47 χιλιόμετρα από τον Βόλο.

Για τον χρόνο ίδρυσης της Ζαγοράς δεν υπάρχουν ιστορικές πληροφορίες, ωστόσο εικάζεται ότι δημιουργήθηκε για να καλύψει την ανάγκη ασφάλειας των κατοίκων παραθαλάσσιων περιοχών από τις πειρατικές επιδρομές. Κοντά στο χωριό, πάνω σε λόφο, σώζονται ερείπια οχυρώσεων και κτισμάτων διαφόρων ιστορικών περιόδων, ενώ στην ευρύτερη περιοχή έχουν βρεθεί αρχαίοι τάφοι, πήλινα αγγεία, ξίφη και νομίσματα με παραστάσεις της Αργώς, γεγονός που κάνει τους ιστορικούς να πιστεύουν ότι εκεί υπήρχε κάποια προχριστιανική πόλη, πιθανότατα οι αρχαίες Μύραι.

Η Ζαγορά χτίστηκε αρχικά γύρω από το μοναστήρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, όπου βρίσκεται σήμερα η ομώνυμη συνοικία και γι’ αυτό ονομαζόταν Σωτήρα Ζαγορά μέχρι τον 18ο αιώνα οπότε επικράτησε το Ζαγορά που στα Σλάβικα σημαίνει ο τόπος πίσω από το βουνό. Πιθανολογείται ότι το μοναστήρι χτίστηκε τον 15ο αιώνα στα θεμέλια παλαιότερου ναού και καταστράφηκε το 1887 από πυρκαγιά που είχε ως αποτέλεσμα να χαθούν πολύτιμα κειμήλια.

Η ανάπτυξη του χωριού άρχισε από τα τέλη του 16ου αιώνα χάρη στην παραγωγή μεταξιού. Η Ζαγορά παρήγαγε 25.000-30.000 οκάδες μεταξιού τον χρόνο και έκανε εξαγωγές στη Βενετία, τη Δαλματία, τη Γερμανία και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης, καθώς η ποιότητά του ήταν εξαιρετική με αποτέλεσμα να είναι περιζήτητο. Παράλληλα ανέπτυξε την επεξεργασία μαλλιού στα ξακουστά «αργαστήρια» και παρήγαγε τις ονομαστές «καπότες της Ζαγοράς. Για τις ανάγκες του εξαγωγικού και εισαγωγικού εμπορίου αποκτήθηκε αξιόλογος εμπορικός στόλος, τα περίφημα «ζαγοριανά καράβια» που μετέφεραν τα προϊόντα στα μεγάλα λιμάνια της Ευρώπης, την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη. Ζαγοριανοί έμποροι ήταν εγκατεστημένοι σε πολλές πόλεις του εξωτερικού, ενώ αρκετοί ήταν εκείνοι που παρέμεναν στον τόπο τους διατηρώντας όμως υποκαταστήματα και αντιπροσώπους σε σημαντικά εμπορικά κέντρα της εποχής.

Η οικονομική ευρωστία και η συνεχής επικοινωνία με την Ευρώπη είχε ως επακόλουθο την πνευματική ανάπτυξη της Ζαγοράς. Επί Τουρκοκρατίας είχε δύο σχολεία, εκ των οποίων το ένα πρόσφερε υποτυπώδη εκπαίδευση. Το δεύτερο ήταν το Ελληνομουσείο που ιδρύθηκε το 1702 και φημιζόταν για τους διαπρεπείς δασκάλους του και την ποιότητα των σπουδών, με τους μαθητές του να διδάσκονται εκτός από την ελληνική γλώσσα, μαθηματικά, φυσική, αστρονομία, γεωγραφία, φιλοσοφία, ιστορία και ξένες γλώσσες. Από το 1762 το Ελληνομουσείο διέθετε οικοτροφείο για τη στέγαση μαθητών από άλλες περιοχές και πλούσια βιβλιοθήκη. Ανάμεσα στους πολλούς μαθητές του Ελληνομουσείου ξεχωρίζουν τα ονόματα του Άνθιμου Γαζή, του Ρήγα Φεραίου, του Γρηγόριου Κωνσταντά.

Η ακμή και η υπεροχή της Ζαγοράς στην περιοχή ήταν τόσο μεγάλη ώστε τον 19ο αιώνα όλα τα χωριά του ανατολικού Πηλίου αναφέρονταν ως «χωριά της Ζαγοράς» και έχαιρε καθολικής αποδοχής.

Αρκετοί Ζαγοριανοί μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρεία και πολλοί συμμετείχαν στον αγώνα για την ελευθερία. Με αρχηγό τον Κυριάκο Μπασδέκη, Ζαγοριανοί ενώθηκαν τον Μάιο του 1821 με κατοίκους των γύρω χωριών και πρωτοστάτησαν στην πολιορκία του φρουρίου του Βόλου. Αργότερα, στην επανάσταση του Πηλίου το 1878 η Ζαγορά υπήρξε η έδρα της επαναστατικής κυβέρνησης των εξεγερμένων περιοχών με πρόεδρο τον Ιερώνυμο Κασσαβέτη, ο οποίος τη δεκαετία του 1850 είχε χρηματοδοτήσει τη δημιουργία του Κασσαβέτειου Παρθεναγωγείου, του πρώτου παρθεναγωγείου που ιδρύθηκε στη Θεσσαλία. Η επανάσταση αυτή κατεστάλη με πρωτοβουλία της Αγγλίας, είχε όμως ως αποτέλεσμα την παραχώρηση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα με την Συνθήκη του Βερολίνου του 1878.

Κατά την περίοδο της  Κατοχής, η Ζαγορά βομβαρδίστηκε δύο φορές από τις κατοχικές δυνάμεις, λεηλατήθηκε και κάτοικοί της εκτελέστηκαν.

Σήμερα, η οικονομία της Ζαγοράς στηρίζεται στην καλλιέργεια μήλων. Η συγκέντρωση και η εμπορία τους γίνεται μέσω του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς, έναν από τους πρώτους συνεταιρισμούς της Ελλάδας με έτος ίδρυσης το 1916. Από το 1996 τα μήλα Ζαγορίν αναγνωρίζονται ως ΠΟΠ (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης) και εξάγονται σε πολλές χώρες.

Το χωριό είναι ένα από τα ομορφότερα θέρετρα του Πηλίου με την πλακόστρωτη κεντρική πλατεία του Αγίου Γεωργίου με τη μαρμάρινη κρήνη των Ναϊάδων Νυφών που δημιουργήθηκε το 1865 και αποτελεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο, τα πλατάνια και τα παραδοσιακά καφέ και εστιατόρια, με τις πολλές παλιές εκκλησίες του και με το υπέροχο φυσικό τοπίο του. Ανάμεσα στα πολλά αξιοθέατα της Ζαγοράς ξεχωρίζουν η Βιβλιοθήκη, το Ελληνομουσείο και τα αρχοντικά της.

Κάθε χρόνο, στις αρχές Σεπτεμβρίου, διοργανώνεται από τον Γυναικείο Συνεταιρισμό Ζαγοράς η «Γιορτή του Μήλου» που εξελίσσεται σε πανηγύρι με φαγητό και παραδοσιακή μουσική και χορό.