Ο Ξυλοσύρτης είναι ένα παραθαλάσσιο και καταπράσινο χωριό της Ικαρίας, χτισμένο αμφιθεατρικά λίγα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Αγίου Κήρυκου. Κατά την απογραφή του 2011 αριθμούσε 263 κατοίκους.
Το χωριό διαθέτει μια πεντακάθαρη ακτή με κρυστάλλινα νερά. Δίπλα από την παραλία αναβλύζει η ιαματική πηγή «Αθάνατο Νερό», το νερό της οποίας είναι κατάλληλο για τη θεραπεία νεφρολιθιάσεων. Λίγο πιο πέρα στέκεται ατενίζοντας το πέλαγος η «Γριά του Κακοπέρατου». Σύμφωνα με την παράδοση, είναι μια μάνα η οποία κατέβαινε κάθε μέρα στην παραλία ανυπομονώντας να επιστρέψει στο νησί ο ξενιτεμένος γιος της. Κάποτε όμως πληροφορήθηκε ότι το καράβι με το οποίο ταξίδευε ο γιος της ναυάγησε και ότι ο ίδιος πνίγηκε. Ο πόνος της ήταν αβάσταχτος και ο Θεός τη λυπήθηκε και την πέτρωσε. Στη δεκαετία του ’50 ο γλύπτης Νίκος Ίκαρης λάξευσε και στη συνέχεια χρωμάτισε τον συγκεκριμένο βράχο δίνοντάς του τη μορφή μιας νέας κοπέλας, την οποία ονόμασε «Νεράιδα του Γιαλού». Είναι η αισιόδοξη πλευρά που θέλει την πετρωμένη γριά μάνα να ξανανιώνει όταν ύστερα από χρόνια επέστρεψε στο νησί ο ξενιτεμένος γιος της.
Σε κοντινή απόσταση από το χωριό βρίσκεται η περίφημη Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου με το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο και τις αξιόλογες εικόνες. Χτίστηκε τον 18ο μ.Χ. αιώνα από δύο Κολλυβάδες, πατέρες του Αγίου Όρους, τον ιερομόναχο Νήφων και τον Μακάριο Νοταρά. Η Πύλη της Μονής λέγεται ότι ήταν πάντα ανοιχτή, ακόμα και το βράδυ, για να μπορούν να εισέρχονται οι πιστοί όποτε είχαν ανάγκη. Σήμερα σώζεται το παρεκκλήσι του Αγίου Μακαρίου, με τις ψηφιδωτές εικόνες και τα ερείπια του κελιού που ασκήτευε. Λίγα μέτρα πιο μακριά από την κύρια εκκλησία, σώζονται και τα ερείπια του εξομολογητηρίου των γυναικών, καθώς και δύο υδρόμυλοι, το χειροκίνητο ελαιοτριβείο και ο ταρσανάς όπου είχαν το καΐκι και τις βάρκες τους οι μοναχοί.
Ανάμεσα στον Ξυλοσύρτη και το χωριό Χρυσόστομο βρίσκεται το μνημείο του Ίκαρη που είναι αφιερωμένο στον Ίκαρο. Εκεί βρίσκεται και ένα θέατρο το οποίο κατά καιρούς φιλοξενεί διάφορες παραστάσεις και εκδηλώσεις.
Φωτό: http://www.520greeks.com/photo/fotografies-apo-ksylosyrti/