Οι Βούβες είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Κισάμου. Βρίσκεται σε απόσταση 26χμ. από τα Χανιά. Το υψόμετρο της περιοχής κυμαίνεται από 100 μέχρι 200μ. Η κοινότητα Βουβών με τους επτά συνοικισμούς της, είναι σπαρμένη πάνω σε δυο λοφοσειρές, η μια ξεκινά από το Δαρμαροχώρι και φτάνει μέχρι τις Άνω Βούβες και η άλλη από τα Καμισιανά μέχρι τις Άνω Βούβες. Ο συνολικός αριθμός των κατοίκων της κοινότητας ανέρχεται στους 330 ανθρώπους και οι οικισμοί που την αποτελούν είναι οιΑνωΒούβες, τα Λουκουμιχελιανά, τα Ποντικιανά, το Κελλί, τα Γερουδιανά, το Περιστέρι και η Χαρβάτα.
Η περιοχή είναι μια από τις πιο πλούσιες του νομού Χανίων. Ο τόπος, ήρεμος και γαλήνιος, με το γόνιμο έδαφος και την εργατικότητα των κατοίκων, έδωσε άφθονα αγαθά και καρπούς. Στα εύφορα χωράφια της περιοχής κυριαρχεί η καλλιέργεια αμπελιών και ακολουθεί η καλλιέργεια της ελιάς. Εδώ, παράγεται το περίφημο μαύρο βουβιανό κρασί, που είναι ένα από τα καλύτερα κρασιά της Κρήτης. Η συνολική παραγωγή του φθάνει στους 1.000 τόνους το χρόνο.
Η κοινότητα πήρε το όνομά της από τον κυριότερο συνοικισμό της, Κάτω Βούβες. Το πιο πιθανό είναι το αρχικό όνομα του χωριού να ήταν Γούβες. Η λέξη Γούβα, που αποδίδει με ακρίβεια τη φυσική διαμόρφωση του εδάφους που κτίστηκε το χωριό, έχει κρητικό διαλεκτικό τύπο Βούβα.
Η χρονολογία που κτίστηκε το χωριό μας είναι άγνωστη σήμερα, αλλά εξαιτίας της πλούσιας γης, πρέπει ο τόπος να κατοικήθηκε από τα αρχαία χρόνια. Απόδειξη του γεγονότος αυτού είναι η ανακάλυψη ενός θολωτού τάφου με οστά ανθρώπινων σκελετών. Τα οστά αυτά βρέθηκαν το 1966. κατά τη διάρκεια των εργασιών συνεργείου της ΔΕΗ στο σημείο που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την κύρια είσοδο του ναού του Αγίου Νικολάου. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι τα ανθρώπινα οστά που βρέθηκαν εδώ είναι του 1000 με 500 π.Χ.
Το 1984 βρέθηκε στη θέση Τσαπατάκη στις Άνω Βούβες καλλιεργώντας το κτήμα Θολωτός τάφος Γεωμετρικής εποχής με σπάνια ευρήματα. Στην ίδια περιοχή βρέθηκαν κατά καιρούς διάφορα πήλινα, καθώς και δεύτερος τάφος, ο οποίος καταστράφηκε από το όργωμα.
Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου είναι στη θέση παλαιότερης εκκλησίας, την οποία έκαψαν οι Τούρκοι το 1866 καταστρέφοντας εικόνες μεγάλης αξίας. Τα υπολείμματα τω ν εικόνων βρέθηκαν από τους αρχαιολόγους και χαρακτηρίστηκαν σπάνιας τέχνης.
Στο εκκλησάκι του Αγίου Βασιλείου, γίνονται εργασίες από την Αρχαιολογική υπηρεσία, γιατί πιστεύεται πως κάτω από το σημερινό ναό υπάρχει άλλος ναός, άγνωστο αν είναι Βυζαντινός ή αρχαίος Ελληνικός.
Φαίνεται ότι το χωριό κατοικούνταν από τη βυζαντινή εποχή, όπως συμπεραίνουμε από το βυζαντινό εκκλησάκι που βρίσκεται στις Κάτω Βούβες, Οι Τούρκοι άφησαν κι εδώ τα σημάδια τους, όπως εξάλλου, και σ’ ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.
Σε πολλά σημεία της κοινότητας, συναντάμε τουρκικά τοπωνύμια, όπως Χαρβάτα, Χασάν, Αγάδενας, Σμούλι κ.ά. Στη συνοικία Χαρβάτα επίσης, υπάρχει ο Πύργος των Κουμήδων, κτισμένος τον καιρό της Τουρκοκρατίας. Είναι ένας πύργος τεραστίων διαστάσεων, που διατηρείται μέχρι σήμερα ακέραιος. Εδώ, κατέφευγαν οι Τούρκοι, όταν η μανία των εξαθλιωμένων και υπόδουλων ραγιάδων ξεσπούσε πάνω τους, για να εκδικηθεί τους φοβερούς εξευτελισμούς και τις ταπεινώσεις.
Η κοινότητα κατά την Τουρκοκρατία ανέδειξε πολλούς οπλαρχηγούς και καπεταναίους, που συμμετείχαν στους αγώνες που διεξήγαγε, κατά καιρούς, ο ηρωικός κρητικός λαός. Οι πιο γνωστοί απ’ αυτούς είναι οι καπετάνιοι Ιωάννης Ελληνάκης και Αντώνης Ελληνάκης.
Τους αγώνες των ηρώων αυτών για ελευθερία και ανεξαρτησία συνέχισαν οι ντόπιοι κάτοικοι του χωριού στη Μάχη της Κρήτης, όπου πολλοί απ’ αυτούς πήραν μέρος κατά του Γερμανού, αυτήν τη φορά, κατακτητή.
Στο χωριό συναντάμε την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, κτισμένη πριν από 100 περίπου χρόνια. Είναι ο κυριότερος ναός της κοινότητας. Ανήμερα του Αγίου Νικολάου, που η εκκλησία γιορτάζει, γίνεται μεγάλο πανηγύρι και ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει ένα αληθινά λαϊκό κρητικό πανηγύρι.
Σ’ ερημική τοποθεσία έξω από το χωριό, βρίσκεται, επίσης, το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Βασιλείου, με αρκετές τοιχογραφίες, που διακρίνονται ελάχιστα. Οι παλιότερες οικογένειες της περιοχής είναι οι Αδαμάκηδες, οι Βαρβατσουλάκηδες, οι Δεσποτάκηδες, οι Ντιγριντάκηδες, οι Γιανναδάκηδες, οι Καραπατάκηδες, οι Πετράκηδες, οι Ποντικάκηδες.
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.