Βουκολιές Χανίων

Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Κισάμου Χανίων. Είναι κτισμένο στη δυτική. όχθη του Ταυρωνίτη ποταμού, σε απόσταση 7χλμ. από τη θάλασσα και σε υψόμ. 200μ. Οι 1.200 κάτοικοι της κοινότητας ασχολούνται, κυρίως, με την παραγωγή λαδιού, εσπεριδοειδών, σταφυλιών και κηπευτικών προϊόντων.

Επίσης, παράγουν ωραιότατο μέλι εξαιρετικής ποιότητας. Παλιότερα, στη γύρω περιοχή υπήρχαν πολλά λιβάδια και βοσκοτόπια και οι κάτοικοι ήταν κυρίως Βουκόλοι δηλαδή βοσκοί, γι’ αυτό και το χωριό ονομάστηκε Βουκολιές. Το χωριό Βουκολιές είναι ένα σχετικά νέο χωριό, που πιθανά να δημιουργήθηκε λίγο πριν φύγουν οι Τούρκοι από την Κρήτη. Από αγιογραφημένες, όμως, βυζαντινές εκκλησίες, που βρίσκουμε στα γύρω μέρη, βγάζουμε το συμπέρασμα ότι η περιοχή κατοικούνταν τη βυζαντινή εποχή.

Έχουν βρεθεί επίσης, μεγάλα οστά, που μαρτυρούν ότι το χωριό έχει παλαιότερη ιστορία. Στην κοινότητα Βουκολιών υπάγονται τα μετόχια Μέσα Βουκολιές, Φωτοκάδο, Πάνω Κεφάλα, Κάτω Κεφάλα, Γαβαλομούρι, Νέμπρος, Μπαϊρακταριανά και Κουλουκουθιανά. Τα μετόχια αυτά φαίνεται να ήταν προγενέστερα των Βουκολιών και αργότερα δημιούργησαν τις Βουκολιές, εμπορικό τους κέντρο.

Κατά την Τουρκοκρατία, την περιοχή κατοικούσαν κυρίως Τούρκοι. Το έτος 1881, μάλιστα, αναφέρεται ότι κατοικούσαν εδώ 194 Τούρκοι και μόνο 17 Χριστιανοί.

Απόδειξη της εγκατάστασης Τούρκων στην περιοχή είναι τα υπολείμματα τουρκικών οικημάτων, που βρίσκονται γύρω από το χωριό και συγκεκριμένα στη συνοικία Νέμπρος. Ένα απ’ αυτά τα οικήματα δόθηκε από την κοινότητα σε Μικρασιάτες πρόσφυγες, που σήμερα κατοικούν εκεί.

Στα νοτιοδυτικά του χωριού και σε απόσταση 600μ., υπάρχουν ερείπια πύργου, που έκτισαν οι Τούρκοι, στα 1866, για να μπορούν καλά οχυρωμένοι να αποκρούουν τις κατά καιρούς επαναστάσεις που ξεσπούσαν στην περιοχή.

Στα 1896, ο πύργος αυτός υπήρξε το κέντρο μάχης με πρωταγωνιστές 400 Τούρκόυς και επαναστάτες Κρητικούς. Οι ξεσηκωμένοι ραγιάδες κατάφεραν με τη γενναιότητά τους να αποκλείσουν τους Τούρκους στον πύργο και να τους πολιορκήσουν ολόκληρη τη νύχτα. Με το ξημέρωμα, όμως, οι Τούρκοι είχαν εξαφανιστεί, άγνωστο με ποιο τρόπο. Σήμερα, το κλειδί αυτού του πύργου βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη.

Στην ίδια επίσης τοποθεσία, υπάρχει το τοπωνύμιο Πύργος, καθώς και η δεξαμενή ύδρευσης του χωριού. Σήμερα, οι κάτοικοι του χωριού είναι Κρητικοί, που έχουν έλθει από διάφορα μέρη του νομού Χανίων και αρκετοί απ’ αυτούς αγωνίστηκαν γενναία στη Μάχη της Κρήτης.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, όταν ολόκληρο το νησί στέναζε κάτω από τη γερμανική τυραννία, οι Γερμανοί επιχείρησαν να καταστρέψουν τις Βουκολιές, εκδικούμενοι τη δολοφονία Γερμανών στρατιωτών. Τελικά, όμως, το χωριό σώθηκε χάρη σε κάποιο λοχία Λαζόπουλο, που σκοτώθηκε σ’ εκείνη την περιοχή, οπότε οι Γερμανοί νομίζοντας ότι έχουν να κάνουν με τακτικό στρατό και όχι με τους κατοίκους της κοινότητας, εγκατέλειψαν το εγχείρημα. Λέγεται, ακόμα, ότι στην περιοχή οι Γερμανοί είχαν εγκαταστήσει έναν πλήρη στρατιωτικό καταυλισμό, σε μια έκταση 100 στρεμμάτων.

Ο καταυλισμός αυτός, ήταν μία ωραιότατη συνοικία. Όταν όμως αποχώρησαν οι Γερμανοί, οι κάτοικοι του χωριού γκρέμισαν τα κτίσματα, επειδή βρισκόταν στα χωράφια που καλλιεργούσαν.

Στις 11 Αυγούστου του 1943 και ενώ στο χωριό γινόταν το πανηγύρι, ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια του νομού Χανίων, οι Γερμανοί έκαναν μπλόκο και συνέλαβαν πάνω από 200 άτομα, τα οποία μετέφεραν στον καταυλισμό τους. Μερικοί, όμως, απ’ αυτούς κατάφεραν να δραπετεύσουν, ενώ ένας δολοφονήθηκε.

Στην περιοχή που βρίσκεται η κοινότητα Βουκολιών και στην ανατολική πλευρά του χωριού, συναντάμε τον Ταυρωνίτη ποταμό, που είναι το φυσικό όριο των επαρχιών Κισάμου και Κυδωνίας. Ο Ταυρωνίτης είναι ένας πολύ ορμητικός χείμαρρος, που το χειμώνα σαν «θυμώσει» κατεβάζει πολύ νερό και κάνει τεράστιες καταστροφές. Δικαιολογημένα, λοιπόν, οι ντόπιοι τον παρομοιάζουν με μαινόμενο ταύρο, παρετυμολογώντας το όνομα Ταυρωνίτης.

Η ορμητικότητά του μάλιστα, κατέστρεψε τη γέφυρα, που είχαν κατασκευάσει οι Γερμανοί. Επίσης, παρέσυρε και κατέστρεψε τον αλευρόμυλο και το εργοστάσιο του Καλαϊτζάκη Γιώργιου ή Παπαδογιώργη. Σήμερα, όμως το ποτάμι δεν είναι πια τόσο ορμητικό.

Στο χωριό συναντάμε πολλές παλιές αλλά και καινούριες εκκλησίες, όπως την εκκλησία Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, που είναι Μητρόπολη του χωριού και σχετικά καινούρια, τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου με πολύ αξιόλογες αγιογραφίες, τις παλιές εκκλησίες του Αγίου Παντελεήμονα, του Αγίου Ανδρέα και του Αγίου Γεωργίου.

Στην περιοχή Νέμπρος, σώζονται επίσης τα ερείπια μιας πολύ παλιάς εκκλησίας, που το όνομά της σήμερα μας είναι άγνωστο. Στις Βουκολιές βρίσκουμε τις παλιές οικογένειες των Καλογεράκηδων, των Βαγιονάκηδων, των Καρτσωνάκηδων, των Καλατζάκηδων, των Χαϊδεμενάκηδων, των Φουντουλάκηδων, των Ντουντουλάκηδων, των Μαλανδράκηδων, των Ρενιέρηδων, των Γουλιέλμων, των Σταματάκηδων, των Γεωργακάκηδων και των Κατζάκηδων.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.