Βλαχερωνίτισσα Χανίων

Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Κυδωνίας. Απέχει από τα Χανιά 21χμ. Η Βλαχερωνίτισσα ή Βλαχερνίτισσα είναι ένα πανέμορφο χωριό, χτισμένο σε υψόμετρο 65μ. ανάμεσα σε καταπράσινους λόφους, με κάτασπρα σπίτια, που περιβάλλονται από αμπέλια, καρποφόρα δένδρα και ωραιότατα περιβόλια. Το χωριό είναι ένα πραγματικό αρχοντοχώρι μέσα στη μαγευτική και πανοραμική τοποθεσία.

Σ’ αυτό το περιβάλλον ζουν σήμερα 158 κάτοικοι, πριν όμως από αυτούς έζησαν ασκητική ζωή αρκετοί μοναχοί κτίζοντας ξωκλήσια μέσα σε σκιερές ρεματιές, τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα. Υπάρχουν ακόμη και δυο τάφοι μοναχών, ως και τοποθεσία με την ονομασία Του Καλογήρου το Καβούσι, καβούσι (= πηγή νερού), όπου κάποτε ύστερα από την προσευχή ενός μοναχού, ανέβλυσε νερό, το οποίο σήμερα δεν υπάρχει.

Σχετικά με την ίδρυση και την προέλευση του ονόματος του χωριού αναφέρεται ότι: Όταν ο Νικηφόρος Φωκάς διέλυσε το πειρατικό κράτος των Σαρακηνών στην Κρήτη, έστειλε διάφορους κατοίκους από το Βυζάντιο για να ενισχύσουν τον πληθυσμό του νησιού και να κυριαρχήσουν πάλι οι Έλληνες στη Μεσόγειο. Μεταξύ αυτών ήταν και ο ιεραπόστολος Νίκων ο οποίος ονομάστηκε «Μετανοείτε», επειδή επαναλάμβανε τη λέξη μετανοείτε. Ο Νίκων έκτισε πολλές εκκλησίες, μόρφωσε ιερείς και στερέωσε την ορθόδοξη πίστη. Τότε καθιερώθηκε η ονομασία του χωριού από τους Βυζαντινούς, που ήρθαν από το προάστιο Βλαχέρνες της Κωνσταντινούπολης και έδωσαν στη νέα πατρίδα τους το όνομα της γενέτειράς τους.

Η πιθανότερη, όμως, εκδοχή είναι ότι το χωριό πήρε το όνομά του από μια εικόνα της Γέννησης της Παναγίας, την οποία μετέφεραν οι Βυζαντινοί από την εκκλησία της Παναγίας των Βλαχερνών της Κωνσταντινούπολης στην Κρήτη και έκτισαν ομώνυμη εκκλησία, όπου τοποθέτησαν την εικόνα.

Σε πολλά μέρη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας υπήρχαν εκκλησίες αφιερωμένες στην Παναγία των Βλαχερνών, τη θαυματουργή προστάτιδα της Κωνσταντινούπολης, την Υπέρμαχο Στρατηγό, που προς τιμή της έγινε ο υπέροχος εκκλησιαστικός ύμνος. Τη Υπερμόχω Στρατηγώ τα νικητήρια…».

Ο «Καστροφύλακας» αναφέρει το χωριό Vlachiornitissa με 82 κατοίκους. Οικισμός υπήρχε εδώ από τη μινωική εποχή, όπως μαρτυρούν διάφοροι ανασκαφέντες τάφοι. Αρκετοί ισχυρίζονται ότι η Βλαχερωνίτισσα ήταν ένα από τα αρχαιότερα κατοικημένα μέρη της Κρήτης.

Οι παλιότερες οικογένειες του χωριού είναι οι Σαλαβαντάκηδες, οι Παπαδεράκηδες, οι Πετράκηδες, οι Παπαδάκηδες, οι Τωμαδάκηδες, οι Αρβανιτάκηδες, οι Φελελάκηδες, οι Καλογριδάκηδες, οι Μαμιάκηδες.

Κατά την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής, οι Γερμανοί είχαν κατασκευάσει καταφύγια στους λόφους, που βρίσκονται γύρω από το χωριό και είχαν τοποθετήσει ασυρμότους και άλλα πολεμικά υλικά για να μπορούν να ελέγχουν το αεροδρόμιο του Μόλεμε, το οποίο βρίσκεται απέναντι από το χωριό. Αυτό ήταν η αιτία, που βομβαρδίστηκε πολλές φορές το χωριό και οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να ζήσουν για αρκετό καιρό μέσα σε καταφύγια.

Οι μόνες ζημιές, που έπαθε το χωριό ήταν οι καταρρεύσεις μερικών σπιτιών από τους βομβαρδισμούς. Τη μεγαλύτερη συμφορά την έπαθε η οικογένεια του Αρβανιτάκη. Κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού, ενώ ο Αρβανιτάκης πολεμούσε στον Αλβανικό πόλεμο, το σπίτι του γκρεμίστηκε. Από την κατάρρευση του σπιτιού σκοτώθηκαν τα δυο παιδιά του. Η γυναίκα του, που κρατούσε το τρίτο παιδί τους, μωρό ακόμη, στην αγκαλιά της πλακώθηκε από τις πέτρες. Από την τρομάρα της έχασε τη φωνή της. Αυτή η γυναίκα ζει ακόμη στο χωριό χωρίς να έχει ξαναβρεί τη φωνή της.

Το σπίτι του Σαλαβαντονικόλα, που βρισκόταν στο νότιο μέρος του χωριού το χρησιμοποίησαν οι Γερμανοί σαν καταφύγιο. Στο χωριό, που είχε σχεδόν αδειάσει από τους κατοίκους, είχαν εγκαταστήσει διοικητήριο, μαγειρεία και πρόχειρα νοσοκομεία.

Η παράδοση αναφέρει ότι ο γενίτσαρος Χασάν Μπέης, που κατοικούσε στο χωριό, παντρεύτηκε μια Ελληνίδα, με την οποία συμφώνησε να διατηρήσει ο καθένας τη θρησκεία του χωρίς προστριβές. Κάποιο βράδυ η γυναίκα είδε στον ύπνο της ότι στο κεντρικό σημείο του χωριού, ανάμεσα σε βάτους, υπήρχε μια εικόνα της Γέννησης της Θεοτόκου από την εκκλησία των Βλαχερνών της Κωνσταντινούπολης. Την επομένη μέρα πήγε στο σημείο αυτό και βρήκε την εικόνα. Τότε τα διηγήθηκε όλα στον άντρα της.

Ο Χασάν Μπέης για να βεβαιωθεί ότι η εικόνα προέρχεται από τις Βλαχέρνες της Κωνσταντινούπολης την έστειλε με δικούς του ανθρώπους στον Ομέρ Πασά στα Χανιά. Εκείνος την άφησε σε κάποιο μέρος στο σπίτι του, αλλά η εικόνα παραδόξως εξαφανίστηκε.

Η Χριστιανή σύζυγος του Χασάν Μπέη πάλι, μετά από όνειρό της, πηγαίνει στο βάτο και βρίσκει την εικόνα. Τότε ο σύζυγός της τοποθέτησε την εικόνα μέσα σε κιβώτιο, το σφράγισε καλά και το έστειλε στο σουλτάνο. Ο σουλτάνος παρέλαβε το σφραγισμένο κιβώτιο, αλλά μέσα δεν βρισκόταν η εικόνα. Έστειλε τότε σημείωμα στο Χασάν Μπέη στο οποίο έγραφε για την εξαφάνιση της εικόνας.

Η Ελληνίδα Χριστιανή σύζυγος του Χασάν Μπέη, όταν βρήκε και πάλι το εικόνισμα στην ίδια θέση, πίεσε τον άντρα της και αυτός συγκατατέθηκε να κτιστεί στο μέρος εκείνο εικονοστάσιο, όπου τοποθετήθηκε η εικόνα. Αργότερα οικοδομήθηκε στη θέση του εικονοστασίου βυζαντινός ναός, που έφερε τοιχογραφίες μεγάλης αρχαιολογικής αξίας και διατηρήθηκε μέχρι το 1937, οπότε δυστυχώς κατεδαφίστηκε και οικοδομήθηκε ο σημερινός ναός αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου

Κάποιος θρύλος αναφέρει ότι στην εκκλησία του Αγίου Αντωνίου, που κτίστηκε το 14ο ή 15ο αιώνα, είναι θαμμένος ένας καλόγερος. Ο καλόγερος αυτός σύχναζε στην εκκλησία, ώσπου μια μέρα πήρε την απόφαση να μείνει για πάντα εδώ. Λένε, μάλιστα, ότι στην τοποθεσία αυτή δεν υπήρχε καθόλου νερό. Ο καλόγερος έσκαψε μόνος του, βρήκε νερό και έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του σ’ αυτό το μέρος. Γι’ αυτό όταν πέθανε τον έθαψαν εκεί. Άλλες εκκλησίες του χωριού είναι: ο Άγιος Ελευθέριος, ο Άγιος Νικόλαος, ο Άγιος Νεκτάριος και οι Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη.

*Στοιχεία από 15έρευνα 1980-1995.

Φωτογραφία: https://www.platanias.gr