Μενού Κλείσιμο

Βισταγή Αμαρίου

Η Βισταγή είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Αμαρίου. Βρίσκεται 38 χμ. νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου σε υψόμετρο 540 μ. Είναι κτισμένο στα ανατολικά της επαρχίας Αμαρίου στους πρόποδες του Ψηλορείτη. Στο χωριό της Βισταγής ανήκει και η Σχολή Ασωμάτων, παλιότερα λεγόταν Μονή Ασωμάτων.

Η Βισταγή παλιά λεγόταν Μπιστάι, που σημαίνει εμπιστοσύνη. Το ονόμασαν έτσι γιατί ανάμεσα στους κατοίκους υπήρχε μεγάλη εμπιστοσύνη. Με τον καιρό το όνομα του χωριού έγινε Βισταγή. Μια άλλη εκδοχή σύμφωνα πάντα με τις διηγήσεις των κατοίκων είναι ότι το χωριό πήρε το όνομα του από τον μπιστικό ενός βοσκού (μπιστικός είναι το έμπιστο παιδί του βοσκού που φυλάει τα πρόβατα) που βρήκε την πηγή που από τότε ποτίζει το χωριό. Έτσι τιμητικά έδωσαν στο χωριό το όνομα του.

Το αρχικό χωριό πρέπει να υπήρχε επί βυζαντινής εποχής και αυτό λόγω των παλιών εκκλησιών που υπάρχουν. Μάλιστα το χωριό πρώτα ήταν στη σημερινή θέση Ξ ε-ροχώρ ι – όπου ζούσαν οι βοσκοί – και όταν ένας βοσκός ανακάλυψε τυχαία μια μέρα την πηγή, μεταφέρθηκαν όλοι στη νέα θέση μια και ήταν περισσότερο κατάλληλη για τη διαβίωση τους. Πολύ πιθανόν το χωριό να υπήρχε από τα μινωικά χρόνια – ίσως και πιο νωρίς – γιατί συνεχώς βρίσκονται διάφορα ευρήματα, όπως βύσαλα – πήλινα αγγεία, ερείπια από τείχη – που ανάγονται σε κείνους τους χρόνους.

Οι κάτοικοι του είναι γνήσιοι Κρητικοί. Παλιότερες οικογένειες είναι οι Σκουλού-δηδες, οι Κουρμούληδες, οι Λαγουβάρδοι, οι Φραγκάκηδες, οι Γεωργουλάκηδες, οι Φουρτένηδες, οι Τσαγρίδες κ.ά.

Στη Βισταγή έχουν βρεθεί ερείπια ενετικού πύργου, που είχε και ένα οικόσημο -θυρεό, το οποίο όμως το έχουν αφαιρέσει. Πάνω από το χωριό στην κορυφή της Μαύρης υπάρχει μια μεγάλη σπηλιά ανεξερεύνητη, και μάλλον μεγάλου βάθους.

Μεταξύ των κατοίκων του χωριού διασώζεται και ο εξής μύθος. Κάποτε ένας βοσκός την ώρα που πέρναγε με τα πρόβατα του από τη θέση Μιχελή – Πρίνος, συνέβαινε κάτι περίεργο: έχανε κάθε φορά από ένα πρόβατο. Παραξενεύτηκε και έτσι όταν ξαναπέρασε από κει παραφύλαξε να δει τι συμβαίνει. Είδε ξαφνικά ένα μεγάλο θεριό – σαν σαύρα – που εκείνη την ώρα καταβρόχθιζε ένα πρόβατο. Τότε το πυροβό-

λησε και το θεριό έπεσε κάτω σφαδάζοντας. Την ώρα λοιπόν εκείνη όρμησε το σκυλί του βοσκού εναντίον του, με αποτέλεσμα να ψοφήσει το σκυλί και μετά από λίγο και το θεριό. Όμως το θεριό παρ’ ότι πεθαμένο συνέχιζε να προξενεί κακό. Ο βοσκός ένιωσε άσχημα, και έπεσε στη γη. Όταν μετά από λίγο τον βρήκαν οι συγχωριανοί του τον έβαλαν πάνω σ* ένα ζώο για να τον μεταφέρουν στο σπίτι του. Στο δρόμο όμως πέθανε ο βοσκός, ψόφησε όμως και το ζώο που τον μετέφερε. Στο μέρος που σκοτώθηκε το θεριό, όπως λέγεται, δεν έχει φυτρώσει τίποτε από τότε.

Οι Βισταγιανοί όπως και κάθε Κρητικός πατριώτης πήραν μέρος σε κάθε εξέγερση όταν τους καλούσε η πατρίδα τους. Στο ολοκαύτωμα του Αρκαδίου σκοτώθηκαν αρκετοί και μάλιστα μεταξύ αυτών και δυο αδέλφια, οι μοναχοί Σκουλούδηδες. Από το χωριό της Βισταγής καταγόταν επίσης και ο καπετάν Αντώνης Πατέρος που είχε συγκροτήσει δικό του σώμα στην Επανάσταση του 1821. Σκοτώθηκε σε μια μάχη στον Καλλικράτη, μαζί με κάποιον Αρχονταντώνη

Η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου αποτελεί το μητροπολιτικό ναό του χωριού. Είναι μάλιστα διμάρτυρη με τον Άγιο Χαράλαμπο. Λέγεται ότι για το κτίσιμο της, οι Τούρκοι έδωσαν διαταγή να την κτίσουν μέσα σε 91 μέρες, αλλιώς θα γινόταν τζαμί. Έτσι βοήθησαν όλοι οι χωριανοί να τελειώσει η εκκλησία μέσα στα χρονικά όρια που είχαν βάλει οι Τούρκοι. Όταν μάλιστα πλησίαζαν οι μέρες και έπρεπε και η εκ-κλησία να τελειώνει, κάποιος έπεσε από κάποια σκαλωσιά και σκοτώθηκε. Τότε για να μην καθυστερήσουν τις εργασίες και το αντιληφθούν οι Τούρκοι, έθαψαν το πτώμα μέσα στο ναό. Έτσι χωρίς καθυστέρηση μπόρεσαν και τελείωσαν την εκκλησία, η οποία βέβαια έμεινε στους Χριστιανούς.

Άλλη παλιά εκκλησία, είναι του Σωτήρα Χριστού. Έχει μάλιστα στο εικονοστάσι της τους τέσσερις μάρτυρες. Λέγεται ότι το έκτισαν για να μην μπαίνουν οτο χωριό τα κακά πνεύματα. Στη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, διακοσμημένη με τοιχογραφίες, και στην εκκλησία της Παναγίας έχουν βρεθεί πάνω από την πόρτα, εντοιχισμένα μικρά στρογγυλά πιατάκια, με ψηφιδωτά σχήματα, που θεωρούνται μάλλον οικόσημα Βυζαντινών αρχόντων.

Υπάρχουν επίσης και τα ξωκλήσια του Αγίου Αντωνίου, που αποτελεί και την εκκλησία του νεκροταφείου, του Αγίου Γεωργίου στην τοποθεσία Βορνού, της Αγίας Βαρβάρας και της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα.

Στη μονή Ασωμάτων λέγεται ότι έγινε και το παρακάτω περιστατικό επί Τουρκοκρατίας: Οι γενίτσαροι σε μια επιδρομή τους μάζεψαν όλες τις γυναίκες της επαρχίας με τα μωρά στις αγκαλιές τους, τις κατέβασαν σ’ ένα αλώνι της μονής και με τα άλογα τις ποδοπάτησαν και τις άλεθαν με τις πέτρες. Οι θρήνοι και οι κλαυθμοί τους ακούγονταν σε πολύ μεγάλη ακτίνα.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.

Φωτογραφία: https://www.rethemnosnews.gr