Βενί Μυλοποτάμου

Το Βενί είναι χωριό της επαρχίας Μυλοποτάμου. Βρίσκεται 44 χμ. ανατολικά του Ρεθύμνου, σε υψόμετρο 340 μ., στους πρόποδες σχεδόν του Ψηλορείτη και έχει σήμερα περίπου 400 κατοίκους.

Στο χωριό Βένι υπάγεται και ο οικισμός Κατεριανά, καθώς και η Μονή Δισκούρι. Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία. Παράγουν λάδι, σταφίδα και οπωροκηπευτικά. Βρίσκεται στη θέση της αρχαίας πόλης Βήνης, της οποίας διατηρεί και το όνομα, λίγο αλλαγμένο βέβαια.

Το χωριό κτίστηκε πριν από την εποχή της βασιλείας του Ετέαρχου στην Αξό. Παλιότερες οικογένειες είναι οι: Βαρότοηδες, Κασαπάκηδες, Φραγκιουδάκηδες, Σφακιά νάκηδες (από τα Σφακιά), Μυρθιάνηδες (από το Μύρθιο), Ρουμπάκηδες και Βαμ-βουκαίοι.

Η οικογένεια του Βάμβουκα είναι η πιο παλιά του χωριού. Ήρθε από την Κωνσταντινούπολη, το 961, μαζί με τα στρατεύματα του Νικηφόρου Φωκά, Το πραγματικό τους όνομα ήταν Ψαρομηλίγγος. Επειδή οι κάτοικοι πολεμούσαν γενναία τους Τούρκους, ο αυτοκράτορας είχε δώσει εντολή ενδογαμίας, για να αποφευχθεί η υποβάθμιση της ράτσας από γάμους με τους κατοίκους των γύρω περιοχών.

Το χωριό δεν κατοικήθηκε ποτέ από τους Τούρκους. Έμενε μόνο ένας αγάς κοντά στο μύλο, που σώζεται ακόμα και σήμερα. Στα 1866 λέγεται ότι κάποιος Κασαπάκης πολέμησε στο Αρκάδι.

Στη Μάχη της Κρήτης πήραν μέρος αρκετοί κάτοικοι.

Στο χωριό υπάρχει και μια σπηλιά, για την οποία οι κάτοικοι διηγούνται την εξής ιστορία: Κάποτε υπήρχε ένα χωριό που το λέγανε Καλοκύρο και είχε 50 σπίτια. Στο χωριό είχε πέ

γυναίκα πεθαμένη και ένα παιδάκι να βυζαίνει το γάλα της. Σκέφτηκε, ότι γυρνώντας θα έπαιρνε το παιδάκι μαζί του, αλλά όταν επέστρεψε βρήκε ένα χοίρο να τρώει το παιδί.

Οι εκκλησίες του χωριού είναι η Κοίμηση της Θεοτόκου, βυζαντινής εποχής, με κακοδιατηρημένες αγιογραφίες και οι πρόσφατα κτισμένες Αγίων Θεοδώρων και Αγίας Παρασκευής.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995,