Τεμένια, Χανιά

Τα Τεμένια είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Σελίνου. Βρίσκεται σε απόσταση 62χλμ. νότια των Χανίων και σε υψόμετρο 700μ. περίπου. Σήμερα το κατοικούν 100 περίπου άτομα. Στην κοινότητα Τεμενίων υπάγεται και ο οικισμός Παπαδιανά.

Οι κάτοικοι της περιοχής ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια της ελιάς και την οικόσιτη κτηνοτροφία. Τα Τεμένια φημίζονται επίσης και για τα κάστανά τους, τα καρύδια και το μέλι τους.

Ο Ι.Ναναδάκης αναφέρει ότι το σημερινό όνομα του χωριού έχει σχέση με την αρχαία πόλη Υρτακίνα, που βρίσκεται κοντά στα Τεμένια. Μας πληροφορεί λοιπόν ότι η αρχαία αυτή πόλη λεγόταν παλιότερα Τεμένη κι έτσι το σημερινό χωριό διασώζει το παλιό όνομα της πόλης, λίγο παραλλαγμένο.

Η αρχαία αυτή πόλη βρισκόταν κτισμένη 1χμ. νοτιοανατολικά των Τεμενίων. Ήταν μια πόλη φρούριο, όπου οι στρατιώτες ζούσαν με τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Πολλοί πιστεύουν ότι ήταν ένα κτίσμα των Αχαιών. Την πόλη περιέβαλλαν δυο σειρές ισχυρότατα κυκλώπεια τείχη, που λείψανά τους σώζονται ακόμα και σήμερα. Το ιερό της ήταν αφιερωμένο στο θεό Πάνα. Λέγεται ότι στην ακρόπολη της πόλης βρέθηκε από αρχαιοκάπηλους το μαρμάρινο ακέφαλο άγαλμά του. Το 1939, ο αρχαιολόγος Θεοφανίδης ανέσκαψε εδώ το ιερό του Πανός.

Τα Τεμένια τα αναφέρει ο Barozzi και ο Basilίcata, ενώ ο «Καστροφύλακας «αναφέρει Papadianaet Temegna με 225 κατοίκους κατά το 1583.

Στα Τεμένια υπάρχουν ιαματικές πηγές που έχουν πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε άλατα και μεταλλικές ουσίες (0,5 % ). Τα νερά αυτά συνιστούνται στη θεραπεία παθήσεων των νεφρών. Στο χωριό μάλιστα υπάρχει ξενώνας (Υδροθεραπευτήριο), όπου μπορούν να προσέρχονται οι ασθενείς που πάσχουν από νεφρολογικές παθήσεις. Τα νερά αυτά με την μεγάλη περιεκτικότητά τους σε ευεργετικά μέταλλα, είναι από τα καλύτερα στην Ελλάδα.

Οι σημερινοί κάτοικοι του χωριού είναι γνήσιοι Κρητικοί και πολλοί απ’ αυτούς είναι άποικοι από τα γύρω μέρη. Οι παλιότερες οικογένειές του είναι οι Ανδρουλάκηδες, οι Φραγκακάκηδες, οι Λαζόπουλοι, οι Δασκαλάκηδες, οι Κατσαμπασάκηδες και οι Μαρκετάκηδες.

Κατά τη Μάχη της Κρήτης, ολόκληρο το χωριό πήρε μέρος στον ιερό αγώνα κατά των Γερμανών κατακτητών. Ακόμα και οι γυναίκες του χωριού πρόσφεραν ότι μπορούσαν κα ι πολέμησαν στο πλευρό των ανδρών για την ελευθερία της Κρήτης.

Στη διάρκεια της Κατοχής, μια ομάδα της Ε.Ο.Κ. που κατέβηκε από το βουνό έστησε ενέδρα στους Γερμανούς στη θέση Πλακούρα και έδωσε ένα γερό μάθημα στον κατακτητή. Ύστερα από σκληρή μάχη σκότωσαν το Γερμανό διοικητή της επαρχίας Σελίνου, ο οποίος λεγόταν Χανς. Ο Χανς σε μία περιοδεία του πριν από τη μάχη είπε στο χωριό Τεμένια: «Εδώ είναι άσυλο των κακοποιών αλλά και τάφος των λεόντων».

Στο «Ανεξάρτητο Τάγμα Σελίνου», που έδρασε την εποχή εκείνη με εξαιρετικές επιτυχίες κατά των Γερμανών, συμμετείχε και μια ομάδα από τα Τεμένια, που είχε επικεφαλής της τον ταγματάρχη Ιωάννη Μαρκετάκη.

Σε μια παράδοση του χωριού, βρίσκουμε μια μυθολογική εξήγηση για την ίδρυση της αρχαίας πόλης Λισσού, που βρισκόταν στον όρμο του Άι Κυριακού Σελίνου. Στα Τεμένια λοιπόν, λέγεται ότι κάποτε έπεσε φοβερός λοιμός. Τότε, οι κάτοικοί τους, για να μπορέσουν να επιβιώσουν, έδιωξαν τους γέροντες του χωριού. Οι γέροντες αυτοί πήγαν προς τη θάλασσα, όπου και ίδρυσαν τη Λισσό.

Στα Τεμένια συναντάμε μια πολύ ενδιαφέρουσα παλιά εκκλησία, τη Μεταμόρφωση του Σωτήρα. Είναι μια εκκλησία του 13ου ή 14ου αιώνα και πλούσια σε τοιχογραφίες. Δυστυχώς οι τοιχογραφίες της έχουν υποστεί μεγάλες φθορές με το πέρασμα του χρόνου.

Επίσης, υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, θαυματουργή καθώς λέγεται. Πριν εκατόν πενήντα χρόνια ένας βοσκός είχε τάξει να σφάξει ένα τράγο στη γιορτή του Αγίου, επειδή όμως το συγκεκριμένο ζώο που έταξε του φάνηκε ωραίο δίστασε να σφάξει και διάλεξε κάποιο άλλο. Ενώ ήταν έτοιμος για τη σφαγή, ξαφνικά βλέπει όλο το κοπάδι από πάνω του διανύοντας απόσταση τριών ωρών. Τότε ο βοσκός άφησε το ζώο ελεύθερο και μαζί με αυτό έφυγε όλο το κοπάδι για το σημείο που είχαν ξεκινήσει Τελικά έσφαξε το ταμένο ζώο και από τότε έμεινε έθιμο στη γιορτή του Αγίου να γίνεται πανηγύρι και να σφάζουν ζώα όσοι τάζανε.

Άλλες εκκλησίες της περιοχής είναι η Κοίμηση της Θεοτόκου, ο Άγιος Δημήτριος, ο Άγιος Νικόλαος και η Αγία Μαρίνα.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα, 1980-1995.

Φώτο: https://holidaynews.gr/%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CF%89%CF%81%CE%AF%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BA%CE%B5-%CF%89%CF%82-%CE%B9%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B7-%CF%80%CE%B7%CE%B3%CE%AE-%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%AD/