Μενού Κλείσιμο

Στύλος, Χανιά

Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Αποκορώνου. Βρίσκεται νότια των Χανίων σε απόσταση 19χλμ. Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 40μ. και κατοικείται από 300 άτομα. Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία. Τελευταία ιδρύθηκε βιομηχανική μονάδα εμφιάλωσης νερού, κόκα κόλας, χυμών φρούτων, η «ΕΤΑΝΑΠ» (εταιρία ανάπτυξης Αποκορώνου).

Στην κοινότητα υπάγονται οι οικισμοί Πρόβορμα με υψόμετρο 100μ. και 100 κατοίκους, ο Σαμιωνάς με υψόμετρο 390μ. και 80 κατοίκους και το Φαράγγι με υψόμετρο 40μ. και 40 κατοίκους.

Το χωριό είναι κτισμένο σε ωραιότατη τοποθεσία ιδανική για εκδρομές. Υπάρχουν πηγές με άφθονα νερά, το ποτάμι του Στύλου, ο σημερινός Κοιλιάρης.

Ο ποταμός Κοιλιάρης διασχίζει την επαρχία Αποκορώνου. Πηγάζει από τις κορφές Βαρσάμου και Μαύρη των Λευκών Ορέων, διασχίζει την κοιλάδα, περνά από το Νιοχωριό, συγκεντρώνει τα νερά της κοιλάδας του Στύλου και εκβάλλει στον κόλπο της Σούδας, δυτικά από τις Καλύβες. Συνήθως γράφεται Καλιάρη μα ο Μ. Δέφνερ πιστεύει ότι η ορθή γραφή είναι Κυλιάρης εκ του κυλίω, επειδή είναι ορμητικός και κυλά πέτρες κατά το διάβα του. Είναι από τα λίγα ποτάμια της Κρήτης, που έχουν νερό και το καλοκαίρι, γι’ αυτό και η κοιλάδα που διαρρέει είναι κατάφυτη από καρποφόρα δένδρα και κήπους.

Στην αρχαιότητα ο ποταμός λεγόταν Πυκνός, επειδή είχε στις όχθες του πυκνούς θάμνους και δένδρα. Ο Buondelmonti τον αναφέρει ως ChilariobIumine. Ο Basilicata τον αναφέρει ως ChiIiari. Τα χρόνια εκείνα είχε πολλά νερά και κινούσε πολλούς μύλους.

Για την προέλευση του ονόματος του χωριού υπάρχουν πολλές εκδοχές. Κατά μια άποψη, κάποιος εξόριστος Ιταλός έκτισε στην περιοχή αυτή, επί Ενετών, το πρώτο σπίτι και το ονόμασε με το όνομα που είχε το χωριό του στην Ιταλία. Κατά μια άλλη’ άποψη το χωριό πήρε το όνομά του από την αρχαία Στυλίδα.

Σύμφωνα με μια τελευταία εκδοχή στην τοποθεσία Μακρέ Πέτρα υπήρχε μια στήλη της ρωμαϊκής περιόδου, που στήθηκε από τους κατοίκους του τόπου για να τιμήσουν ένα ρωμαίο διοικητή, επειδή τους έκανε αρδευτικά έργα από τη στήλη δε αυτή ετυμολογούν το όνομα του χωριού.

Σίγουρα όμως το χωριό κατοικήθηκε πολλά χρόνια πριν. Ακόμη λέγεται ότι στη σημερινή θέση Σελιοί υπήρξε παλιά η πολιτεία Αποκορώνεια, από την οποία και πιθανολογείται η ονομασία της επαρχίας Αποκορώνου.

Υποστηρίζεται ότι η καταγωγή των κατοίκων είναι ή από τον εξόριστο Ιταλό, του οποίο υ το όνομα δε διασώθηκε, ή ότι οι πρώτοι κάτοικοι προέρχονται από άλλα χωριά. Παλιότερες οικογένειες είναι οι Κουκουτσάκηδες, οι Γωγωνάκηδες, οι Πισακδόκηδες, οι Ρεραντζάκηδες, οι Γαβριλάκηδες κ.α.

Το χωριό έγινε θέατρο πολεμικών συγκρούσεων και αιματηρών μαχών. Το 1822 οι Τούρκοι καταδιώχθηκαν από τους επαναστάτες μέχρι τη θάλασσα. Το 1841 οι επαναστάτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το χωριό γιατί τους έλειψαν τα πυρομαχικά. Το 1866 οι επαναστάτες μετά από μάχη νίκησαν και σκότωσαν τον Ισμαήλ Πασά.

Το χωριό κατά την κατάληψη της Κρήτης αντιστάθηκε με τους συμμάχους. Στις συγκρούσεις σκοτώθηκαν 36 Γερμανοί και 33 από τους συμμάχους.

Από το Στύλο κατάγεται ο Ντουνάκης ή Ντουνόποπος που ελευθέρωσε δυο Ελληνίδες και σκότωσε τους Τούρκου ς φρουρούς τους. Προδόθηκε όμως και πιάστηκε στο σπήλαιο Διάλυκα. Οι Τούρκοι τον έδεσαν σε δυο πλατάνους και τον έσχισαν στα δυο.

Στο χωριό διηγούνται το μύθο ότι στην πηγήΚαράθαυπάρχει μια χρυσή καμπάνα, που την φυλάει ένας αράπης. Σύμφωνα με άλλο θρύλο, που διηγούνται, στην τοποθεσία Τοιχιό υπάρχει μια γουρούνα χρυσή με 7 γουρουνάκια.

Στο Στύλο υπάρχουν τα σπήλαια Διάλυκας, Κουγάδης, Βωλακάκι και Σπήλι στην τοποθεσία Κεφάλα.

Νοτιότερα, στην περιοχή Στύλο οι αρχαιολόγοι Ν.Πλάτων και Κ.Δαβάρας έκαναν ανασκαφές, όπου βρέθηκε μεγάλος θολωτός τάφος και εργαστήρι κεραμικής της ίδιας εποχής, ενώ εντοπίστηκαν λείψαναοικισμού. Ο τάφος, αν και βρέθηκε συλημένος, παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον για την αρχιτεκτονική του, κτισμένος κατά το «Κυκλώπειο» σύστημα από τεράστιες μισοκατεργασμένες πέτρες, που στερεώνονται με μικρότερες, ένα κυκλικό εντελώςσχήμα και καταλήγει εκφορικά σε ύψος 4, 80 μέτρα. Ο τάφος αυτός μαζί με εκείνους του Μάλεμε και της Φλακής, αποτελούν τα μόνα δείγματα του είδους στο νομό Χανίων και πιστοποιούν την ακμή του Μινωικού Πολιτισμού και στη Δυτική Κρήτη, γεγονός που έχει αμφισβητηθεί έντονα στο παρελθόν.

Βόρεια του Στύλου είναι κτισμένη η μεγάλη μεσοβυζαντινή εκκλησία της Παναγίας, η Μοναστήρα ή Σερβιώτισσα, τετρακιόνιος σταυροειδής με τρούλλο, της βυζαντινής περιόδου του 11ου ή 12ου αιώνα. Οι Ενετοί έσφαξαν όλους τους μοναχούς που βρήκαν εδώ όταν αγόρασαν το νησί.

Η Παναγία είναι εκκλησία, που κτίστηκε από τους κατοίκους, όπως λέγεται, μέσα σε μια μέρα, σύμφωνα μ’ ένα τάμα τους. Γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου. Η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου κτίστηκε το 1271 – 80 και αποτελείται από 3 μέρη: μικρό σταυρεπίστεγο ναΰδριο που πιθανόν θα ήταν το αρχικό κτίσμα, που έγινε έπειτα ο πρόναος νεότερου ναού. Τελευταία προστέθηκε και τρίκλιτος μονόκλιτη αίθουσα σ’ όλο το νότιο μήκος κ αι των δυο προηγούμενων. Ο Ρ. Faureπαρατήρη σε κοντά στην εκκλησία υστερομινωικάΙΙΙ περιόδου και κυκλώπειο τείχος.

Άλλες εκκλησίες του χωριού είναι ο Μιχαήλ Αρχάγγελος, η Μεταμόρφωση του Σωτήρα, βυζαντινής εποχής, ο Άγιος Νικόλαος και ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, επίσης βυζαντινή εκκλησία.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα, 1980-1995.

Φώτο: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%84%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%82_%CE%A7%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%89%CE%BD