Μενού Κλείσιμο

Στέρνες Κυδωνίας, Χανιά

  Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Κυδωνίας στο νοτιοανατολικό άκρο του Ακρωτηρίου. Συνδέεται με τα Χανιά με ασφαλτωμένο δρόμο 14χλμ. Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 170μ. με ωραία θέα προς τον κόλπο της Σούδας.

Ο πληθυσμός του χωριού είναι 500 κάτοικοι. Τα κύρια προϊόντα είναι λάδι, δημητριακά, όσπρια, κρασί, μέλι και κτηνοτροφικά είδη. Στις Στέρνες υπάγεται και ο συνοικισμός Αρχοντικά.
Ο Barozzi το αναφέρει ως CisternesCalaghades, ο Basilίcata ως Cisternes και ο «Καστροφύλακας» ως Cisterne με 919 κατοίκους το 1583.

Η πρώτη ονομασία του χωριού ήταν Μινώα. Υπήρχε μάλιστα και σφραγίδα η οποία τώρα έχει χαθεί. Την εποχή της Ενετοκρατίας καθιερώθηκε η σημερινή ονομασία του χωριού ως εξής: οι Ενετοί υποχρέωναν τους κατοίκους σε διάφορες εργασίες, όπως στην κατασκευή φρουρίων. Αυτοί προκειμένου να απαλλαγούν έκτιζαν υδατοδεξαμενές (στέρνες) και εκκλησίες. Το χωριό γέμισε λοιπόν από στέρνες. Σύμφωνα με την ενετική γραφή το χωριό ειπώθηκε Cisterne, έπειτα στην ελληνική Στέρνα και στο τέλος Στέρνες.

Μια δεύτερη ετυμολογία βασίζεται στην παραφθορά του ονόματος της αρχαίας πόλης Στρήνος, που αναφέρει ο Στέφανος Βυζάντιος και ο Ηρόδοτος.

Οι Στέρνες είναι από τα αρχαιότερα χωριά της Κρήτης. Από την εποχή που ο πρωτόγονος άνθρωπος κατοίκησε το Ακρωτήρι υπάρχουν στοιχεία που μαρτυρούν ότι κατοίκησε και τις Στέρνες. Στοιχεία υπάρχουν και για την ύπαρξη προμινωικής, μινωικής και μεταμινωικής εποχής.

Η καταγωγή των κατοίκων ανάγεται στην εποχή του Νικηφόρου Φωκά, όταν ένα από τα 12 αρχοντόπουλα που στάλθηκαν στην Κρήτη για να τονώσουν τον πληθυσμό και το θρησκευτικό αίσθημα κατοίκησε στις Στέρνες και έκτισε την εκκλησία των Αγίων Πάντων, καθώς και το αρχοντικό του που σώζεται μέχρι σήμερα και έδωσε την ονομασία Αρχοντικά στην τοποθεσία αυτή.

Μεταξύ των παλιότερων οικογενειών είναι οι Αντωνακάκηδες, οι Βεργανελάκηδες, οι Παπαδομανωλάκηδες, οι Τζουγανάκηδες και οι Φιλιππάκηδες.

Οι κάτοικοι των Στερνών πήραν μέρος σ’ όλες τις επαναστάσεις της Κρήτης. Αναμίχθηκαν επίσης στην επανάσταση του 1897 στο Ακρωτήρι Όταν στις 510υνίου καταλήφθηκε η Κρήτη από τους Γερμανούς, συγκέντρωσαν τους κατοίκους στην πλατεία του χωριού και με την κατηγορία ότι Στερνιανοί επιτέθηκαν στα στρατεύματά τους εκτέλεσαν 10 απ’ αυτούς.

Στις Στέρνες σώζεται ταφικό υπόγειο λαξευτό σε άριστη κατάσταση από την εποχή των παλαιοχριστιανικών χρόνων. Αργότερα μέρος του υπογείου χρησιμοποιήθηκε ως δεξαμενή νερού. Επίσης ανοίχθηκε κυκλική είσοδος στην οροφή του υπογείου.

Σήμερα σώζονται ερείπια της παλιάς εκκλησίας των Αγίων Πάντων, μονότρουλλης χωρίς νάρθηκα και πλευρικά παρεκκλήσια, με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, κτισμένης το 963μ.Χ. επί Νικηφόρου Φωκά. Έχει κηρυχθεί διατηρητέα από την Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Η εκκλησία αυτή έγινε αργότερα μοναστήρι Όταν ήλθαν οι Τούρκοι χάλασαν το μοναστήρι και την εκκλησία και έκτισαν δίπλα ένα τεράστιο δικό τους αρχοντικό, το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα ερειπωμένο. Τον πρωτομάστορα μάλιστα τον κρέμασαν στην κεντρική πόρτα για να μην κτίσει άλλο παρόμοιο.

Η σημερινή μητρόπολη των Στερνών είναι η εκκλησία του Ευαγγελισμού μέσα σε κατακόμβη.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η πρώτη εκκλησία που κτίστηκε ήταν ο Παντοκράτορας ύστερα από την άδεια των αδελφών Γιανίτσαρων Αντώνη και Δημήτρη, που ήταν κρυπτοχριστιανοί. Σήμερα η εκκλησία του Παντοκράτορα ανακαινίζεται, γιατί μέχρι το 1928 ήταν κοινοτικό γραφείο.

Τον 16ο αιώνα οι μοναχοί αδελφοί Τσαγκαρόλα έκτισαν εδώ την εκκλησία του Αγίου Πνεύματος. Στο νησί της Σούδας βρίσκεται ο Άγιος Νικόλαος, ο οποίος υπάγεται στην κοινότητα Στερνών. Τώρα λειτουργείται από το Ναυτικό, επειδή το νησί κατέχεται, λόγω της θέσης του, από το Πολεμικό Ναυτικό. Ο παλιός φάρος ανάβει τώρα αυτόματα.

Άλλες εκκλησίες είναι ο Άγιος Αντώνιος στο Μαραθόσπηλιο, ο Άγιος Νικόλαος στις Καμάρες, ο Άγιος Γεώργιος στη Λίμνη, η Παναγιά των Εισοδίων στο Λαζαρέτο, ο Σταυρωμένος έξω από το χωριό και ο Άγιος Αντώνιος στην ομώνυμη τοποθεσία κοντά στη θάλασσα. Στις

Στέρνες υπάρχουν συνολικά 22 εκκλησίες, από τις οποίες οι 17 λειτουργούνται.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα, 1980-1995.