Το Σηρικάρι είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Κισάμου. Βρίσκεται 62χλμ. νότια των Χανίων σε υψόμετρο 410μ. και η ψηλότερη κορυφή του βουνού Κουτρούλη είναι 710μ. Το τοπίο εδώ είναι άγριο και εντυπωσιακό. Το χωριό μαζί με τους συνοικισμούς του είναι κτισμένο ανάμεσα σε ψηλά βουνά και πλαισιώνεται από άγρια φαράγγια, μικρά ποτάμια και πυκνή βλάστηση.
Ολόκληρη η κοινότητα Σηρικαρίου αποτελείται από το Σηρικάρι και τρεις ακόμα συνοικίες, τους Κωστογιάννηδες, τα Σινενιανά και τα Κιολιανά. Ο συνολικός πληθυσμός της ανέρχεται στα 181 περίπου άτομα.
Τα αγροτικά προϊόντα της περιοχής είναι το λάδι, το μέλι, τα κάστανα και διάφορα κτηνοτροφικά προϊόντα. Λέγεται, ότι παλιότερα εκτρέφονταν εδώ μεταξοσκώληκες και γι’ αυτό υπήρχαν πολλά σηροτροφεία που έδιναν άφθονο μετάξι Έτσι το χωριό ονομάστηκε Σηρικάρι. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι η λέξη είναι σύνθετη και προέρχεται από τους Σύριους και τους ‘Ακαρες (Συρι + Κάρι), που ήταν πειρατές και με τις επιδρομές τους ανάγκαζαν τους κατοίκους των παραλιακών περιοχών να καταφεύγουν προς τα βουνά.
Υπολογίζεται ότι η περιοχή πρέπει να κατοικήθηκε ήδη από τον 11ο αιώνα, όπως μαρτυρούν οι βυζαντινές εκκλησίες που υπάρχουν εδώ. Τον καιρό της Τουρκοκρατίας ήταν μεγάλο Κεφαλοχώρι, που αριθμούσε 1000 κατοίκους. Ήταν ο συγκοινωνιακός κόμβος των λεγόμενων Εννέα Χωριών. Τώρα έχουν απομείνει μονάχα τα ερείπια από τους παλιούς συνοικισμούς του.
Από την τοποθεσία Στρατηγιανά καταγόταν ο δεσπότης Στρατηγάκης που έζησε την εποχή της Τουρκοκρατίας (1860-1890) και ήταν γνωστός και αξιόλογος στην εποχή του.
Κατά τη Μάχη της Κρήτης περίπου 30 παλικάρια του χωριού μαζί με άλλους Κρητικούς από τα γύρω χωριά, πήραν μέρος στον αγώνα κατά των Γερμανών εισβολέων. Σήμερα οι κάτοικοι του Σηρικαρίου είναι γνήσιοι Κρητικοί, άποικοι από τα κοντινά χωριά. Οι παλιότερες οικογένειές του είναι οι Κατσικανταράκηδες, οι Αποστολάκηδες, οι Κωστογιαννάκηδες, οι Παπαδάκηδες, οι Νικολακάκηδες, οι Στρατάκηδες, οι Τζωρτζάκηδες και οι Κονταξάκηδες, Τζάκηδες, οι Κονταξάκηδες και οι Τζανακάκηδες.
Στη γύρω περιοχή υπάρχουν πολλές αξιόλογες και εντυπωσιακές εκκλησίες. Ο τίμιος Σταυρός ήταν παλιά μοναστήρι. Σήμερα η εκκλησία του, που είναι 300-400 χρόνων λειτουργεί, αλλά το υπόλοιπο μοναστήρι έχει ερημώσει. Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, 300 χρόνων και αυτή, σήμερα λειτουργεί. Άλλες εκκλησίες το ίδιο παλιές με τις προηγούμενες είναι η Αγία Παρασκευή, που διατηρείται ακόμα σε καλή κατάσταση, ο Χριστός, ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, ο Άγιος Γεώργιος, η Κοίμηση της Θεοτόκου, που ανακαινίστηκε από το μηχανικό Σπύρο Τζανακάκη, ο Μιχαήλ Αρχάγγελος ο Αστράτηγος και ο Άγιος Ιωάννης ο Ερημίτης, που είναι κτισμένη η σπηλιά. Η εκκλησία είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Ιωάννη του Ερημίτη, ενός από τους 99 πατέρες, που λέγεται ότι πέρασαν από την Αίγυπτο στη Γαύδο και από εκεί στην Παλαιοχώρα.
Ο Άγιος Νικόλαος είναι μια καινούρια εκκλησία που κτίστηκε γύρω στο 1976, στα θεμέλια μιας παλιάς. Η μητρόπολη της κοινότητας είναι ο Άγιος Κωνσταντίνος που κτίστηκε γύρω στα 1894 και διατηρείται ακόμα και σήμερα σε αρκετά καλή κατάσταση. Το μεγαλύτερο όμως ενδιαφέρον του επισκέπτη συγκεντρώνει η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων. Είναι κτισμένη τον 11ο αιώνα και είχε πολλές αγιογραφίες, πολλές από τις οποίες είχαν διατηρηθεί αλλά πριν από μερικά χρόνια τις ασβέστωσαν! Σήμερα η εκκλησία έχει αναστηλωθεί από την αρχαιολογική υπηρεσία.
Στην τοποθεσία όπου βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου και περίπου 50μ. δυτικά από τον περίβολο, λέγεται ότι είναι θαμμένο στο έδαφος ένα μεγάλο καζάνι με χρυσές λίρες. Η ντόπια λαϊκή παράδοση αφηγείται, ότι πριν από πολλά χρόνια ένας δάσκαλος από το Τσιρίγο, που τον έλεγαν Τσιριγώτη, μαζί τον προπάππο του γραμματέα Βασίλη Νικολακάκη, αποφάσισαν να πάνε να βρουν το καζάνι. Ο δάσκαλος αυτός λέγεται ότι είχε μεγάλες δυνατότητες στη μαύρη μαγεία. Ξεκίνησαν λοιπόν ένα βράδυ οι δυο τους για να σκάψουν.
Σαν έφτασαν σ’ εκείνο το σημείο ο δάσκαλος έβγαλε ένα βιβλίο και άρχισε να διαβάζει, Ο άλλος όμως απόρησε και τον ρώτησε τι κάνει. Ο δάσκαλος τότε απάντησε: «Μη μιλάς έρχονται εκείνοι που φυλάνε το θησαυρό από την Κίνα» και συνέχισε να διαβάζει. Μετά από λίγο ο άλλος ξαναρώτησε, αλλά η απάντηση του δασκάλου ήταν η ίδια. «Μ η μιλάς, έρχονται, τώρα βρίσκονται στην Τουρκία» και συνέχιζε να διαβάζει. Μετά από λίγη ώρα ακούστηκαν ποδοβολητά αλόγων. Τότε ο δάσκαλος είπε στο Νικολοκάκη «Τώρα σκάψε». Έτσι άρχισαν και οι δυο μαζί να σκάβουν με μανία. Λίγο αργότερα, αφού έσκαψαν κάμποσο φάνηκε μπροστά στα μάτια τους το μεγάλο καζάνι σκεπασμένο με μια τεράστια πέτρα.
Με τη βοήθεια κάποιου σίδερου κατάφεραν να ξεκολλήσουν την πέτρα. Η έκπληξή τους όμως ήταν μεγάλη όταν είδαν να πετάγεται μέσα από τις χρυσές λίρες ένας φρικτός αράπης, που είχε τα χείλια του στο στομάχι, και να τους λέει: «Δεν θα φας πιλάφι από δω δα». Ο Νικολακάκης όμως χωρίς να φοβηθεί καθόλου του απάντησε «Θ α φάω και θα παραφάω» και κάνει ν’ αρπάξει το χρυσό. Τότε ο αράπης γύρισε και του έδωσε ένα τόσο δυνατό χτύπημα στο μάτι που ο Νικολακάκης έχασε το φως του και έβλεπε μόνο από το ένα μάτι Από το φόβο τους κα ι οι δυο άρχισαν να τρέχουν προς το χωριό. Τα πνεύματα όμως που φύλαγαν το θησαυρό μεταμορφώθηκαν σε μποuμπούρια (= μεγάλα έντομα σαν μέλισσες) και άρχισαν να τους κυνηγούν.
Τελικά όμως, αφού ο δάσκαλος διάβασε διάφορες επικλήσεις, τα μπαμπούρια έφυγαν και δεν μπήκαν στο χωριό. Έτσι γλύτωσαν. Οι κάτοικοι του χωριού υποστηρίζουν ότι η ιστορία αυτή είναι αληθινή και μάλιστα λένε ότι άκουσαν να την αφηγείται ο ίδιος ο Νικολακάκης, που πέθανε στο χωριό το 1938.
Ένας ακόμα θησαυρός λέγεται ότι είναι θαμμένος από κουρσάρους σε μια σπηλιά κάτω από την περιοχή Σινενιανά. Κανείς όμως δεν έχει καταφέρει να προχωρήσει μέσα σ’ αυτή τη σπηλιά με αναμένο κερί, γιατί σβήνει.
Μια ακόμα λαϊκή παράδοση μας μιλάει για ένα θαμμένο θησαυρό κουρσάρων. Ο θησαυρός αυτός λέγεται ότι βρίσκεται σ’ ένα φαράγγι της περιοχής, που είναι γνωστό σαν Ποροφάραγγο και στο στενό κάποιου χαρακιού του. Ο θησαυρός είναι λένε, τόσο μεγάλος, που όταν βρεθεί θα μπορέσει να θρέψει ολόκληρη την Κρήτη για 100 χρόνια.
Μεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον συγκεντρώνει το άγριο, απότομο και εντυπωσιακό φαράγγι της περιοχής, το λεγόμενο Σηρικαριανό φαράγγι Είναι ένα θαυμάσια φαράγγι με φυσικές ομορφιές, αλλά δυστυχώς δεν έχει αξιοποιηθεί όπως θα έπρεπε. Συνδέει τις κοινότητες Πολυρρήνιας και Σηρικαρίου.
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα, 1980-1995.