Ρουσσοσπίτι Ρεθύμνης

Το Ρουσσοσπίτι είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Ρεθύμνης. Βρίσκεται σε απόσταση 6 χμ. νότια του Ρεθύμνου και έχει υψόμ. 300μ. Στο χωριό ζουν σήμερα 174 κάτοικοι, που ασχολούνται με τη γεωργία και λιγότερο με την κτηνοτροφία. Η περιοχή παράγει λάδι, κρασί και λίγα σιτηρά.

Υπάρχουν δυο εκδοχές σχετικά με την προέλευση του ονόματος του. Σύμφωνα με την πρώτη, υπήρχε παλιά στο χωριό ένα και μοναδικό σπίτι, κτισμένο από Ενετούς. Το σπίτι ήταν ρούσσο, δηλαδή κόκκινο κι έτσι το χωριό ονομάστηκε Ρουσσοσπίτι. Η δεύτερη εκδοχή συνδέει το όνομα του χωριού με τη Ρούσσα. Ήταν η Ρωσίδα γυναίκα που σύμφωνα με την παράδοση έχτισε το παραπάνω σπίτι.

Η ενετική παρουσία οτο Ρουσσοσπίτι, διατηρείται έντονα ακόμα. Σώζονται καμάρες, είσοδοι και αυλόπορτες με ενετική επίδραση, όπως και μια ενετική βρύση. Ένα ενετικό τείχος παράλληλα προστάτευε το χωριό από τους κουρσάρους.

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατοικούσαν στο Ρουσσοσπίτι Τούρκοι, που αποτελούσαν μειοψηφία σε σύγκριση με τους Έλληνες χωρικούς. Ο Αγάς Χατζάλης έμενε μάλιστα σ’ ένα ενετικό σπίτι, όπως μαρτυράει το καράβι με τα βότσαλα και τους δυο ιστούς, που υπάρχει στην πρόσοψη του. Το σπίτι αυτό ανήκει σήμερα στον Ιωάννη Γ. Τρουλλινό.

Το 1866 το Ρουσσοσπίτι κάηκε από τους Τούρκους. Οι κάτοικοι του διασκορπίστηκαν στην Αθήνα και στον Πειραιά απ’ όπου επέστρεψαν το 1870 και το έκτισαν. Στην επανάσταση του 1896 οι χωρικοί εγκατέλειψαν ξανά τα σπίτια τους. κι όταν το 1898 γύρισαν, βρήκαν τα σπίτια τους εντελώς κατεστραμμένα.

Οι Τούρκοι δε σεβάστηκαν ούτε την παλιά εκκλησία του χωριού, τα Εισόδια της Θεοτόκου. Με τις λόγχες τους έβγαλαν τα μάτια των Αγίων από τις τοιχογραφίες της και το 1896 την έκαναν καφενείο. Το 1898 ο πρωτομάστορας Δασκαλάκης έκτισε προέκταση της εκκλησίας. Το 1896 εξάλλου οι Τούρκοι συνέλαβαν πολλούς χωρικούς με σκοπό να τους σφάξουν. Τους έσωσαν όμως δυο συγχωριανοί τους με τη βοήθεια του μητροπολίτη Διονυσίου.

Οι παλιότερες οικογένειες του χωριού είναι οι Λαμπρινοί βυζαντινής ίσως καταγωγής οι Σαριδάκηδες, οι Πιταράκηδες, οι Βαλασάκηδες, οι Νεσφιγέδες, οι Στεφανουδάκηδες, οι Κανακάκηδες, οι Μαραγκουδάκηδες από το Αμάρι, οι Καλαϊντζάκηδες και οι Τσαγκαράκηδες από τον Άρδακτο Αγίου Βασιλείου. Το 1908 μετοίκησαν από τις Μέλαμπες Αγίου Βασιλείου οι Τρουλλινοί και οι Χριστοφοράκηδες. Από το 1923 εξάλλου, κατοικούν στο Ρουσσοσπίτι και Μικρασιάτες. όπως οι Μυλωνάδες και οι Βαμβακάδες.

Σε απόσταση 500 μ. από το χωριό, υπάρχει το σπήλαιο της Λυγερής, με σταλαγμίτες και σταλακτίτες. Μέσα στο σπήλαιο βρίσκεται ένας διάδρομος με συνολικό μήκος 250 μ. Σύμφωνα με το θρύλο, το σπήλαιο ονομάστηκε έτσι επειδή πέθανε εκεί μια λυγερή κοπέλα. Μια δεύτερη εκδοχή αναφέρει ότι το σπήλαιο ήταν ιδιοκτησία μιας λεβεντογυναίκας, που την αποκαλούσαν Λυγερή. Τη Λυγερή συνέλαβαν οι Τούρκοι, την τούρκεψαν και την πήγαν στη Μέση Ανατολή.

Εκτός από τα Εισόδια της Θεοτόκου, υπάρχει στην πλαγιά του λόφου, βόρεια του χωριού, το εκκλησάκι του Αγίου Ονούφριου, που γιορτάζει στις 12 Ιουνίου. Είναι κτισμένο σε σπηλιά, μέσα στο βράχο, απ’ τον οποίο στάζει νερό μόνο το καλοκαίρι. Το νερό συγκεντρώνεται στη λεκάνη που βρίσκεται από κάτω. Η λεκάνη αυτή είναι πάντα γεμάτη, αλλά ποτέ δεν ξεχειλίζει. Σύμφωνα με την παράδοση, το νερό είναι άγιασμα. Ο Άγιος Ονούφριος εξάλλου θεωρείται θαυματουργός.

*Στοιχεία από έρευνα 1980-1995.

Φωτογραφία: https://www.krititraveller.gr