Το Ροτάσι είναι χτισμένο στους πρόποδες των Αστερουσίων Ορέων, σε υψόμετρο 280 μέτρων. Υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Αρχανών – Αστερουσίων και απέχει 51 χιλιόμετρα από την πόλη του Ηρακλείου. Οι περίπου 200 κάτοικοί του έχουν ως κύρια απασχόλησή τους τη γεωργία.
Η πρώτη αναφορά στο χωριό με το όνομα Rutasi γίνεται σε συμβόλαιο του 1301, ενώ το 1583 αναφέρεται ως Rottassi. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατοικούσαν στο χωριό μόνο Τούρκοι.
Στην ευρύτερη περιοχή του Ροτασίου τοποθετείται η αρχαία πόλη Ρύτιον ή Ρυτιασσός, η οποία αναφέρεται από τον Όμηρο. H πόλη είχε κατακτηθεί από τους Γορτυνίους και σε επιγραφή από τους ρωμαϊκούς χρόνους αναγράφεται ως Ρυπασίων κώμη και ιερόν Σκυλίου Διός. Έχουν έρθει στο φως τμήματα τειχών, δεξαμενές και ερείπια τριών βυζαντινών εκκλησιών με ίχνη τοιχογραφιών που μαρτυρούν ότι η κώμη κατοικούνταν και στα βυζαντινά χρόνια. Επίσης έχουν αποκαλυφθεί χάλκινα εργαλεία και όπλα που χρονολογούνται στην πρώτη και τη δεύτερη Υστερομινωική περίοδο σε τοποθεσία που υπάρχουν και ίχνη προϊστορικού οικισμού.
Σε άλλα σημεία στην ευρύτερη περιοχή του χωριού έχουν ανακαλυφθεί σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, όπως εκτεταμένο νεκροταφείο από τα Γεωμετρικά χρόνια, χάλκινα εργαλεία και όπλα, καθώς και γεωμετρικός θολωτός τάφος γεμάτος με αγγεία και κτερίσματα που χρησιμοποιήθηκε από την πρωτογεωμετρική περίοδο.
Το Ροτάσι έχει πολλά εκκλησάκια, διάσπαρτα μέσα και γύρω από το χωριό. Η κεντρική εκκλησία είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, στους Αγίους Αναργύρους και στον Άγιο Στυλιανό, χτισμένη σε βυζαντινό ρυθμό με τρούλο. Πολιούχος του Ροτασίου είναι ο Άγιος Γεώργιος που τιμάται με εκκλησία βασιλικού ρυθμού που χτίστηκε το 1900 από τους πρώτους κατοίκους που ήλθαν από τη Βιάννο.
Φυσικό αξιοθέατο της περιοχής είναι η τοποθεσία Ρίκτρα με τους τέσσερις διαδοχικούς καταρράκτες. Πάνω από τον κορυφαίο καταρράκτη δημιουργείται μια βραχώδης προεξοχή με θέα στους καταρράκτες αλλά και στην πεδιάδα της Μεσαράς. Εκεί υπάρχει ένα πολύ γραφικό πέτρινο μιτάτο, ενώ η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη από κεραμικά όστρακα που μαρτυρούν τη χρήση του τόπου αυτού στην πάροδο των αιώνων.
Φωτό: https://mapio.net/ (X-VELEGRAKIS)