Η Πόμπια, χτισμένη στην πεδιάδα της Μεσαράς και στους βόρειους πρόποδες των Αστερούσιων Oρέων, περιβάλλεται από ένα υπέροχο φυσικό τοπίο πλούσιο σε ελαιώνες, αμπέλια και λουλούδια. Είναι ένα παραδοσιακό χωριό 1.000 περίπου κατοίκων που υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Φαιστού και απέχει περίπου 60 χιλιόμετρα από την πόλη του Ηρακλείου.
Η ονομασία του χωριού προέρχεται από τη ρωμαϊκή Πομπηία που καταστράφηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου Βεζούβιος το 79 μ.Χ.
Στην περιοχή του σημερινού χωριού εικάζεται ότι βρισκόταν ο οικισμός Βοϊβή καθώς έχουν βρεθεί ίχνη από τη Μινωική εποχή, όπως όστρακα και ερείπια τειχών. Επίσης, σώζεται ένα μεγάλο Βενετσιάνικο μέγαρο γνωστό με την ονομασία «κονάκι» με ωραία σκαλιστά παράθυρα και σκάλες.
Η πρώτη αναφορά στο χωριό γίνεται σε έγγραφο του Δουκικού Αρχείου του Χάνδακα το 1393 με την ονομασία casale Bombea που ήταν φέουδο της οικογένειας του Nic. Cavalarius quodam Marini.
Επίσης αναφέρεται στην επαρχία Καινούργιου το 1577 από τον Fr. Barozzi ως Bobbia, από τον Καστροφύλακα το 1583 ως Bombea με 399 κατοίκους και από τον Βασιλικάτα το 1630 με την ίδια ονομασία.
Στην Πόμπια γεννήθηκε το 1797 ο Μιχάλης Καρούζος, ο θρυλικός οπλαρχηγός της Κρητικής Επανάστασης που έγινε γνωστός ως Μιχάλης Κόρακας, επωνυμία που του έδωσαν οι Τούρκοι επειδή με τα γιουρούσια του, δηλαδή τις επιθέσεις του, έσπερνε την καταστροφή και τον θάνατο. Όταν κηρύχθηκε η Επανάσταση του 1821 ο Κόρακας πολέμησε στο πλευρό του οπλαρχηγού Μιχάλη Κουρμούλη εναντίον του Μουσταφά πασά στα Σφακιά, ενώ στη μεγάλη Κρητική Επανάσταση του 1866 ως 1869 είχε το ρόλο του Γενικού Αρχηγού των 125 επαρχιών της Ανατολικής Κρήτης. Κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο 1877/78 ο καπετάν Κόρακας, στα 80 του χρόνια, μπήκε επικεφαλής του αγώνα στην περιοχή του Ηρακλείου. Για τον ηρωικό του αγώνα τιμήθηκε από το βασιλιά Γεώργιο στην Αθήνα και τον πατριάρχη Φώτιο στην Αλεξάνδρεια. Απεβίωσε στον τόπο του το 1882 και πάνω στον τάφο του που βρίσκεται δίπλα από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου Πόμπιας υπάρχει η επιγραφή: «Έπρεπε στην ψηλότερη κορφή Ψηλορείτη το μνήμα του να γίνει και να αφήσουν ανοιχτή πολεμική θυρίδα τη νύχτα να σηκώνεται τον ύπνο του ν’ αφήνει και να φυλάει, και νεκρός ακόμη, την Πατρίδα».
Το 1900 στην πρώτη απογραφή της Κρητικής Πολιτείας η Πόμπια αριθμούσε 1.109 Έλληνες κατοίκους.
Το χωριό απέκτησε το πρώτο του Δημοτικό Σχολείο το 1845 και ήταν μάλιστα από τα πρώτα σχολεία της Κρήτης. Στις αρχές του 1901 λειτούργησε Σχολαρχείο που είχε μόνο τρεις τάξεις και στο οποίο φοιτούσαν τα πρώτα χρόνια μόνο αγόρια. Το 1932 έγινε επέκταση του Γυμνασίου και στα τέλη της δεκαετίας του 1960 έγιναν και οι έξι τάξεις. Το ιστορικό κτίριο του Γυμνασίου «φιλοξενεί» μια πολύτιμη συλλογή από περίπου 1800 τόμους, δωρεά του Ιδρύματος Μαμιδάκη και του Αλέξανδρου Μαμιδάκη που καταγόταν από το Σίβα του Δήμου Φαιστού.
Στο χωριό δραστηριοποιείται πολιτιστικός σύλλογος με αξιόλογη δράση που πρωτοστατεί στην οργάνωση πολλών εκδηλώσεων, με πιο σημαντική το καρναβάλι που είναι ένα από τα ωραιότερα της Κρήτης.
Φωτό: http://iscreta.gr/