Πλατανιάς Κυδωνίας, Χανιά

Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Κυδωνίας. Απέχει από τα Χανιά 10χλμ. και σύμφωνα μ ε την τελευταία απογραφή ο πληθυσμός του ανέρχεται στα 700 άτομα. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και λίγη κτηνοτροφία. Το χωριό παράγει ελιές, λάδι και αμύγδαλα. Τα τελευταία χρόνια ασχολούνται με την καλλιέργεια πορτοκαλιών, ντοματιών και λουλουδιών σε φυτώρια. Η τουριστική κίνηση βρίσκεται σε ανάπτυξη τελευταία.

Το χωριό είναι κτισμένο στις εκβολές του ομώνυμου ποταμού, του ομηρικού Ιάρδανου με εκτεταμένη αμμουδιά, απέναντι στο νησάκι Θοδωρού. Ιάρδανος είναι το ομηρικό όνομα του σημερινού ποταμού Πλατανιά, Πλατανιανού ή Κερίτη. Η ονομασία Κερίτης οφείλεται, κατά τον Ρ. Faure στην αρχαία Κεραία, που ήταν στην περιοχή Ζούρβα – Μεσαλά. Η πα ιότερη ονομασία του χωριού ήταν Κανταραλιανά. Η ονομασία Πλατανιάς οφείλεται στα υψίκορμα πλατάνια του. Μια τελευταία άποψη είναι του Καλαϊσάκη που υποστηρίζει ότι ο Ιάρδανος ήταν ο σημερινός Κλαδισός.

Η αρχική τοποθεσία του χωριού ήταν δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, η οποία ήταν μοναστήρι, απ’ όπου μετοίκησαν το 1630.

Ο πλατανιάς αναφέρεται στις ενετικές απογραφές. Ο Barozzi το αναφέρει ως Platanea και Pirgo PIatanea και ο «Καστροφύλακας» ως Pirgo PIatanea με 154 κατοίκους, PIatanea και Pirgo PIatanea. Καθώς φαίνεται ήταν δυο ξεχωριστοί οικισμοί. Οι Ενετοί πρόσθεσαν τη λέξη «Πύργο» στο χωριό, χωρίς να υπάρξει καμιά παράδοση ότι υπήρξε εκεί κάποτε τέτοιος πύργος ή παρόμοιο βενετσιάνικο κτίσμα. Το ότι δε ο Πλατανιάς ελέγετο άλλοτε και Πύργο – Πλατανιάς αποδεικνύεται από μια πολύ γνωστή μαντινάδα:

«Από τον Πύργo Πλαταvιά

ως τnv Αγιά Mαρίνα

με βάλαvε να κoυβαλώ

νερό με τn λαήνα»

Ο Ιδομ. Παπαγρηγοράκης διακινδυνεύει την άποψη ότι η λέξη Πύργος είναι παραφθορά της λέξης burgo, που σημαίνει κώμη, μικροσυνοικισμός.

Μεταξύ των παλιότερων κατοίκων συγκαταλέγονται οι Φραγκάκηδες, Πατσουράκηδες, Επιτροπάκηδες, Σταματάκηδες, Κολοδημητράδηκες, Καλαφατάκηδες, Βαρουξάκηδες, Σμιρλάκηδες, Φουμάκηδες, Πρωϊμάκηδες και Αγγελάκηδες.

Η παραλία του Πλατανιά απασχόλησε πολύ τις ενετικές αρχές, γιατί φοβόντουσαν απόβαση των Τούρκων σ’ αυτό το σημείο, κάτι που δεν το απέφυγαν τελικά.

Εδώ καταυλίστηκε ο ελληνικός στρατός με τον Τ. Βάσο το 1897.

Ο PerdIebury παρατήρησε λείψανα ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου. Μερικοί συγγραφείς τοποθετούν εδώ την αρχαία Πέργαμο που ίδρυσε ο Αγαμέμνων όταν γύρισε από την Τροία σε ανάμνηση της ακρόπολης της Τροίας, που λεγόταν Πέργαμος.

Στο χωριό υπάρχει η εκκλησία Παναγία Φανερωμένη του 17ου αιώνα, ο Άγιος Αντώνιος του 15ου αιώνα και ο Άγιος Δημήτριος του 14ου – 15ου αιώνα με αγιογραφίες.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα, 1980-1995.