Το Παγκαλοχώρι είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Ρεθύμνης. Βρίσκεται σε απόσταση 13 χμ. ανατολικά του Ρεθύμνου και έχει υψόμ. 80 μ. Στην κοινότητα υπάγεται και ο οικισμός Σφακάκι.
Τα κυριότερα προϊόντα της περιοχής είναι το λάδι και τα οπωροκηπευτικά. Επίσης παράγεται σε μικρή ποσότητα κρασί.
Υπάρχουν δύο εκδοχές σχετικά με την προέλευση της ονομασίας του χωριού. Σύμφωνα με την πρώτη, το χωριό ονομάστηκε έτσι από τον Πάγκαλο, τον πρώτο κάτοικο του. Ακόμη και σήμερα το επώνυμο Πάγκαλος συναντιέται συχνά στην Κρήτη. Η δεύτερη εκδοχή στηρίζεται στην ευημερία και φιλοξενία των χωριανών. Το Παγκαλοχώρι θεωρείται ένα παν-καλό χωριό.
Η περιοχή του χωριού κατοικούνταν από τα αρχαία χρόνια, όπως μαρτυρούν τα αρχαιολογικά ευρήματα. Βρέθηκε μινωικό ιερό και υπολείμματα της υστερωμινωικής III περιόδου. Στην ίδια περίοδο ανήκει η σαρκοφάγος με γραμμική διακόσμηση του 1250 π.Χ., που βρέθηκε στην τοποθεσία Άγιος Νικόλαος. Μέσα στο χωριό εξάλλου, ενώ γκρεμίζονταν τα θεμέλια ενός σπιτιού, βρέθηκε άγαλμα της θεάς Αρτέμιδος, που βρίσκεται τώρα στο μουσείο Ρεθύμνης. Παράλληλα βρέθηκαν ακέφαλα αγάλματα της ρωμαϊκής περιόδου.
Το χωριό υπήρχε με το σημερινό του όνομα κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας. Το 1583 αναφέρεται από τον «Καστροφύλακα»
Στην περιοχή του χωριού καλλιεργούνταν κάποτε αμπέλια σε ευρεία κλίμακα. Τα χρόνια της Ενετοκρατίας γινόταν μάλιστα εξαγωγή κρασιού. Από κάποιο σπιτάκι στην τοποθεσία Ρουσσά, διοχετευόταν το κρασί με μολυβδένιο σωλήνα στα πλοία. Οι Ενετοί όμως θεώρησαν τα αμπέλια ασύμφορα γιαυτό ανάγκασαν τους κατοίκους να τα ξεριζώσουν και στη θέση τους να φυτέψουν λιόδεντρα με χοντρή ελιά. Τα δέντρα αυτά διατηρούνται μέχρι σήμερα στο χωριό.
Οι κάτοικοι του χωριού είναι άποικοι από τις γύρω περιοχές. Οι παλιότερες οικογένειες είναι οι Κατσικάδες, οι Τσανταρολάκηδες, οι Κισσανδράκηδες, οι Ντακάκηδες, οι Κουμιωτάκηδες, οι Μαρκόπουλοι, οι Σπυριδάκηδες, οι Ραφτάκηδες και οι Καλλέργηδες.
Στο χωριό λέγεται ο εξής θρύλος: Στο σπίτι του Καρινιωτοβαγγέλη παρουσιαζόταν κάποτε ένα φραγκάκι και προξενούσε πολλές συμφορές στην οικογένεια του. Ήταν το φάντασμα ενός Τούρκου, που οι Καρνιωτοβαγγέληδες είχαν παλιότερα σκοτώσει και τον είχαν θάψει κάτω από μια σκάλα του σπιτιού. Ύστερα από πολλά χρόνια η οικογένεια έφερε έναν Τούρκο χότζα, που έκανε εξορκισμό. Από τότε το φραγκάκι δεν ξαναπαρουσιάστηκε.
Στο Παγκαλοχώρι υπάρχει η παλιά ερειπωμένη εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Στον ίδιο άγιο είναι αφιερωμένο ένα επίσης ερειπωμένο ξωκλήσι. Ο ενοριακός ναός του χωριού είναι τα Εισόδια της Θεοτόκου.
Υπάρχουν επίσης τα ξωκλήσια της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Νικολάου, που ανοικοδομήθηκε.
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.
Φωτογραφία: https://www.rethymno.gr