Πάδες Ιωαννίνων

Οι Πάδες, από τους πιο ορεινούς οικισμούς των Ιωαννίνων, είναι χτισμένοι σε υψόμετρο 1.140 μέτρων στις νότιες κατάφυτες πλαγιές του Σμόλικα, του δεύτερου ψηλότερου βουνού της Ελλάδας. Το μικρό χωριό με τους λιγοστούς μόνιμους κατοίκους περιβάλλεται από καταπράσινα δάση ελάτης,  πεύκης, δρυών και πολλά τρεχούμενα νερά. Διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Κόνιτσας και απέχει 36 χιλιόμετρα από την ομώνυμη πόλη.

Η πιθανότερη προέλευση του τοπωνυμίου είναι από την αρχαία ελληνική λέξη πάδος που σημαίνει είδος δένδρου όπως η δρυς και η οξιά ή από τη λατινική padus που είναι το πεύκο. Η ερμηνεία αυτή ταιριάζει και με την εξήγηση της ονομασίας του Σμόλικα που σημαίνει πευκώνας, πιτυώνας.

Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού προέρχονταν από τους Κοτσιανάδες της περιοχής Γυφτοκάμπου Ηπείρου. Κάποιοι εγκαταστάθηκαν στον σημερινό κάτω μαχαλά και κάποιοι ψηλότερα από το σημερινό χωριό. Ανάμεσα στους δύο οικισμούς υπήρχε δασική έκταση η οποία σταδιακά χρησιμοποιήθηκε για να χτιστούν εκκλησίες, σχολείο και τα νεκροταφεία του χωριού. Η πρώτη γραπτή αναφορά στο χωριό έγινε προς το τέλος του 17ου αιώνα στον κώδικα της Ιεράς Μονής Αγ. Νικάνορος – Ζάμπορδας όπου απαντάται ως Πάδη. Ωστόσο, εικόνες του 15ου και 16ου αιώνα που βρέθηκαν στην κεντρική εκκλησία και σε παρεκκλήσια μαρτυρούν την προγενέστερη κατοίκηση του χωριού.

Οι Πάδες ήταν κεφαλοχώρι της περιοχής και κάθε εβδομάδα πραγματοποιούνταν παζάρι που συγκέντρωνε κατοίκους των γύρω χωριών. Γύρω στα 1650-1660 έπεσε στο χωριό επιδημία πανούκλας και πολλοί κάτοικοι κατέφυγαν στην περιοχή της Κοζάνης όπου και ίδρυσαν χωριό με το όνομα Πάδες που αργότερα μετονομάστηκε σε Βογκόπετρα.

Τον Οκτώβριο του 1943 τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής επιτέθηκαν στους Πάδες, κατέκαψαν τα σπίτια του χωριού, ενώ δύο κάτοικοι έχασαν τη ζωή τους. Στον κεντρικό δρόμο του χωριού έχει στηθεί μνημείο για να θυμίζει αυτή την καταστροφή. Επίσης, στην πλατεία των Πάδων υπάρχει μνημείο αφιερωμένο στους πεσόντες υπέρ της πατρίδος όπου κάθε χρόνο ψάλλεται τρισάγιο και γίνεται κατάθεση στεφάνων.

Η κεντρική εκκλησία των Πάδων είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και χρονολογείται από το 1784, ενώ το ταβάνι και οι τοιχογραφίες έγιναν το 1823. Το μικρό καμπαναριό της βρίσκεται πάνω στον αιωνόβιο πλάτανο στο προαύλιο της εκκλησίας. Αξιόλογες είναι οι εκκλησίες του κάτω μαχαλά, η Παναγία και ο Άγιος Δημήτριος με εικόνες του 16ου και 17ου αιώνα, ο Άγιος Αθανάσιος που είναι χτισμένος στα ερείπια δύο προγενέστερων ναών, οι Άγιοι Δώδεκα Απόστολοι με την πελεκητή θύρα που χτίστηκε το 1895 και τα παρεκκλήσια του Αγίου Νικολάου και του Προφήτη Ηλία. Ενδιαφέροντα αξιοθέατα είναι οι παλιοί νερόμυλοι στον Μυλοπόταμο και το Λαογραφικό Μουσείο Πάδων, όπου εκτίθενται αντικείμενα του λαϊκού πολιτισμού καθώς και αξιόλογο φωτογραφικό υλικό.

Από το χωριό ξεκινά μονοπάτι για την πανέμορφη δρακόλιμνη του Σμόλικα που βρίσκεται σε υψόμετρο 2.150 μέτρων σε αλπικό τοπίο με καταπράσινα λιβάδια. Η συνέχεια του μονοπατιού οδηγεί στην κορυφή του Σμόλικα όπου από τα 2.637 μέτρα η θέα είναι εκπληκτική. Άλλο μονοπάτι που ξεκινά από την πλατεία των Πάδων καταλήγει στο ποτάμι του Αώου.

Οι κάτοικοι των Πάδων είχαν ιδιαίτερα ήθη και τα έθιμά τους κάνοντας ξεχωριστή κάθε γιορτή και εποχή του χρόνου. Τις Απόκριες,  τα έθιμα της Χάσκας και της Ποάρκας (γουρούνα) όπου έφτιαχναν μια μορφή με κλαδιά και στη συνέχεια την έκαιγαν, την Πρωτομαγιά μαζεύονταν παρέες-παρέες, έπλεκαν στεφάνια με λουλούδια και έψηναν στο ύπαιθρο, την επομένη του δεκαπενταύγουστου διοργάνωναν τον τελετουργικό παραδοσιακό χορό με παδιώτικα τραγούδια.  Έθιμο των παλιών εποχών ήταν και τα τζάτζαλα όπου περνούσαν τα παιδιά τρεις φορές κάτω από ρίζες δένδρων καρυδιάς για να μην κολλήσουν αρρώστιες. Στη σύγχρονη εποχή, οι Πάδες πανηγυρίζουν στις 15 Αυγούστου με τριήμερο παραδοσιακό γλέντι, ενώ από τις πολλές εκδηλώσεις που γίνονται ξεχωρίζει η έκθεση με τοπικά προϊόντα και εικαστικά από ντόπιους δημιουργούς. Ακόμη, κάθε χρόνο γίνεται το γλέντι της Αποκριάς με το κάψιμο της «Ποάρκας» και το μαγείρεμα της φασολάδας.

 

Φωτό: https://www.konitsa.gr/