Χωριό της επαρχίας Αγίου Βασιλείου. Βρίσκεται κτισμένο σε υψόμετρο 180 μ. και έχει 110 κατοίκους.
Σύμφωνα με την παράδοση, η ονομασία του χωριού οφείλεται στους πολλούς όρνους που υπήρχαν στο χωριό. Όρνοι ονομάζονται οι καρποί των αγριοσυκιών (αρχικά ερινεός) και χρησιμεύουν για το μπόλιασμα των ήμερων συκιών.
Το χωριό εμφανίζεται με τη σημερινή του μορφή πριν 200 χρόνια περίπου. Όλα τα σπίτια αντί για κεραμίδια στη στέγη τους έχουν πλάκα, η οποία αντικατέστησε το χώμα που έβαζαν και που το έπαιρνε ο δυνατός αέρας που φυσούσε στην περιοχή. Οι κάτοικοι του χωριού είναι Κρητικοί που ήρθαν από τις Μέλαμπες, Κρύα Βρύση, και Σαχτούρια. Παλιότερες οικογένειες είναι οι Αποοτολάκηδες, οι Παπαδογιαννά-κηδες, οι Μελιδονιώτηδες και οι Παπαμιχελιδάκηδες.
Το χωριό οφείλει την ύπαρξη του στο εκκλησάκι της Κοίμησης της Θεοτόκου που ανήκε σ’ ένα μικρό μοναστήρι. Στα δυο τρία κελιά του μοναστηριού ήρθαν και εγκαταστάθηκαν μερικές καλόγριες. Αργότερα ήρθαν εφτά οικογένειες ίσως συγγενικές των καλογριών και παρέμειναν στον τόπο αυτό δημιουργώντας ένα μικρό συνοικισμό. Μετά από λίγα χρόνια, στους ήδη υπάρχοντες κατοίκους, ήρθαν και προστέθηκαν και άλλοι και έτσι μεγάλωσε το χωριό.
Στις τοποθεσίες Κατσούρια και Λιβάδια έχουν βρεθεί ερείπια αρχαίων τάφων. Στην τοποθεσία Αρόλίθος επίσης βρέθηκαν τάφοι μινωικής μάλλον εποχής. Στο όρος Κέδρος που βρίσκεται στο χωριό υπήρχε στα παλιά χρόνια ελαιοτριβείο. Σήμερα σώζεται μόνο η μυλόπετρα.
Κοντά στο χωριό στη θέση Γομαράς, 3 χμ. απ’ αυτό, υπάρχουν ερείπια βυζαντινής πόλης.
Από τον καιρό της Τουρκοκρατίας έχει σωθεί η παρακάτω ιστορία: Όταν δύο κάτοικοι του Γομαρά έμαθαν ότι έρχονται Τούρκοι έκρυψαν τα γυναικόπαιδα, τους θησαυρούς, τα τρόφιμα και τη χρυσή καμπάνα της εκκλησίας του Ταξιάρχου Μιχαήλ μέσα σε μια σπηλιά. Την είσοδο της σπηλιάς την έκλεισαν μ’ ένα τεράστιο βράχο για να μη μπορέσουν να μπουν μέσα οι Τούρκοι. Την ίδια ώρα 300 περίπου πολεμιστές του χωριού κατέλαβαν την περιοχή Καστέλος και οχυρώθηκαν για να μπορέσουν να αποκρούσουν τους Τούρκους. Τα ερείπια των οχυρών, πάχους 4 μ. σώζονται ακόμα και σήμερα.
Οι πολεμιστές που προμηθεύονταν νερό από μία πηγή, άντεξαν μέχρις ότου οι Τούρκοι πήραν την πηγή. Σαν τελευταία λύση σκέφτηκαν να επιτεθούν εναντίον των Τούρκων. Στην προσπάθεια τους αυτή σκοτώθηκαν όλοι εκτός από έναν. Αλλά ανάλογες απώλειες είχαν και οι Τούρκοι. Το σημείο που έθαψαν τους σκοτωμένους Τούρκους ονομάστηκε Τουρκόλακκος.
Αυτός που γλύτωσε, ξεκίνησε για να πάει στο Βαθειακό, να ειδοποιήσει τους χωρικούς να βγάλουν το βράχο από την είσοδο της σπηλιάς. Από την εξάντληση όμως πέθανε στο δρόμο και δεν πρόφτασε να πει το μυστικό στους Βαθειακούς. Όπως ήταν επόμενο πέθαναν τα γυναικόπαιδα από ασφυξία και η σπηλιά αυτή δεν μπόρεσε να εντοπισθεί σε πιο μέρος είναι. Οι Τούρκοι που επέζησαν για τιμωρία έκαψαν το Γομαρά. Μόνο η εκκλησία του Ταξιάρχου Μιχαήλ έμεινε όρθια.
Η εκκλησία αυτή ανήκει στον 15ο αιώνα (1500 μ.Χ. ή κατ’ άλλη εκδοχή είναι του 1400 μ.Χ.) Αν και βρέθηκε στο επίκεντρο μιας φοβερής καταστροφής εντούτοις διατηρήθηκε και μάλιστα οι αγιογραφίες οι οποίες την στόλιζαν δεν έχουν πάθει σοβαρές ζημιές. Αναστηλώθηκε και σήμερα λειτουργεί κανονικά. Μέσα σ’ αυτή υπάρχει ένα ντουλαπάκι με τη μορφή του Κοσμά του Αιτωλού.
Οι κάτοικοι πιστεύουν ότι τόσο ο Ταξιάρχης Μιχαήλ όσο και η ίδια η εκκλησία του, είναι θαυματουργοί. Λέγεται ότι πολλές φορές που έπιασε φωτιά η περιοχή, σταμάτησε μπροστά από την εκκλησία. Επίσης πολλοί κάτοικοι πιστεύουν ότι έχουν γίνει καλά ξύνοντας λίγο την πέτρινη Αγία Τράπεζα, βάζοντας το ξύσμα μέσα σε νερό. και πίνοντας το. Η εκκλησία ήταν όμως σεβαστή και από τους Τούρκους. Κάποιος αγάς ονόματι Κάντζα έλεγε στους Χριστιανούς να τη λειτουργούν γιατί πίστευε πως ήταν θαυματουργή.
Άλλη εκκλησία είναι του Αγίου Ελευθερίου. Τα εικονίσματα και τα ιερά κειμήλια της έχουν αντικατασταθεί για να μην κλαπούν. Η ιερή τράπεζα του ναού είναι πέτρινη.
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.
Φωτογραφία: https://www.cretanbeaches.com