Τα Νοχιά είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Κισάμου. Απέχει 30χλμ. από τα Χανιά και βρίσκεται σε υψόμετρο 120μ. Οι 180 κάτοικοι του χωριού ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια της ελιάς, τη μελισσοτροφία και την κτηνοτροφία.
Τα προϊόντα της περιοχής είναι άφθονα. Εδώ παράγονται λάδι, ελιές, κρασί, μέλι, μετάξι, επιτραπέζια σταφύλια, πορτοκάλια, αχλάδια, αμύγδαλα, καθώς και πολλά είδη κτηνοτροφικών προϊόντων.
Στην κοινότητα Νοχιών υπάγεται και ο συνοικισμός Πλακάλωνα.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής αποδεικνύουν την ύπαρξη κάποιου αρχαίου πολιτισμού. Στη θέση Άγιος Κωνσταντίνος βρέθηκαν όστρακα μεσομινωικής περιόδου. Στη θέση Κάμπος ήρθε στο φως ένας ταφικός λίθος της ίδιας χρονολογίας. Ακόμα στο λόφο της Αγίας Βαρβάρας στη θέση Σόποτα, προς τα νότια του χωριού, βρέθηκαν όστρακα μεσομινωικής και υστερομινωικής περιόδου. Ο Rendlebury αναφέρει ότι παρατήρησε εδώ υπολείμματα ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής. Όλα αυτά λοιπόν μας οδηγούν στο συμπέρασμα, ότι στην περιοχή αυτή υπήρχε κάποια αρχαία πόλη.
Το σημερινό χωριό πρέπει να άρχισε να δημιουργείται κατά τη βυζαντινή εποχή. Ο «Καστροφύλακας» το αναφέρει ως Noghia με 225 κατοίκους. Το ελαιοτριβείο στην τοποθεσία Εννιά, 500μ. νότια του χωριού δείχνει να είναι ενετικό. Επίσης ένα χμ. δυτικά του οικισμού Πλακάλωνα, στην τοποθεσία που ονομάζεται Κερατιδές, διακρίνουμε ίχνη κάποιου παλιού φρουρίου. Από το φρούριο αυτό, που ακόμα δεν έχει διαπιστωθεί σε ποια εποχή ανήκει, σώζονται μόνο μια στέρνα από πελεκημένες πέτρες και τα ερείπια από τις γωνιές του φρουρίου.
Το χωριό τον καιρό της Τουρκοκρατίας, κατοικήθηκε από δύο γενίτσαρους τον Χασάν Αγά Σαπουνάκη και τον Μουλά Ντεμίρ Αριφαλλάκη. Τα 2/3 των κατοίκων όμως ήταν Χριστιανοί και δούλευαν σαν κολλίγοι στα κτήματα των δύο Τούρκων.
Σιγά – σιγά όμως και γύρω στα 1870, άρχισαν να αποχωρούν οι Τούρκοι από τα Νοχιά και να εγκαθίσταται στα Χανιά. Οι συχνές επαναστάσεις των Χριστιανών κατοίκων τους ανάγκασαν να πουλήσουν τις περιουσίες τους και να ζήσουν σε πιο ασφαλές μέρος.
Η αγωνιστική δράση των κατοίκων υπήρξε έντονη σ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της Κρήτης. Στην τοποθεσία Φυσαέρα Σελλί στα 1824, δόθηκε αποφασιστική μάχη με τους Τούρκους. Στη μάχη αυτή πήραν μέρος πολλοί κάτοικοι των Νοχιών μαζί με άλλους Κρητικούς από τα γύρω χωριά με αρχηγό τους τον Ελευθέριο Πατσιμίδη που σκοτώθηκε στη διάρκεια της μάχης. Ακόμα σκοτώθηκαν και πολλοί κάτοικοι των Νοχιών όπως ο Παπουτσάκης και ο Κοτσυφάκης.
Μετά τη μάχη λέγεται, ότι οι Τούρκοι κατέστρεψαν την εκκλησία του Εσταυρωμένου και προχώρησαν με μεγάλη μανία προς το χωριό. Έπιασαν τον παπά που εκείνη την ώρα λειτουργούσε στον Άγιο Γεώργιο και τον κρέμασαν στον πλάτανο. Πριν προλάβουν όμως να τον συλλάβουν εκείνος πρόλαβε και χτύπησε την καμπάνα συνθηματικά, έτσι που να καταλάβουν οι χωριανοί ότι έρχονται οι Τούρκοι και να κρυφτούν. Έτσι τελικά το χωριό σώθηκε από τα βέβηλα χέρια των Τούρκων.
Σύμφωνα με μια ντόπια λαϊκή παράδοση ο Τούρκος αγάς των Νοχιών δολοφονήθηκε ύστερα από φιλονικεία από τον αγά της Καμάρας. Λέγεται ότι φιλονίκησαν επειδή ο αγάς της Καμάρας έστελνε το παιδί του στο κρυφό σχολειό των Νοχιών, που λειτουργούσε στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.
Κατά τη Μάχη της Κρήτης όλο το χωριό αντιστάθηκε με πείσμα στο νέο εισβολέα, και πολέμησε γενναία για να μη πατήσουν οι Γερμανοί κατακτητές τα χώματα της Κρήτης. Έτσι κατάφεραν να σκοτώσουν αρκετούς Γερμανούς αλεξιπτωτιστές. Οι ναζί όμως έστειλαν προς το χωριό ένα αγγλικό αυτοκίνητο, που το είχαν κυριεύσει, με σκοπό να κάψουν το χωριό, αλλά δεν τα κατάφεραν. Στο δρόμο και ενώ το αυτοκίνητο γεμάτο από Γερμανούς ανέβαινε προς το χωριό βομβαρδίστηκε από γερμανικά αεροπλάνα γιατί το πέρασαν για συμμαχικό. Όλοι οι Γερμανοί σκοτώθηκαν και το χωριό γλίτωσε.
Από τους σημερινούς κατοίκους του χωριού άλλοι είναι γνήσιοι Κρητικοί και άλλοι κατάγονται από την Πελοπόννησο και τα γύρω χωριά. Οι παλιότερες οικογένειες του χωριού είναι οι Παπουτσάκηδες, οι Τζινευράκηδες, οι Ανδρουλάκηδες, οι Λατινάκηδες, οι Κοτσυφάκηδες, από την Πελοπόννησο, οι Αποστολάκηδες, από τα Αφράτα Κισάμου, οι Σελινιωτάκηδες, από την επαρχία Σελίνου, οι Χατζηδάκηδες, επίσης από το Σέλινο, οι Καρτάκηδες, από την επαρχία Αποκορώνου, οι Βασιλάκηδες, από το Ακρωτήρι και οι Κακαβελάκηδες, από τα Αφράτα Κισάμου.
Η κεντρική εκκλησία του χωριού είναι η Αγία Τριάδα. Στη γύρω περιοχή συναντούμε ακόμα την αγιογραφημένη εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, που δυστυχώς σήμερα είναι μισοκατεστραμμένη, τη μεταβυζαντινή εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, τον Άγιο Γεώργιο, την Κοίμηση της Θεοτόκου, που βρίσκεται στο νεκροταφείο του χωριού και τον Τίμιο Σταυρό που λέγεται από τους κατοίκους η εκκλησία του Εσταυρωμένου.
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα, 1980-1995.