Νέο Χωριό ή Νιοχωριό Αποκορωνού, Χανιά

  Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Αποκορώνου. Βρίσκεται δυτικά της κοινότητας Βάμου και σε απόσταση 20χλμ. από τα Χανιά. Έχει υψόμετρο 100μ. και πληθυσμό 530 κατοίκους. Το χωριό παράγει αρκετά εσπεριδοειδή, λάδι, κρασί, χοιρινό, βοδινό και πρόβειο κρέας. Οι κάτοικοι καλλιεργούν ελιές, πορτοκαλιές, λεμονιές, κιτριές, μανταρινιές, γκρέιπ-φρουτ, αβοκάντο και αμπέλια.

Αναφέρεται ότι το παλιότερο όνομα του χωριού ήταν Καμάρες από τις πολλές καμάρες που υπήρχαν.

Στην εποχή της Τουρκοκρατίας φιλοξενούσε το χωριό το γιο του αγά της περιοχής. Κάποιος χωρικός όμως τον σκότωσε. Θύμωσε τότε ο αγάς και έσφαξε όλους τους κατοίκους καίγοντας συγχρόνως και το χωριό. Τρεις βοσκοί κατάφεραν να γλυτώσουν, γιατί βρισκόταν μακριά από το χωριό με τα πρόβατά τους. Οι βοσκοί αυτοί λεγόντουσαν Μανιούδης, Κατσούλης και Καστούφρης. Στην αρχή έκτισαν δύο γειτονιές με τα ονόματα Μανιουδανά και Κατσουφριανά και έπειτα κτίστηκε το καινούριο χωριό, που ονομάστηκε Νέο Χωριό ή Νιο Χωριό.

Το χωριό είναι κτισμένο πριν την εποχή της Τουρκοκρατίας, διασώζονται μάλιστα κτίσματα ενετικής εποχής.

Στο χωριό υπάρχει η οικογένεια Μανιουδάκη, που κρατάει η καταγωγή της από το βοσκό Μανιούδη, που έκτισε την πρώτη γειτονιά. Άλλη παλιότερη οικογένεια είναι των Μαραγκουδάκηδων.

Το 1944 οι Γερμανοί υποχρέωσαν τους κατοίκους να αδειάσουν το χωριό. Μετά από ένα χρόνο γυρίζοντας πίσω το βρήκαν λεηλατημένο. Ο Νικολόζης, προεστός του χωριού την εποχή της Τουρκοκρατίας, σκότωσε έναν Τούρκο πασά επειδή ήθελε να κοιμηθεί με τη γυναίκα του. Ακόμη σκότωσε το γιό ενός άλλου Τούρκου πασά, επειδή έκαψε το χωριό και σκότωσε τους κατοίκους.

Ο Στέλιος Καραγιαννάκης, καπετάνιος στην εποχή της Γερμανικής Κατοχής, πέρασε στην Κερά (νησί στην Αλμυρίδα) και έλαβε μέρος στη μάχη της Παναγιάς.

Μέσα σε μια σπηλιά είναι κτισμένη η εκκλησία του Αγίου Γερασίμου. Η παράδοση αναφέρει ότι η εικόνα του αγίου βρισκόταν σε μια άλλη εκκλησία και κάθε φορά που χανόταν οι χωρικοί την ανακάλυπταν μέσα στη σπηλιά. Όσες φορές και αν προσπάθησαν να την φέρουν στην εκκλησία, η εικόνα ξαναγύριζε στη σπηλιά. Λέγανε ότι ο Άγιος Γεράσιμος πέρασε από το χωριό και έμεινε στη σπηλιά αυτή. Οι χωρικοί, τότε, έκτισαν την εκκλησία του στην τοποθεσία αυτή.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα, 1980-1995.