Νέα Σάντα Κιλκίς

Η Νέα Σάντα είναι χτισμένη σε υψόμετρο 50 μέτρων σε λόφο ανάμεσα στον ποταμό Κουρού-Τερέ και στον δρόμο που οδηγεί από τη Θεσσαλονίκη στο Κιλκίς. Αριθμεί, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, 1.693 κατοίκους με πολλούς να απασχολούνται ως εργάτες στη βιομηχανική ζώνη, ενώ άλλοι ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Στη θέση του σημερινού οικισμού υπήρχε το χωριό Βολοβότ που κατοικούνταν από Τούρκους. Με την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 εγκατέλειψαν το χωριό και στη θέση τους εγκαταστάθηκαν Πόντιοι πρόσφυγες που προέρχονταν κυρίως από την περιοχή της Σάντας. Επίσης, ήρθαν κάποιοι πρόσφυγες από το Σταυρί, την Κρώμνη και τα Σούρμενα του Πόντου, καθώς και από χωριά της Ανατολικής Ρωμυλίας.

Η τοποθεσία που θα δημιουργούνταν ο νέος οικισμός επιλέχθηκε από τους ίδιους τους Σανταίους και η εγκατάστασή τους ολοκληρώθηκε το 1925 με τη βοήθεια της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ). Μέχρι τότε ζούσαν προσωρινά στο χωριό Ραχμανλί. Ο νέος οικισμός είχε καλή ρυμοτομία και φαρδείς δρόμους.

Το 1956 εγκαταστάθηκε στο χωριό μεγάλη στρατιωτική μονάδα που σε συνδυασμό με τη δημιουργία της βιομηχανικής ζώνης στην περιοχή βοήθησε στην αλματώδη εξέλιξη του βιοτικού επιπέδου των Νεοσανταίων.

Στον κεντρικό δρόμο του χωριού βρίσκονται πολλά εμπορικά καταστήματα, καφενεία και ταβέρνες. Ο ενοριακός ναός της Νέας Σάντας είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, ενώ το 1995, μετά από προσφορά Ποντίων της περιοχής προς τιμήν των προγόνων τους, χτίστηκε η όμορφη εκκλησία του Προφήτη Ηλία.

Στη δυτική πλευρά του χωριού υπάρχει Μνημείο με τα ονόματα των παλικαριών της Σάντας του Πόντου και προτομή του Καπετάν Ευκλείδη Κουρτίδη. Λίγο πιο κάτω βρίσκεται το Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης.

Στη Νέα Σάντα δραστηριοποιούνται αρκετοί σύλλογοι που έχουν ως στόχο τους τη διατήρηση των ηθών και εθίμων των προσφύγων που ήρθαν από τον Πόντο.