Μύλοι Χρωμοναστηρίου

Οι Μύλοι είναι εγκαταλειμμένος οικισμός της κοινότητας Χρωμοναστηρίου Ρεθύμνης του νομού Ρεθύμνου. Βρίσκεται σε περιοχή που διαρρέεται από ένα ποτάμι, με πολλά νερά που κινούσαν άλλοτε 28 αλευρόμυλους, από τους οποίους πήρε και την ονομασία του. Κτίστηκε γύρω στα 1860 και είχε περιορισμένο πληθυσμό (10-12 οικογένειες).

Οι λόφοι που το περιβάλλουν αποτέλεσαν τα χρόνια των επαναστάσεων ισχυρούς προμαχώνες. Από δω καταγόταν ο αγωνιστής I. Κριάλης. Σήμερα ο οικισμός έχει εγκαταλειφθεί λόγω των συχνών κατολισθήσεων που γίνονταν στην περιοχή.

Στον οικισμό ανήκει η εκκλησία Παναγία η Χαλεβιανή. Παλιά ήταν Σταυροπηγιακή μονή που έπαιρνε εντολές απ’ ευθείας από το Πατριαρχείο. Σήμερα υπάρχει μόνον η εκκλησία, η οποία είναι ρυθμού βασιλικής.

Τον καιρό της Τουρκοκρατίας, ο τότε ηγούμενος της μονής είτε εξ” αιτίας της λυστρικής φορολογίας, είτε για το κτίσιμο νέας εκκλησίας έκανε ενέργειες προς τον πασά του Ρεθύμνου, ο οποίος όμως του φέρθηκε άσχημα, γι’ αυτό έκανε αναφορά σε βάρος του στον Σουλτάνο Κωνσταντινούπολης. Αποτέλεσμα αυτής της αναφοράς ήταν να πάρει μεν την άδεια για ν’ απαλλαχτεί το μοναστήρι από τη φορολογία ή να κτιστεί η εκκλησία, αλλά και να κρεμαστεί γιατί θεωρήθηκε προσβλητική η αναφορά του. Το τούρκικο απόσπασμα τον κρέμασε σ’ ένα δένδρο που υπάρχει μέχρι σήμερα έξω από την εκκλησία. Όταν οι καλόγεροι τον κατέβασαν για να τον θάψουν ήταν ζωντανός και τους είπε ότι μια όμορφη γυναίκα, που ήταν η Παναγία, παρουσιάστηκε και πάτησε στους ώμους της τη στιγμή που οι Τούρκοι έσπρωξαν το σκαμνί.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.

Φωτογραφία : https://cretazine.com