Μεσονήσια Αμαρίου

Χωριό της επαρχίας Αμαρίου, που αποτελεί κοινότητα μαζί με τις Ελένες. Απέχει από το Ρέθυμνο 40χλμ. και έχει 160 κατοίκους. Πήρε αυτή την ονομασία, γιατί θεωρείται ότι βρίσκεται στο μέσο της Κρήτης.

Όπως και οι Ελένες, έτσι και τα Μεσονήσια κατελήφθηκαν από τους Τούρκους. Η τοποθεσία δε Σπαρτές ήταν μετόχι τούρκικο.

Στη Γερμανική Κατοχή οι κάτοικοι του χωριού πήραν μέρος στην αντίσταση, ένας δε απ’ αυτούς, ο Μιχάλης Μανουσάκης, διακρίθηκε για τη δράση του.

Έξω από τα Μεσονήσια υπάρχει μια σπηλιά που λέγεται της Ζογγλής η Τρύπα, και η οποία βρίσκεται στο μέσον του φαραγγιού της Φωτιάς. Έχει δυο αίθουσες, μια μικρή και μια μεγάλη. Δίπλα από τη σπηλιά υπάρχει ένας «καλογερόσπηλος», με διαστάσεις 5×5. Σύμφωνα με την παράδοση, τον 8ο αιώνα έζησε και πέθανε εδώ ένας καλόγερος. Μετά, για πολύ καιρό, όποιος πέρναγε από το μέρος αυτό, άκουγε να βγαίνει από μέσα μια βοή. Πριν 15-20 χρόνια βρέθηκε μέσα στο σπήλαιο παιδικός τάφος. Κατά την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής, αποτέλεσε το μεγαλύτερο καταφύγιο Άγγλων και ντόπιων αντιστασιακών.

Στην τοποθεσία Καλαμάφκα βρίσκεται η σπηλιά του Αγιασμένου, που πήρε τ’ όνομα της εξαιτίας ενός ασκητή που έζησε εδώ κι άγιασε. Οι κάτοικοι του Μέρωνα πήραν αργότερα αυτόν τον ασκητή στο χωριό τους. Στην τοποθεσία Κόκκινος Δετής υπάρχει μικρό σπήλαιο με σταλακτίτες και σταλαγμίτες.

Την περίοδο της Ενετοκρατίας στο χωριό υπήρχε το μοναστήρι του Αγίου Ονούφριου. Σήμερα, είναι ερειπωμένο ξωκλήσι, αλλά σώζονται τοίχοι από τα κελιά του μοναστηριού, το οποίο περιβάλλονταν από ενετικό τείχος, με δρυς γύρω-γύρω. Το 1941, όταν έπεσαν κάμπιες στην περιοχή και κατέστρεψαν όλα τα σπαρτά και τα δέντρα, δεν πείραξαν τους δρυς. Μόνο μισός δρυς που έβγαινε έξω από το ενετικό τείχος πειράχτηκε.

Σύμφωνα με την παράδοση, αυτό το φαινόμενο εξηγείται από το γεγονός ότι οι καλόγεροι του μοναστηριού είχαν αφορίσει παλιά τις κάμπιες, οι οποίες προξενούσαν μεγάλες καταστροφές στα χωράφια των κατοίκων κάθε 7 χρόνια που εμφανίζονταν. Τώρα τελευταία, μετά τους ψεκασμούς που γίνονται στα χωράφια, έχουν εξαφανιστεί.

Το 1920 στον Άγιο Ονούφριο οι κάτοικοι βρήκαν μια πήλινη γουρούνα με 12 γουρουνάκια, καθώς κι ένα χειρόμυλο, τα οποία όμως κατέστρεψαν γιατί δε γνώριζαν την αξία τους.

Εκτός από την παραπάνω εκκλησία, υπάρχουν και οι εξής: του Αγίου Αντωνίου (11ου-12ου αιώνα). Είναι βυζαντινή, χωρίς τοιχογραφίες, και παλιά ήταν μοναστήρι από το οποίο σώζονται ερείπια κελιών. Της Παναγίας Καρομφυλάτης (8ου αιώνα). Είναι βυζαντινή και σώζονται σ’ αυτή μερικές τοιχογραφίες. Έχει ανακαινιστεί. Του Αγίου Γεωργίου, που βρίσκεται κοντά στο νεκροταφείο του χωριού και είναι ερειπωμένη. Σώζονται μόνο οι τοίχοι της. Υπάρχει ακόμα η ερειπωμένη εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, που βρίσκεται στην κορυφή του βουνού. Είναι άγνωστο πότε κτίστηκε. Γύρω από τα ερείπια της υπάρχουν πολλές πέτρες σε σωρό και φαίνεται ότι οι χωρικοί τις ανέβαζαν μια – μια με τα χέρια για να κτίσουν γιατί το έδαφος είναι πολύ απότομο και δεν ανεβαίνει ζώο.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.

Φωτογραφία: https://www.amariguide.gr