Ματσούκι Ιωαννίνων

Το Ματσούκι είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.100 μέτρων, στις δυτικές πλαγιές της Καρκαδίστας, της ψηλότερης κορυφής των Τζουμέρκων στην Ήπειρο. Αποτελεί ένα από τα τρία βλαχοχώρια των Τζουμέρκων ‒μαζί με το Συρράκο και τους Καλαρρύτες‒ στα οποία οι κάτοικοι μιλούν ακόμη τη βλάχικη γλώσσα. Κύρια ασχολία των 500 περίπου κατοίκων του είναι η κτηνοτροφία, ενώ παλιά το χωριό φημιζόταν για τις κάπες που έφτιαχναν οι ραφτάδες.

Η ονομασία του συνδέεται με έναν θρύλο του χωριού που λέει ότι κάποτε οι κάτοικοι σκότωσαν με ένα μακρύ ξύλο, ματσούκι, έναν δράκο. Στην τοπική παράδοση ο δράκος συμβόλιζε τους εχθρούς με τους οποίους ήρθαν αντιμέτωποι οι κάτοικοι.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, το Ματσούκι, όπως και άλλα χωριά των Τζουμέρκων, έχαιρε κάποιων προνομίων όπως η διατήρηση της θρησκείας και της γλώσσας και διατηρούσε μια σχετική ανεξαρτησία καθώς τα απόκρημνα βουνά και τα βαθιά φαράγγια έκαναν δυσπρόσιτη την περιοχή για τους Τούρκους. Όμως, η οικονομική καταστροφή που προκλήθηκε από το γεγονός του αποκλεισμού των κοπαδιών τους στα ορεινά χωρίς να μπορούν να τα κατεβάσουν στον κάμπο, ανάγκασε πολλούς κατοίκους να το εγκαταλείψουν και να πάνε προς τς Άγραφα, την Άρτα, τα Τρίκαλα, το Καρπενήσι και τη Λαμία. Όσοι απέμειναν αναγκάστηκαν να πουλήσουν το χωριό στον Αλή Πασά για να μπορέσουν να ξοφλήσουν τα χρέη τους. Η περίπτωση της εγκατάλειψης του Ματσουκίου από τους κατοίκους λόγω της απομόνωσης και της οικονομικής κατάρρευσης είναι, σύμφωνα με τους μελετητές, το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα μεθοδικής καταστροφής των κεφαλοχωρίων της Ηπείρου από τον Αλή Πασά. Μετά τον θάνατο του Αλή Πασά μόνο τέσσερα από τα χωριά των Τζουμέρκων κατάφεραν να διατηρήσουν κάποια από τα προνόμια που είχαν κερδίσει χάρη στην προστασία της Βαλιντέ Σουλτάνας: το Ματσούκι, οι Καλαρρύτες, το Συρράκο και οι Μελισσουργοί. Μετά την πτώση, όμως, του Σουλίου το 1803 αφαιρέθηκαν όλα τα προνόμια.

Το Ματσούκι έχει πετρόχτιστα σπίτια και καλντερίμια, μια μεγάλη πλατεία με ωραία θέα, έναν νερόμυλο που έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο και όμορφες εκκλησίες, όπως αυτή της Αγίας Παρασκευής, ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής με περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο.

Το σημαντικότερο αξιοθέατο στο Ματσούκι είναι η Ιερά Μονή Βύλιζας που είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Η μονή πιθανολογείται ότι ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα, ενώ το σημερινό κτίσμα είναι μεταβυζαντινό. Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό του ναού χρονολογούνται στα 1797 και οι τοιχογραφίες του νάρθηκα θεωρείται ότι φτιάχτηκαν στο τέλος του 17ου με το πρώτο μισό του 18ου αιώνα. Η μονή έχει φρουριακή κατασκευή με πολεμίστρες και κελιά που πλαισιώνουν το καθολικό και την εσωτερική αυλή. Έξω από τον περίβολο βρίσκεται το παρεκκλήσι του Ιωάννη του Προδρόμου με τοιχογραφίες του 1737 και ξυλόγλυπτο τέμπλο, πιθανόν του 17ου αιώνα.

Τα μεγάλα πανηγύρια του χωριού γίνονται στις 26 Ιουλίου που γιορτάζει η Αγία Παρασκευή και τον Δεκαπενταύγουστο. Παλιότερα, τον Δεκαπενταύγουστο γινόταν το μεγάλο αντάμωμα των Ματσουκιωτών με το γλέντι να κρατά τέσσερις μέρες. Ένας από τους βλάχικους χορούς που χορεύονται ακόμα στο Ματσούκι είναι οι κύκλες, όπου χορεύουν μόνο οι άντρες ιεραρχικά, με μπροστάρηδες του γηραιότερους.

Φωτό: https://epirusexplorer.com/