Μαρουλάς Ρεθύμνης

Ο Μαρουλάς είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Ρεθύμνης Βρίσκεται σε απόσταση 9 χλμ. νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου. Έχει υψόμετρο 250 μ. Στο χωριό ζουν σήμερα 200 κάτοικοι. Τα κυριότερα προϊόντα είναι το λάδι και τα κτηνοτροφικά. Παράγονται επίσης, σε μικρή ποσότητα, διάφορα φρούτα και χαρούπια.

Η παράδοση αναφέρει ότι η ονομασία Μαρουλάς προέρχεται από τη βοσκοπούλα Μαρούλη, που έβοσκε τα πρόβατα της στην περιοχή του χωριού. Η Μαρούλη βρήκε σύμφωνα με το θρύλο μια πηγή με χωνευτικό νερό.

Η πηγή αυτή υπάρχει στο χωριό από την περίοδο της Ενετοκρατίας. Ύστερα από αναλύσεις του χημείου, αποδείχτηκε ότι το νερό έχει θεραπευτικές ιδιότητες.

Ενάμισυ χιλιόμετρο έξω από το χωριό, βρέθηκαν τάφοι μινωικής εποχής, με ευρήματα μεγάλης αξίας, που βρίσκονται στο Μουσείο Χανίων.

Την περίοδο της Ενετοκρατίας, κτίστηκαν στο Μαρουλά δυο πύργοι που υπάρχουν ακόμα. Σώζονται επίσης, σε καλή κατάσταση, ενετικά κτίρια με πολεμίστρες. Στις εξώπορτες των κτιρίων αυτών βρίσκονται τα παρακάτω ενετικά οικόσημα: ένας πέλε-κυς με δυο αμνούς, μαργαρίτες και μια γυναικεία προσωπογραφία.

Γύρω στα 1630, ήρθαν στο Μαρουλά οι Τούρκοι και χρησιμοποίησαν τους ενετικούς πύργους για φρουραρχεία. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, τα 3/4 του πληθυσμού στο χωριό ήταν Τούρκοι και το 1/4 Έλληνες. Στην επανάσταση, οι κατακτητές έκαψαν τα σπίτια και τις περιουσίες των Ελλήνων.

Χαρακτηριστικό πρόσωπο της εποχής εκείνης αποτελεί ο Ανδρεάδης, που καταγόταν από το Μαρουλά. Αρχικά ήταν ο εφημέριος του χωριού με το όνομα παπα -Μαρουλιανός. Στη συνέχεια αναδείχτηκε σε γενναίο οπλαρχηγό του δυτικού Διαμερίσματος Ρεθύμνης.

Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ήταν Κρήτες. Οι παλιότερες οικογένειες είναι οι Μπριλάκηδες, οι Σπανουδάκηδες, οι Μοσχάκηδες, οι Μπαροτσάκηδες, οι Βασιλά

Με την ανταλλαγή των πληθυσμών ήρθαν στο Μαρουλά αρκετοί πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, που κατοικούν ακόμα στο χωριό.

Ανάμεσα στα ωραία αρχοντικά του χωριού είναι και αυτό του αείμνηστου Τιμόθεου

Βενιέρη, επισκόπου Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου και αργότερα Μητροπολίτης Κρήτης. Ο Βενιέρης έγραψε το βιβλίο «Το Αρκάδι διά μέσου των αιώνων», στο οποίο υπάρχει και η ιστορία του χωριού.

Στην τοποθεσία Αμυγδαλές βρίσκεται το Νυχτεριδόσπηλιο, στο οποίο βρέθηκαν αγγεία και πολύ παλιά νομίσματα. Αποτελείται από 5 διαμερίσματα και στο βάθος του υπάρχουν σταλακτίτες και σταλαγμίτες.

Στην κοινότητα Μαρουλά ανήκει η μια πλευρά από το Πρααιανό φαράγγι.

Στο χωριό υπάρχουν οι εξής παλιές εκκλησίες: η Αγία Άννα, η Μεταμόρφωση του Σωτήρα που ανακαινίστηκε, η δίκλιτη Άγιος Αντώνιος και Άγιος Νικόλαος, η Αγία Παρασκευή και ο Προφήτης Ηλίας. Καινούρια είναι η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου.

Σήμερα, τα οικοδομήματα του Μαρουλά θεωρούνται διατηρητέα και οι κάτοικοι δεν επιτρέπεται να ανοικοδομήσουν χωρίς την άδεια της αρχαιολογικής υπηρεσίας.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.

Φωτογραφία: https://cretazine.com