Ο Μαχαιράς είναι χωριό του Δήμου Ξηρομέρου της Αιτωλοακαρνανίας, χτισμένο σε υψόμετρο 150 μέτρων, δυτικά της λίμνης Οζερός. Απέχει 16 χλμ από τον Αστακό και κατά την απογραφή του 2011 είχε 320 κατοίκους. Η ονομασία του χωριού αποδίδεται σε έναν μαχαιροποιό και ντουφεξή που είχε εργαστήρι στην περιοχή.
Στην ευρύτερη περιοχή έχουν βρεθεί ίχνη αρχαίας κατοίκησης με πιο σημαντικά ευρήματα δύο αρχαίους τάφους του 4ου π.Χ. αιώνα κατασκευασμένους από πλάκες Αστακού και τη θεμελίωση αρχαίου κτίσματος κοντά στη Ρούστα. Επίσης έχουν βρεθεί πολλά αντικείμενα καθημερινής χρήσης και νομίσματα. Η πρώτη αναφορά για το χωριό είναι από το 1521 όπου κατά την απογραφή φαίνεται ότι κατοικείτο από 13 οικογένειες. Το παλιό χωριό Μαχαιρά βρισκόταν εκεί που είναι σήμερα το νεκροταφείο, στη θέση Κυράς Αμυγδαλιές και Άγιος Χριστόφορος. Για την Κυρά υπάρχει σχετικός θρύλος περί κρυμμένου θησαυρού και κοσμημάτων. Ενοριακός ναός ήταν ο Άγιος Χριστόφορος που είναι κτίσμα του τέλους του 14ου αι. ή των αρχών του 15ου αι., την εποχή που πιθανολογείται ότι ιδρύθηκε και ο οικισμός. Τα ίχνη των τοιχογραφιών του ναού είναι του 16ου αι. Το κέντρο του παλιού χωριού ήταν στη θέση Μεσοχώρι.
Η τοπική παράδοση αναφέρει ότι οι κάτοικοι του Μαχαιρά στο πρώτο μισό του 17ου αιώνα διέφυγαν στη Ζάκυνθο μετά την καταστροφή του χωριού τους από τους Τούρκους και εκεί δημιούργησαν τον οικισμό Μαχαιράδο. Αυτή η παράδοση έχει καταγραφεί και από τον Βρετανό περιηγητή Ληκ, ο οποίος όταν πέρασε από την περιοχή το 1805 βρήκε το χωριό κατεστραμμένο. Το σημερινό χωριό δημιουργήθηκε από τους γύρω οικισμούς, όπως τα Βρίστιανα, ο Παλιομαχαλάς και ένα ακόμα οικισμό στην περιοχή Μουρκόπουλου.
Το 1800-1820 το χωριό ήταν τσιφλίκι του Αλή πασά και οι τσοπάνηδές του έβοσκαν τα κοπάδια του στο απέραντο δάσος μέχρι τον Πρόδρομο. Αυτό το δάσος χάθηκε το 1948-50 όταν δόθηκαν από το κράτος άδειες υλοτομίας σε ξυλέμπορους με αποτέλεσμα τον αφανισμό του.
Το 1943 το χωριό πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς μετά τη Μάχη της Τσαπουρνιάς, όπου αντάρτες του τοπικού ΕΛΑΣ χτύπησαν Ιταλική φάλαγγα (Μάιος). Τότε κάηκαν και τα αρχεία του χωριού, ενώ σκοτώθηκαν και μερικοί κάτοικοι. Η Μαχαιρά κάηκε την ημέρα γιορτής του πολιούχου της, Αγίου Χριστόφορου, στις 9 Μαΐου. Οι Γερμανοί έκαναν ζημιές στο χωριό και την επόμενη χρονιά.
Η κύρια ασχολία των κατοίκων μέχρι το 2005 ήταν η καπνοκαλλιέργεια. Παλιότερα παρήγαγαν σιτηρά, μάζευαν τα βελανίδια και ασχολούνταν με την αμπελουργία. Σήμερα, η κύρια απασχόληση είναι η κτηνοτροφία.
Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει η επιβλητική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που χτίστηκε το 1929 από Ηπειρώτες μαστόρους με πελεκητή πέτρα. Κάτω από την εκκλησία βρίσκεται η μεγάλη πλατεία του Μαχαιρά που αποτελεί τόπο χαλάρωσης και συνάντησης για τους κατοίκους, αλλά και χώρο διεξαγωγής του πανηγυριού που γίνεται κάθε χρόνο τον Αύγουστο.