Κρυονέρι Κορινθίας  

Απλωμένο σε δύο πλαγιές τις οποίες διατρέχει χείμαρρος, το Κρυονέρι, είναι ένα ορεινό χωριό με κρυστάλλινα νερά, όπως λέει και το όνομά του. Το διασχίζει ο ποταμός Ελλισώνας που εκβάλλει στο Κιάτο Κορινθίας και πηγάζει από το βουνό Βέσιζα νοτιοδυτικά του χωριού. Χτισμένο σε υψόμετρο 740 μέτρων, προσφέρει πανοραμική θέα στον Κορινθιακό και στον Σαρωνικό κόλπο. Ανήκει στον Δήμο Σικυωνίων και αριθμεί 868 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011.

Παλαιότερα ονομαζόταν Μάτζανη που σημαίνει χωριό που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο ποτάμια.  Φαίνεται ότι η περιοχή κατοικείται από τους αρχαίους χρόνους, καθώς έχουν έρθει στο φως ευρήματα της μυκηναϊκής περιόδου και παλαιότερα. Γύρω στο 1405 ο Θεόδωρος Α΄ Παλαιολόγος επέτρεψε την εγκατάσταση στην Πελοπόννησο 10.000 περίπου Αλβανών χριστιανών με τα κοπάδια τους, καθώς υπήρχε απώλεια πληθυσμού εξαιτίας της επιδημίας της μαύρης πανούκλας. Έτσι, εξηγείται η ύπαρξη πολλών τοπωνυμίων με αρβανίτικες ονομασίες στο χωριό.

Το Κρυονέρι συμμετείχε ενεργά στην Επανάσταση του 1821 και ο ίδιος ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είχε επιλέξει ως αρχηγό της ομάδας του Κρυονερίου τον Στεργιόπουλο, με ένα έγγραφο που σώζεται μέχρι σήμερα.

Η περιοχή φημίζεται για το υγιεινό της κλίμα και τον καθαρό αέρα, γι’ αυτό και στις δεκαετίες ’50 και ’60 αποτελούσε παραθεριστικό κέντρο, ενώ την εποχή έξαρσης της φυματίωσης πολλοί ασθενείς έμεναν εκεί.

Κεντρική εκκλησία του χωριού είναι η Αγία Τριάδα, μια πετρόχτιστη βασιλική που χτίστηκε το 1880, με το περίφημο μαρμάρινο τέμπλο της το οποίο κατασκεύασαν Τηνιακοί τεχνίτες. Κοντά στο χωριό βρίσκεται αστεροσκοπείο ιδιοκτησίας του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το οποίο διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια των Βαλκανίων και ξενώνα για τη φιλοξενία αστρονόμων.

Σε απόσταση 4 περίπου χιλιομέτρων από το Κρυονέρι, στις υπώρειες του ελατοφύτου όρους Βέσιζα,  βρίσκεται το βυζαντινό μοναστήρι της Λέχοβας. Το δάπεδο του κυρίως ναού και του παρεκκλησίου είναι στρωμένο με πρωτότυπα μαρμαροθετήματα, με κύρια την παράσταση του Πενταόμφαλου, που χρονολογούνται από τον 11ο ή 12ο αιώνα μ.Χ. Η εικόνα της Παναγίας της Λεχοβίτισσας, στον τύπο της Παναγίας του Πάθους ή Παναγία η Αμόλυντος χρονολογείται στον 17ο αι. μ.Χ και είναι έργο του Ζακυνθινού Αγιογράφου Θεοδώρου Παπαντώνη. Κοντά στη μονή βρίσκεται το Σπήλαιο της Λέχοβας,  στο οποίο έχουν βρεθεί ειδώλια με τη μορφή του Πάνα, του Απόλλωνα, διαφόρων ζώων και πτηνών, και αγγεία, η εύρεση των οποίων μαρτυρά τη χρήση του ως ιερό από το β’ μισό του 6ου αιώνα π.Χ. μέχρι το τέλος του 4ου ή τις αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα.

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος του Κρυονερίου διοργανώνει κάθε καλοκαίρι πολιτιστικές εκδηλώσεις, ενώ κάθε χρόνο στις 22 και 23 Αυγούστου τιμάται η γιορτή της Παναγίας με μεγάλο πανηγύρι.