Το Κουστογέρακο είναι οικισμός της κοινότητας Σούγιας Σελίνου. Βρίσκεται στα βορειοανατολικά του Λιβαδά, σε υψόμετρο 500μ. και έχει σήμερα 150 κατοίκους. Λέγεται ότι η ονομασία του είναι μια σύνθετη λέξη που σημαίνει «κουστωδία γεράκων». Παλιότερα υπήρχε εδώ η εκκλησία του Χριστού που από πάνω της πετούσαν γεράκια, νι’αυτό και οι βοσκοί της περιοχής έλεγαν στου «Χριστού Γεράκο». Έτσι το χωριό αρχικά είχε ονομαστεί Χριστογέρακο. Οι παλιοί χάρτες το γράφουν Χριστογέρακο και Κουστογέρακο. Αργότερα όμως διορθώθηκε αυτή η ονομασία και σήμερα ονομάζεται επίσημα Κουστογέρακο.
Το χωριό αναφέρεται στο πιο παλιό κατάλογο των χωριών του 1577 μαζί με το χωριό Μονή. Επίσης ο Pasaualino στην έκθεσή του το αναφέρει Christo Geraca και ο Τrivan Monighristogiano και christo geraco.
Από δω κατάγονταν ο Γεώργιος Καντανολέων, απόγονος της βυζαντινής οικογένειας των Σκορδιλών και αρχηγός της Επανάστασης που είναι γνωστή με το όνομά του. Ύστερα από την αποτυχία αυτής της Επανάστασης οι Βενετοί κατάστρεψαν εντελώς το Κουστογέρακο και κρέμασαν τους περισσότερους κατοίκους του.
Το Κουστογέρακο είναι επίσης η γενέτειρα του γνωστού αγωνιστή της ελευθερίας Κωνσταντίνου Κριάρη, που ήταν ο αρχηγός της επαρχίας Σελίνου και πήρε μέρος στις περισσότερες Κρητικές Επαναστάσεις κατά των Τούρκων. Τα παιδιά του ήταν ο Αριστείδης Κριάρης, που πήρε μέρος στις επαναστάσεις του 1878 και 1896 και ο Παναγιώτης Κριάρης ο γνωστός συγγραφέας της Ιστορίας της Κρήτης.
Το Κουστογέρακο αποτελεί το σύμβολο της Κρητικής Ελευθερίας και η ιστορία του είναι μαρτυρική. Όλοι οι κατακτητές της Κρήτης πέρασαν από δω και κατάστρεψαν από την εκδικητική μανία τους το όμορφο χωριό και εξολόθρευσαν τους κατοίκους του. Δυο φορές το έκαψαν οι Βενετοί και μια φορά αποτεφρώθηκε από τα στίφη του Χουσείν Πασά. Παρ’ όλα αυτά όμως το χωριό επέζησε και αναγεννήθηκε από την στάκτη του.
Αλλά και κατά τη Γερμανική Κατοχή το Κουστογέρακο έγραψε καινούριες σελίδες δόξας και πλούτισε τη σύγχρονη ιστορία της Κρήτης με νέους ηρωικούς αγώνες.
Οι κάτοικοι πήραν μέρος στη μεγάλη γερμανική επίθεση και πολέμησαν με πείσμα τους κατακτητές. Αλλά και αργότερα, σ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής, το χωριό ήταν κέντρο αντίστασης. Εδώ είχε φθάσει ομάδα αποστολής από τη Μ. Ανατολή και είχε εγκαταστήσει φυλάκιο, όπου λειτουργούσε ασύρματος.
Οι αγωνιστές αυτοί μαζί με πολλούς πατριώτες του χωριού οργάνωσαν τον αγώνα και είχαν καταφέρει πολλά πλήγματα στον εχθρό. Ηγετικές μορφές του αγώνα ήταν ένας Άγγλος με το ψευδώνυμο «Αλέκος» και ο χωριανός Βασίλης Πατεράκης.
Κάποια φορά μάλιστα, και την ώρα που οι Γερμανοί τουφέκιζαν τις γυναίκες στην πλατεία του χωριού, μια ομάδα αγωνιστών της αντίστασης όρμησε στους Γερμανούς. Ακολούθησε σκληρή μάχη που έτρεψε σε φυγή τους Γερμανούς στρατιώτες. Οι αγωνιστές τους καταδίωξαν μέχρι τη Μονή και πολλούς απ’ αυτούς τους σκότωσαν και άλλους τους τραυμάτισαν.
Εδώ συναντάμε αξιόλογες και γραφικές εκκλησίες. Μερικές απ’ αυτές είναι η Βυζαντινή αγιογραφημένη εκκλησία του Αγίου Αντωνίου, η επίσης αγιογραφημένη εκκλησία του Προφήτη Ηλία, που βρίσκεται ακριβώς στα όρια των δυο Επαρχιών Σελίνου και Σφακίων. Άλλες εκκλησίες του χωριού είναι η παλιά αγιογραφημένη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και μια δίκλιτη εκκλησία αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και τη Μεταμόρφωση του Σωτήρα.
Στα νοτιοδυτικά του χωριού βρίσκεται ένα αξιόλογο σπήλαιο που ονομάζεται Σπηλιάρα ή Σπηλιά του Κύκλωπα. Το σπήλαιο αυτό έχει σταλακτίτες και σταλαγμίτες, αλλά δυστυχώς παραμένει ανεξερεύνητο. Σύμφωνα με την παράδοση εδώ κατοικούσε ο Κύκλωπας της Οδύσσειας και μέσα στη σπηλιά του έκλεισε τον Οδυσσέα και τους συντρόφους του. Επίσης στη θέση Κάστελος διακρίνουμε ερείπια κάποιου αρχαίου οικισμού.
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα, 1980-1995.