Κουκουναρά, Χανίων

Η Κουκουναρά είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Κισάμου. Βρίσκεται βορειοδυτικά των Χανίων και σε απόσταση 48χμ. Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 200 περίπου μέτρων και κατοικείται από 60 περίπου άτομα.

Στην κοινότητα Κουκουναράς υπάγονται και οι οικισμοί Τσικαλαριά, Χορευτιανά, Σκουλουδιανά, Χαλέπα, Παντελιανά και Γεωργιτσανό Χαρχαλιανιά. Ο συνολικός πληθυσμός της κοινότητας ανέρχεται σε 360 περίπου άτομα.

Στον οικισμό Τσικαλαριά υπάρχει εκκλησία Βασιλικού ρυθμού, ο Άγιος Γεώργιος. Στον οικισμό Χορευτιανά υπάρχουν οι Εκκλησίες: Άγιος Γεώργιος, αγιογραφημένη, η Παναγία και ο Χριστός.

Στη θέση Σιώπαλα βρέθηκαν αρχαίοι τάφοι.

Ανάμεσα στους συνοικισμούς Χορευτιανά και Τσικαλαριά στη θέση Χριστός υπάρχει ένα σπήλαιο ανεξερεύνητο.

Στον οικισμό Χαρχαλιανά βρίσκονται οι Εκκλησίες: Άγιος Γεώργιος Βασιλικού ρυθμού και μία μικρότερη βυζαντινού ρυθμού.

Οι κάτοικοι της περιοχής ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Τα σπουδαιότερα προϊόντα που παράγει η γη της Κουκουναράς είναι το λάδι, τ ο κρασί, διάφορα κηπευτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα.

Το χωριό πήρε τ’ όνομά του από μια μεγάλη κουκουναριά που βρισκόταν παλιά στο χωριό, αλλά σήμερα δεν υπάρχει πια.

Η Κουκουναρά με τους οικισμούς της, πρέπει να εμφανίζεται γύρω στα 1800. Επί Τουρκοκρατίας έζησαν στο χωριό Τούρκοι και μάλιστα άφησαν εδώ τα ίχνη τους. Σήμερα σώζονται στο χωριό, το Κονάκι του αγά Χαβίζη, οντάδες, το λουτρό και η Πηγάδα του Χαβίζη, Στην περιοχή λοιπόν δέσποζε η μορφή του Χαβίζη Αγά, που λέγεται ότι ήταν φοβερά αιμοχαρής.

Εκείνη την εποχή το χωριό είχε ένα μόνο πηγάδι και ο Χαβίζης δεν άφηνε τους χωριανούς να πάρουν νερό. Λέγεται μάλιστα ότι είχε βάλει έναν αράπη να κτυπάει κάποιο καμπανάκι για μισή μόνο ώρα την ημέρα. Μέσα σ’ αυτό το διάστημα επιτρεπόταν μόνο να πάρουν νερό, όσοι από τους κατοίκους πρόφταιναν.

Ακόμα και σήμερα υπάρχει στην περιοχή μια τοποθεσία που λέγεται του Χαβίζη το περιβόλι

Οι κάτοικοι του χωριού είναι γνήσιοι Κρητικοί και οι παλιότερες οικογένειες είναι οι Αρετουλάκηδες, οι Χορευτάκηδες, οι Νταουντάκηδες, που είχαν έρθει από την επαρχία Σελίνου, οι Χαρχαλάκηδες, οι Μαρτσάκηδες, οι Πατεράκηδες, οι Παντελάκηδες, οι Γιαννουδάκηδες, οι Βιολάκηδες, οι Στεφανάκηδες, οι Κωνσταντουδάκηδες,ο ι Λιουδάκηδες, οι Τζωρτζάκηδες, οι Φελεσάκηδες, οι Νικολακάκηδες και οι Αναγνωστάκηδες.

Στη Μάχη της Κρήτης σκοτώθηκαν περίπου 50 άτομα αγωνιζόμενοι ενάντια στους Γερμανούς. Στο συνοικισμό Χορευτιανά υπάρχει μία σπηλιά, η οποία στα χρόνια της Τουρκοκρατίας χρησίμευε ως λημέρι των Γραμβρουσιανών. Κατόπιν προδοσίας, οι Τούρκοι έσφαξαν όλους τους Γαμβρουσιανους εκτός από ένα παιδί 18 χρόνων.

Σ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής αντιστάθηκαν με πείσμα στους νέους κατακτητές και το 70% των κατοίκων ήταν ενταγμένο στην εθνική αντίσταση. Πολλοί απ’ αυτούς μάλιστα πολέμησαν γενναία σε μάχες κατά των Γερμανών στις θέσεις Σήραγγα, Παναγιά και Καμπιά.

Στην Κουκουναρά βρίσκουμε τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που είναι ο πολιούχος του χωριού και την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Ριγολόγου. Ο Άγιος Ιωάννης κτίστηκε το 1970, στα θεμέλια μιας παλιάς βυζαντινής εκκλησίας στο προαύλιο της οποίας βρέθηκαν παλιοί τάφοι, Ο ναός αυτός είχε καταστραφεί από τους Τούρκους τον καιρό της Τουρκοκρατίας.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα, 1980-1995.