Μενού Κλείσιμο

Κοξαρέ Αγ. Βασιλείου

Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Αγίου Βασιλείου. Βρίσκεται σε υψόμετρο 270 μ. και έχει 250 κατοίκους. Στην κοινότητα υπάγονται και οι οικισμοί Ατσιπάδες, Κατσογρίδα και Τσικολαριά.

Το όνομα του χωριού προέρχεται από το Κοξαρέας (βυζαντινό επώνυμο Κοξαρής) ή από κάποιον που στο χωριό τον φώναζαν Κόξη, δηλ. «φεύγω τσατισμένος».

Το χωριό μάλλον ιδρύθηκε κατά τη βυζαντινή εποχή. Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν Κρητικοί. Παλιότερες οικογένειες είναι οι Βαβουράκηδες, Πετρουλάκηδες, Νικολιδάκηδες, Αλεβιζάκηδες, Μαθιουδάκηδες, Γεωργαδάκηδες, Σταυρουλιδάκηδες. Τόπος καταγωγής των παλιών αυτών κατοίκων είναι η Κρύα Βρύση, το Ροδάνινο και ο Άγιος Ιωάννης.

Από τον καιρό της Ενετοκρατίας χρονολογούνται τα ερείπια μιας βίλας που υπάρχει στο χωριό.

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ο μισός πληθυσμός του χωριού ήταν τούρκικος. Οι Τούρκοι για ασφάλεια έκτισαν το 1866 ισχυρό αμυντικό πύργο Κουλέ τον οποίο κατεδάφισαν οι επαναστάτες τριάντα χρόνια αργότερα (1896). Αρκετά χρόνια πιο πριν οι ντόπιοι αποκεφάλισαν εδώ τον αιμοχαρή Ντελή Μουσταφά.

Το 1941 ήρθαν οι Γερμανοί με τη χωροφυλακή για να πάρουν την παραγωγή σιταριού. Το χωριό ξεσηκώθηκε και έτσι δεν μπόρεσαν οι Γερμανοί να επιτύχουν το σκοπό τους. Βέβαια όπως ήταν φυσικό για κείνη την περίοδο μετά από αυτό το περιστατικό έγιναν αρκετές συλλήψεις χωρικών, ενώ εκτελέστηκαν δέκα ντόπιοι πατριώτες.

Στο σπήλαιο Φακουλά το 1944 δόθηκε μεγάλη μάχη μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών με μεγάλες απώλειες των κατακτητών. Σκοπός της σύγκρουσης ήταν η απελευθέρωση κάποιων αιχμαλώτων που μετέφεραν οι Γερμανοί. Όμως παρά τις προσπάθειες που κατέβαλαν οι Έλληνες οι αιχμάλωτοι δεν μπόρεσαν να ελευθερωθούν. Οι Γερμανοί σε αντίποινα για τη συμμετοχή των κατοίκων του χωριού Κοξαρέ έκαψαν το χωριό.

Εκτός από το σπήλαιο του Φακουλά υπάρχουν δύο ακόμα σπήλαια, η Αχνότρυπα και το Μπελεγρινέ. Επίσης υπάρχει και το φαράγγι του Αγή.

Την περιοχή που γίνονται οι σημαντικότερες καλλιέργειες διασχίζει ο Κοξαρές ποταμός. Στη θέση Φατρελιανά υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, κτήτορας της οποίας είναι ο ΘεάδωροςΣαγκαμάς. Η εκκλησία είναι τοιχογραφημένη.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.