Ο Καστέλος είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Ρεθύμνης. Απέχει 13 χμ. από το Ρέθυμνο. Βρίσκεται σε υψόμετρο 480 μ. κι έχει σήμερα 75 κατοίκους, που είναι εργατικοί και πολύ φιλόξενοι. Υπάρχουν δυο εκδοχές σχετικά με την προέλευση του ονόματος του χωριού. Και οι δυο στηρίζονται στη λατινική λέξη εβείβΙΙυπι, που σημαίνει μικρό φρούριο.
Σύμφωνα με την πρώτη το χωριό ονομάστηκε έτσι, επειδή αποτελεί το ίδιο ένα μικρό φρούριο, καθώς βρίσκεται σε στρατηγική θέση, που επιτρέπει την εποπτεία της γύρω περιοχής.
Η δεύτερη εκδοχή συνδέει το όνομα του χωριού με τα ερείπια φρουρίου που βρίσκεται σ’ ένα βραχώδες ύψωμα. Λέγεται ότι το παραπάνω φρούριο, το Καστέλλι, κυριεύτηκε από το Νικηφόρο Φωκά, που εγκατέστησε εκεί έναν από τους άρχοντες του, το Μελισσηνό από τον οποίο και σήμερα η γύρω
τοποθεσία ονομάζεται Μελισση-νός. Στον Κάστελ ο σώζεται ακόμη ο βυζαντινός δίκλιτος ναός της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Παντελεήμονα.’
Από τα παραπάνω βγαίνει το συμπέρασμα ότι το χωριό υπήρχε κατά τη βυζαντινή περίοδο.
Οι παλιότερες οικογένειες του χωριού είναι: οι Βιβυλάκηδες, οι Ζουλάκηδες, οι Πολογιώργηδες, οι Ζανιδάκηδες κ.ά. Από τον Κάστελο καταγόταν ο Καλησπέρης Ποθητός, που έγινε αρχίατρος των Τούρκων κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Στο χωριό σώζεται μια μεγάλη πόρτα κτισμένη με ενετικό σχέδιο. Βρίσκονται επίσης σε καλή κατάσταση τμήματα παλιών μεγάλων οικοδομών, στις οποίες κατοικούσαν οι εκάστοτε αξιωματούχοι των Ενετών και Τούρκων. Μέσα στις οικοδομές σώζονται λουτρά και ίχνη αναβρυτηρίων. Οι γεροντότεροι κάτοικοι του χωριού διηγούνται ότι ακόμη θυμούνται τους μπέηδες που κατοικούσαν εκεί.
Στη θέση Ρεγούζο υπάρχει το σπήλαιο Βροντερό. Ονομάστηκε έτσι από το θόρυβο που ακούγεται συνεχώς μέσα σ’ αυτό.
Η παράδοση αναφέρει ότι στον Κάστελλο υπάρχει ένας κρυμμένος θησαυρός: Στις αρχές του αιώνα πέθανε ο Μπιξιώνης που θεωρούνταν ο πλουσιότερος άνθρωπος του χωριού. Λέγεται ότι πριν πεθάνει μετέτρεψε όλα τα υπάρχοντα του σε χρυσές λίρες και τα έθαψε. Πολλοί έχουν ψάξει από τότε να βρουν το θησαυρό, κανένας όμως δεν τα κατάφερε.
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.
Φωτογραφία: https://www.e-storieskritis.gr