Καλάβρυτα Αχαΐας

Τα ιστορικά Καλάβρυτα είναι χτισμένα στους πρόποδες του όρους Χελμού, σε υψόμετρο 735 μέτρων. Πέρα από την πλούσια ιστορία τους, η ευρύτερη περιοχή είναι ένας πανέμορφος τόπος που έχει προικιστεί από τη φύση χαρίζοντας εικόνες ειδυλλιακές στους επισκέπτες. Διαθέτει από τις καλύτερες υποδομές χειμερινού τουρισμού στην Ελλάδα λόγω του χιονοδρομικού κέντρου και των πολλών φυσιολατρικών προορισμών που βρίσκονται γύρω του. Σήμερα, τα Καλάβρυτα έχουν 1.674 κατοίκους (απογραφή 2011) που ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Στην περιοχή των Καλαβρύτων βρισκόταν κατά την αρχαιότητα η Αζανία με σημαντικότερα κέντρα της τις πόλεις Ψωφίς, Κλείτωρ και Κύναιθα. Η Κύναιθα, στη θέση της οποίας είναι χτισμένα τα Καλάβρυτα, καταστράφηκε τον 3ο π.Χ. αιώνα από τους Αιτωλούς.

Τα Καλάβρυτα αναφέρονται με αυτή την ονομασία ‒που σημαίνει «καλές βρύσες»‒ για πρώτη φορά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Εκείνη την εποχή, αποτελούσαν έδρα μίας από τις 12 Βαρωνίες του Πριγκιπάτου της Αχαΐας με ηγεμόνα τον Όθωνα ντε Τουρνέ που έχτισε το κάστρο του πάνω στα ερείπια της ακρόπολης της αρχαίας Κύναιθας. Το 1430 έγιναν έδρα ενός εκ των τριών Δεσποτάτων της Πελοποννήσου με πρώτο Δεσπότη τον Θωμά Παλαιολόγο, τον οποίο δύο χρόνια αργότερα και μέχρι το 1443 διαδέχθηκε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.  Το 1460 έπεσε στα χέρια των Τούρκων, το 1687 των Ενετών και το 1715 περιήλθε εκ νέου στην τουρκική κατοχή.

Οι κάτοικοι των Καλαβρύτων μαζί με τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής συμμετείχαν στα Ορλωφικά το 1770 και στην Επανάσταση του 1821, όπου διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς στο γειτονικό Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας κηρύχθηκε επίσημα, από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό και προκρίτους της Πελοποννήσου, η έναρξη της Επανάστασης. Ήδη σποραδικές επιθέσεις κατά των Τούρκων σημειώνονταν στην περιοχή από τα μέσα Μαρτίου με αποκορύφωμα την πολιορκία και τελικά την παράδοση των Τούρκων που είχαν κλειστεί σε πύργους των Καλαβρύτων. Έτσι, τα Καλάβρυτα ελευθερώθηκαν στις 25 Μαρτίου 1821 ‒ή στις 21 Μαρτίου κατά άλλους‒ δίνοντας με αυτή την πρώτη νίκη το έναυσμα για την Επανάσταση. Κατά τη διάρκεια των αγώνων για την απελευθέρωση της Ελλάδας, τα Καλάβρυτα πυρπολήθηκαν δύο φορές από τον Ιμπραήμ, το 1826 και το 1827.

Τα Καλάβρυτα έζησαν μία από τις σκληρότερες θηριωδίες των  ναζιστικών στρατευμάτων κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής. Στις 13 Δεκεμβρίου 1943 ο γερμανικός στρατός εκτέλεσε σχεδόν όλο τον ανδρικό πληθυσμό των Καλαβρύτων και έκαψε την πόλη ολοσχερώς, ως αντίποινα για τη δολοφονία στρατιωτών τους από τους αντάρτες της ΕΛΑΣ. Ο συνολικός αριθμός των θυμάτων δεν είναι εξακριβωμένος, αλλά οι περισσότερες αναφορές κάνουν λόγο για περισσότερους από 800 νεκρούς άνδρες άνω των 14 ετών. Τα Καλάβρυτα έχουν χαρακτηριστεί μαρτυρικός οικισμός και στον λόφο του Καππή, τον τόπο εκτέλεσης των θυμάτων, έχει στηθεί μνημείο που αποτελείται από έναν μεγάλο σταυρό, στήλες με τα ονόματα των εκτελεσθέντων και μια κατακόμβη με καντήλια για τους νεκρούς. Στο παλιό δημοτικό σχολείο των Καλαβρύτων στεγάζεται το Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος που παρουσιάζει την ιστορία των γεγονότων της Κατοχής μέσα από μια συλλογή χαρτών, φωτογραφικού υλικού και προσωπικών αντικειμένων των εκτελεσθέντων.

Αξιοθέατο των Καλαβρύτων είναι το Αρχοντικό της Παλαιολογίνας που κατασκευάστηκε από τον Θωμά Παλαιολόγο γύρω στο 1430, έπειτα πέρασε στον αδελφό του Κωνσταντίνο που τον διαδέχθηκε ως ηγεμόνας του Δεσποτάτου και εκείνος με τη σειρά του το δώρισε στη σύζυγο του Θωμά, την Αικατερίνη. Σήμερα, το Αρχοντικό ανήκει στον Δήμο και λειτουργεί ως Πνευματικό Κέντρο.

Κοντά στα Καλάβρυτα υπάρχουν πολλά σημαντικά αξιοθέατα. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν η Μονή της Αγίας Λαύρας που ιδρύθηκε το 961 και φιλοξενεί μία σειρά από κειμήλια ανεκτίμητης ιστορικής αξίας και η Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου που ιδρύθηκε το 362 και κοσμείται με τοιχογραφίες του 17ου αιώνα και σπάνια κειμήλια.

Από τα «μνημεία» της φύσης στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων ξεχωρίζουν το πλατανόδασος των πηγών του Αροανίου ποταμού στο Πλανητέρο, τα Ύδατα της Στυγός στον Χελμό, το Σπήλαιο των Λιμνών στο χωριό Καστριά και το φαράγγι του Βουραϊκού που το διασχίζει ο περίφημος οδοντωτός σιδηρόδρομος.