Καλάθενες Χανίων

Οι Καλάθενες είναι χωριό της επαρχίας Κισάμου, που απέχει από το Καστέλι 11,5χμ. και από τα Χανιά 50χλμ. Το χωριό βρίσκεται κτισμένο σε υψόμετρο 280 περίπου μ. σε μια πολύ όμορφη τοποθεσία με εξαιρετική θέα, γι’ αυτό πήρε και το όνομα Καλάθενες, που σημαίνει καλή θέα.

Στην κοινότητα Καλαθενών υπάγονται οι συνοικισμοί Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Ιωάννης και Ροτόντα.

Εμφανίζεται για πρώτη φορά κατά την Ενετοκρατία. Ο «Καστροφύλακας» το αναφέρει Callathenes με 112 κατοίκους. Στην περιοχή της κοινότητας μάλιστα υπάρχει ένα βενετσιάνικο κτίριο, η λεγόμενη rotonda, που βρίσκεται σ’ έναν από τους συνοικισμούς της.

Επί Τουρκοκρατίας, οι κάτοικοι των Καλαθενών υπέφεραν πολλά από τους Τούρκους, ποτέ όμως δε συμβιβάστηκαν αλλά πολέμησαν με όλες τους τις δυνάμεις τους αλλόπιστους. Στα 1826, σύμφωνα με μαρτυρίες, οι Καλαθενιώτες εκδικήθηκαν όλες τις διώξεις και τους εξευτελισμούς που υπέμειναν τόσες φορές. Στον οντά, που σήμερα βρίσκεται το σπίτι του Χρήστου Σγουρομάλλη, έσφαξαν όλους τους Τούρκους και μόνο ένας απ’ αυτούς λέγεται ότι κατάφερε να ξεφύγει.

Από τις Καλάθενες κατάγονται πολλοί αγωνιστές, που έδειξαν μεγάλο ηρωισμό στους αγώνες για την ελευθερία της πατρίδας τους. Ένας απ’ αυτούς ήταν ο ξακουστός οπλαρχηγός Βασ. Φαράντος, που έδρασε στην Επανάσταση του 1821. Ακόμα ο καπετάν Καμπούρης, που ήταν αρχηγός των επαναστάσεων στη δυτική Κίσαμο και η Ανθώ Σγουρομάλλη, που, καθώς λέγεται, την έτρεφε η Τουρκιά. Στη Μάχη της Κρήτης το 1941, ο καπετάν Μανώλας Σγουρομάλλης με ομάδα συγχωριανών του, κατέβηκαν στον κάμπο για να κυνηγήσουν τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές. Στάθηκαν όμως άτυχοι γιατί οι Καστελιανοί τους είχαν ήδη ξεπαστρέψει.

Στο διάστημα της Γερμανικής Κατοχής γράφτηκαν αληθινές ιστορίες παλικαριάς και ηρωισμού. Οι Καλαθενιώτες έκρυψαν στο χωριό τους Άγγλους στρατιώτες, που αργότερα ο καπετάν Μανώλας οδήγησε στην Αγιά Ρουμέλη. Σύμφωνα πάλι με διηγήσεις, μια ομάδα αγωνιστών του χωριού συνήψε μάχη με τους Γερμανούς κοντά στη σήραγγα, στα Τοπόλια, που ενώνει την επαρχία Κισάμου με το Σέλινο. Στη μάχη πήραν μέρος αντάρτες από το χωριό, αλλά κι απ’ τα γύρω χωριά, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο καπετάν Μανώλας μαζί με τον εγγονό του Γεώργιο Σγουρομάλλη, που τότε ήταν ακόμα 16 χρονών παιδί Λέγεται μάλιστα ότι ο Γεώργιος Σγουρομάλλης, αν και ήταν αμούστακο παιδί, σκότωσε με τα ίδια του τα χέρια δύο Γερμανούς.

Τότε το χωριό κατοικούνταν από πολλούς Γερμανούς και οι εκτελέσεις πατριωτών ήταν συχνό φαινόμενο. Μερικοί από τους εκτελεσθέντες από τους Γερμανούς ήταν ο Ιωάννης Δασκαλάκης του Νικολάου, ο Αντών. Δεσποτάκης του Αποστόλου, ο Νικόλ. Λεφάκης του Γεωργίου, ο Ευθύμιος Λυραντωνάκης του Αρτέμη κ.ά.

Οι κάτοικοι των Καλαθενών ήταν πάντα Κρητικοί και προέρχονταν από διάφορα μέρη της Κρήτης. Οι παλιότερες οικογένειες του χωριού είναι οι Σγουρομάλληδες, οι Γιακουμάκηδες και οι Λαϊνάκηδες.

Στις Καλάθενες βρίσκονται οι εκκλησίες της Παναγίας και Αγίας Τριάδας, του Αγίου Γεωργίου και του Χριστού, που είναι τοιχογραφημένες και διακρίνονται για τον πλούτο και την πρωτοτυπία των θεμάτων τους.

Άλλες εκκλησίες που συναντάμε στην περιοχή είναι ο Άγιος Γεώργιος, ο Άγιος Δημήτριος, η Αγία Παρασκευή, η Μεταμόρφωση του Σωτήρα, η Ζωοδόχος Πηγή, ο Προφήτης Ηλίας και ο Τίμιος Σταυρός..

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.