Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Σφακίων. Είναι κτισμένο σε ένα μικρό οροπέδιο, που φέρει το ίδιο όνομα και περιβάλλεται από ψηλά βουνά. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 780μ., σε απόσταση 55χλμ. από τα Χανιά. Κατοικείται μόνο το καλοκαίρι από 250 άτομα. Το χειμώνα οι κάτοικοι παραχειμάζουν στους Κομητάδες, στη Χώρα Σφακίων και στα Νομικιανά. Τα κύρια προϊόντα του χωριού είναι μέλι, κρασί, φρούτα (κεράσια, απίδια, μήλα), καρύδια, αμύγδαλα και κυρίως κτηνοτροφικά είδη.
Στην απογραφή του 1881 ήταν έδρα δήμου, όπου υπάγονταν οι οικισμοί:Βρασκάς, Βουβάς, Ασφέντου, Κολοκάσια, Νομικιανά και Κομητάδες. Σήμερα στην κοινότητα Ίμπρου ανήκει μόνο ο οικισμός Βρασκάς.
Σχετικά με την προέλευση της ονομασίας του χωριού, που τοπικά προφέρεται η Νίμπρο, η παράδοση αναφέρει ότι κατά τους βυζαντινούς χρόνους, πολιτικοί πρόσφυγες, που προέρχονταν από την νήσο Ίμβρο έφθασαν στην παραλία της επαρχίας Σφακίων. Προχώρησαν στο εσωτερικό αλλά δημιούργησαν εδώ οικισμό για θερινή διαμονή. Έδωσαν, μάλιστα, στο χωριό το όνομα της παλιάς τους πατρίδας. Από τη συνεκφώνηση στην Ίμπρο έγινε η ονομαστική η Νίμπρο(ς). Ο κάτοικος Νιμπριώτης.
Στα κείμενα του «Καστροφύλακα» αναφέρεται Nembros με 72 κατοίκους το 1583. Στα 1834 αναφέρεται Nipros (PashIey) με 80 χριστιανικές οικογένειες.
Ο Ιωάννης Νουχάκης στη «Χωρογραφία» του και ο Ιωάννης Ναναδάκης, πρόεδρος της Αρχαιολογικής Εταιρείας Χανίων, αναφέρουν ότι υπήρχε αρχαία πόλη στην ίδια θέση, με το ίδιο όνομα. Ο Στ. Σπανάκης σ’ όσους καταλόγους έψαξε δε βρήκε τέτοια ονομασία.
Υπολογίζεται ότι το χωριό προϋπήρχε του Νικηφόρου Φωκά, που είχε συμμαχήσει με τους Σφακιανούς για να διώξουν τους Σαρακηνούς από την υπόλοιπη Κρήτη.
Το 1968 επισκέφτηκε το χωριό ο ανθρωπολόγος Άρης Πουλιανός που έγραψε ότι «οι κάτοικοι ξεπερνούν τους Δωριείς, γιατί είναι καθαρόαιμοι, εύσωμοι, λεβέντες. Μεταξύ των παλιότερων οικογενειών συγκαταλέγονται οι:Μανούσακοι, Μανουσογιάννηδες, Χομπίτηδες, Βέργηδες, Βολουδάκηδες, Πατακοί, Κατσανέβηδες, Καφτάνηδες, Ξηράδες, Λιάπηδες, Πολογιώργηδες, Ζερβοί κ.ά.
Ο Βαυαρός καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μ. Δέφνερ αναφέρει την παρακάτω παράδοση, σχετικά με την ίδρυση της Ίμπρου, την οποία του διηγήθηκε ο Σπ. Βαρβάκης από το γένος των Πατακών το 1918:
«Επτά αδέρφια που ζούσαν σ’ ένα νησί κοντά στην Πόλη, διέπραξαν ένα έγκλημα και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Αλλά η σουλτάνα, μαγεμένη από το περήφανο παράστημα και τη γλυκάδα του προσώπου τους, παρακάλεσε τον σουλτάνο να τους χαρίσει τη ζωή. Η παράκληση έγινε δεκτή, αλλά με τον όρο να φύγουν μακριά και να μην ξαναγυρίσουν πια. Μπήκαν σ’ ένα καράβι και ξεμπάρκαραν στο Λουτρό Σφακίων. Βγήκαν στη θέση, που είναι σήμερα το χωριό, όπου υπήρχε ένα μόνο μητάτο. Εκεί μπήκαν βοσκοί για να κερδίσουν το ψωμί τους. Σιγά – σιγά έγιναν νοικοκυραίοι, έκτισαν σπίτια και άνοιξαν ένα πηγάδι για να ποτίζουν τα ζώα τους. Ένας απ’ αυτούς έκαμε 5 γιους, ζωηρούς, δυνατούς, που δεν ήθελαν ποτέ να χάσουν το δίκιο τους και πάτασσαν τους εχθρούς τους και γι’ αυτό τους παρανόμασαν Πατακούς». (Στ. Σπανάκης «Κρήτη», τόμος Β’ σελ. 183).
Στην Επανάσταση του 1821 η Ίμπρος κυριεύτηκε και πυρολύθηκε κατά την εισβολή του Οσμάν Πασά στην επαρχία Σφακίων (Αύγουστος – Σεπτέμβριος 1821) και κατά την εκστρατεία του Χουσείν (Μάρτιος 1825). Την άνοιξη του 1867 το χωριό για ένα διάστημα έγινε έδρα της προσωρινής Επαναστατικής Κυβέρνησης.
Κατά την εκστρατεία του Ομέρ Πασά τον Ιούλιο του 1867 στο φαράγγι της Ίμπρου όπου υπάρχει μια σπηλιά κρύφτηκαν τα γυναικόπαιδα. Ο Ομέρ τα βρήκε και τα έσφαξε όλα.
Στο χωριό Ίμπρος γεννήθηκαν ξεχωριστές προσωπικότητες. Από την Ίμπρο καταγόταν ο Μανούσος Πατακός, που πήρε μέρος στην επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770. Το όνομά του σώζεται με το παρανόμι Μανούσακας και ο τύπος του παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά των Σφακιανών, όπως περιγράφονται στο δίστιχο:
«και μπογαράδες και λιγνοί, με τσόι μακρές xερoύκλες,
και με τα στήθια τ’ αvοικτά και με τσι πoδαρoύκλες»
Ο Μανούσακας συγκέντρωσε στ’ Ασκύφου, το 1774, όσους Σφακιανούς απέμειναν από την καταστροφή των Σφακίων. Από εκεί επιτέθηκαν κατά του πύργου του Τουρκοκρητικού φεουδάρχη Αληδάκη, στο χωριό Μπρόσνερο του Αποκορώνου. Το γεγονός διηγείται μια κρητική ρίμα:
«Λέει των κι ο Μανούσακας, με τη χοντρή φωνάρα,
και με την ποκαμίσα του και την πλατέζωνάρα,
απού ‘τονε κι η γι’ αφορμή για να περιμαζωχτούσι.
κι εδά σαν του πνευμαστικού τα λόγιαντουγροικούσι:
Μωρέ, παιδιά, γροικήσατε κι εμένα τη βουλή μου
όπου σε τέτοια βάσανα άσπρισ’ η κεφαλή μου.
Δεν κρίνω ν’ ανημένομε κι έτσι να καρτερούμε
τον Αληδάκη γλήγορα επά θα τον δεχτούμε…
Μόν΄ας αποφασίσουμε κάτω να κατεβούμε,
Στο Μπρόσνερο, στον πύργο του να πα να τόνε βρούμε…»
Η εκστρατεία είχε αποτέλεσμα το φόνο του Αληδάκη, την καταστροφή του πύργου του και τη μεταφορά των υπαρχόντων του.
Εγγονός του Μανούσακα ήταν ο περίφημος Αναγνώστης Μανουσογιαννάκης, που υπήρξε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και αργότερα στρατάρχης. Το 1866 εκλέχτηκε πρόεδρος της Συνέλευσης των πληρεξουσίων στον Ομαλό.
Ιμπριώτης ήταν και ο ΚωσταρόςΒολονδάκης, με πρωταγωνιστικό ρόλο σ’ όλες τις εξεγέρσεις, από το 1821 μέχρι το 1866. Επίσης, ο ήρωας του 1821 Σήφακας.
Μεταξύ των πολιτικών ανδρών μεγάλης περιωπής, ήταν και ο καταγόμενος εξ Ίμπρου Γεώργιος Ξενουδάκης (1813-1888), που υπήρξε βουλευτής «των εν τω δήμω Αδάμαντος Μήλου Κρητών». Με την κληρονομιά της τεράστιας περιουσίας του, όρισε και κτίστηκαν σχολεία σε όλα τα χωριά της επαρχίας. Μέχρι σήμερα ακόμη σπουδάζουν παιδιά απ’ τους τόκους των χρημάτων του. Σε αναγνώριση της προσφοράς του, έχει στηθεί εδώ άγαλμά του.
Στην Ίμπρο πέθανε από τη λύπη του ο Ιωάννης Χάλης, από τη Γραμβούσα, στο σπίτι του στρατάρχη Μανουσογιαννάκη, το Μάιο του 1828. Αιτία της θανάσιμης λύπης του ήταν η άρνηση στην πρόσκλησή του για βοήθεια μετά τη μάχη του Φραγκοκάστελου.
Από την Ίμπρο πέρασε και ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης, κατά το 1896. Φεύγοντας, μάλιστα, απ’ την Κρήτη, κατά το ταξίδι της επιστροφής του έγραψε ένα ποίημα για το χωριό και σ’ αυτό ονομάζει τους χωρικούς «αγάλματα θεϊκά ζωντανεμένα». Τόση μεγάλη εντύπωση του έκαναν οι κάτοικοι του χωριού και η αδερφή του Μανουσογιαννάκη, η οποία τον περιποιήθηκε «με κρυστάλλινο νερό», όπως αναφέρει στο ποίημά του.
Οι Γερμανοί κατά τη διάρκεια της Κατοχής, κατοίκησαν στην κοινότητα και έκαναν φυλάκιο το σπίτι του Μανούσακα. Τα γυναικόπαιδα κατέφυγαν για ένα χρονικό διάστημα στα βουνά. Εδώ δόθηκε η τελευταία μάχη με τους Γερμανούς.
Μεταξύ των θρύλων που διηγούνται οι κάτοικοι, είναι ότι οι διερχόμενοι από την περιοχή εχθροί, προτού μπουν στην κοινότητα, τους θάμπωνε ένα νέφος κι αδυνατούσαν να προχωρήσουν. Το θαύμα οφειλόταν στην Παναγία, στη χάρη της οποίας έκτισαν το ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου.
Έξω από το χωριό αρχίζει το φαράγγι της Ίμπρου ή Νίμπρου, που προχωρεί ως την παραλία, με κατεύθυνση από Βορρά προς Νότο. Θεωρείται το δεύτερο σε μεγαλοπρέπεια και ομορφιά φαράγγι της Κρήτης, μετά από εκείνο της Σαμαριάς. Είναι από τα πιο επιβλητικά, τα πιο στενά και τα πιο βαθιά φαράγγια της Κρήτης. Τα πετρώματα, που από τις δυο πλευρές μοιάζουν τόσο πολύ, πιστοποιούν ότι κάποτε ήταν ενωμένα και τα χώρισε συγκλονιστικό γεωλογικό φαινόμενο, που έσχισε το βουνό και δημιούργησε το φαράγγι. Έχει μήκος 6-7χμ., πλάτος 2μ. σε μερικά σημεία και βάθος 300μ. Στα μέρη που στενεύει το φαράγγι, σχηματίζει τις λεγόμενες πόρτες ή στενάδες. Στο μέσο του φαραγγιού υπάρχει ένα σπήλαιο, που το χρησιμοποιούσαν κατά τις επαναστάσεις σαν νοσοκομείο.
Στην αρχή του φαραγγιού και ανατολικά, υπάρχει το Σπήλαιο του Φειδά, που, σύμφωνα με την παράδοση, κατοικούσε ένα τεράστιο φίδι, που έτρωγε τους ανθρώπους. Το σκότωσε ένας κυνηγός του οποίου το γιο έφαγε το φίδι. Ο κυνηγός αυτός έκτισε μια εκκλησία μετά το κατόρθωμά του αυτό, αφιερωμένη στο Χριστό. Η εκκλησία είναι κτισμένη στον οικισμό Γωνί της κοινότητας Ασκύφου, αλλά ανήκει στην κοινότητα Ίμπρου.
Μητρόπολη του χωριού είναι η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου. Η εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης είναι κτισμένη πάνω σε παλιότερη. Οι εκκλησίες Αγία Παρασκευή, Ανάληψη και Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, του χωριού Βουβάς της κοινότητας Ασφέντου, υπάγονται στην κοινότητα Ίμπρου, γιατί, παλιότερα ο Βουβάς υπαγόταν στην κοινότητα αυτή.
Στο χωριό Ίμπρος, επειδή το χειμώνα κάνει πολύ κρύο, το δημοτικό σχολείο διακόπτει τα μαθήματα τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο και λειτουργεί τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.
