Οι Γόμφοι είναι ένα πεδινό χωριό των Τρικάλων με 900 περίπου κατοίκους. Το όνομά του οφείλεται στον αρχαιολογικό χώρο των αρχαίων Γόμφων που βρίσκεται στην αριστερή όχθη του ποταμού Πάμισου στα όρια με το Μουζάκι Καρδίτσας. Το σημερινό χωριό που παλιότερα ονομαζόταν Ραψίστα υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Πύλης.
Η αρχαία πόλη των Γόμφων αποτελούσε στρατηγικό σημείο ελέγχου της εισόδου προς την Αθαμανία ‒δηλαδή την Ήπειρο‒ και την αρχαία Αμβρακία, την περιοχή της σημερινής Άρτας. Ήταν γνωστή και ως Φιλιππούπολη προς τιμήν του βασιλιά Φιλίππου Β’ της Μακεδονίας ο οποίος, σύμφωνα με ιστορικές εκτιμήσεις, είχε φροντίσει για την οχύρωσή της. Γύρω στο 340 π.Χ. κόπηκαν τα πρώτα αργυρά νομίσματα και αργότερα χάλκινα που έφεραν το όνομα Γόμφοι και απεικόνιζαν παραστάσεις του Διός Παλάμνιου ή Ακραίου. Η στρατηγική σημασία της πόλης την έκανε διεκδικήσιμη από τον Φίλιππο Ε’ και από τον Αμύνανδρο, βασιλέα των Αθαμανών και τελικά το 198 π.Χ. περιήλθε στο βασίλειο της Αθαμανίας. Κατά τη βυζαντινή περίοδο, ο Ιουστινιανός αναστήλωσε το τείχος των Γόμφων, ενώ ο Ηράκλειτος καθιέρωσε την πόλη ως έδρα Επισκόπων.
Από την αρχαία πόλη έχουν αποκαλυφθεί τμήματα δύο μεγάλων δημόσιων κτιρίων, κτίριο με βαθμιδωτή κρηπίδα, μεγάλο τμήμα οικίας, βάσεις αναθηματικών στηλών, καθώς και τμήμα δρόμου κατασκευασμένου από σκληρό, πατημένο χώμα, χαλίκια και μικρά κομμάτια κεραμίδων. Ανάμεσα στα ευρήματα περιλαμβάνονται επίσης μία ημίεργη προτομή αυτοκρατορικών χρόνων από ντόπιο ασβεστόλιθο, σπόνδυλοι κιόνων, τμήματα πήλινων και γυάλινων αγγείων, κεραμίδες στέγης και νομίσματα από διάφορες ελληνικές πόλεις. Θεωρείται ότι οι αρχαίοι Γόμφοι αποτελούσαν κέντρο άσκησης της λιθοξοϊκής τέχνης, όπως αποδεικνύεται από την εύρεση σπονδύλων κιόνων, ενεπίγραφης πλίνθου με ονόματα Γομφέων μαρμαροτεχνιτών από την Αργιθέα, επιτύμβιων στηλών, ημίεργης προτομής και μαρμάρινης λάρνακας. Στην περιοχή έχουν βρεθεί επίσης τάφοι της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου στους οποίους υπήρχαν γυάλινα και πήλινα αγγεία, καθώς και νομίσματα ως προσφορές στον νεκρό.
Το σημερινό χωριό των Γόμφων φημίζεται για το καρναβάλι του στο οποίο συρρέει πλήθος κόσμου για να απολαύσει την παρέλαση ευφάνταστων αρμάτων με σαρκαστική και σατυρική θεματολογία και πλούσιες εκδηλώσεις με φαγητό, μουσική, χορό και ατελείωτο κέφι.
Φωτό: https://dimospylis.gr/