Ερεσός Λέσβου

H Ερεσός, πατρίδα της λυρικής ποιήτριας Σαπφούς, είναι χτισμένη ανάμεσα σε δύο υψώματα στη νοτιοδυτική πλευρά της Λέσβου. Η γραφικότητα του χωριού με τα παραδοσιακά σπίτια και η μεγάλη παραλία της Σκάλας που αποτελεί το επίνειό της, έχουν καταστήσει την Ερεσό δημοφιλές τουριστικό θέρετρο του νησιού. Οι περίπου 1000 κάτοικοί της (1086 σύμφωνα με την απογραφή του 2011) ασχολούνται με τον τουρισμό και την κτηνοτροφία.

Το όνομά της οφείλεται στον Έρεσο, γιο του μυθικού βασιλιά Μάκαρα. Η αρχαία Ερεσός τοποθετείται στη σημερινή Σκάλα Ερεσού και είχε ιδρυθεί από τις ελληνικές φυλές των Αχαιών ή Αιολέων κατά τον 11ο – 9ο π.Χ. αιώνα. Η πόλη ήταν σπουδαίο εμπορικό και ναυτικό κέντρο κυρίως τον 6ο π.Χ. αι. και τα προϊόντα της, δημητριακά, κριθάρι, σιτάρι, σταφύλια και σύκα, διακινούνταν μέσω του λιμανιού της στην Ελλάδα αλλά και στην Τροία, τον Ελλήσποντο και την Αίγυπτο. Τον 17ο αιώνα περίπου ο οικισμός μεταφέρθηκε προς τα ορεινά προς αποφυγή των πειρατικών επιδρομών.

Στην κεντρική πλατεία του χωριού δεσπόζει ένα αιωνόβιο πλατάνι και γύρω της διάφορα καταστήματα, καφενεία και ταβέρνες. Κοντά στην πλατεία βρίσκεται το Θεοφράστειο Δημοτικό Σχολείο που χτίστηκε στα 1928-1930 με χρήματα των ομογενών της Αμερικής. Άλλα αξιόλογα κτίρια είναι το παλαιό Διδακτήριο όπου στεγαζόταν η Γεωργική Σχολή και ο Μητροπολιτικός ναός της Αγίας Ειρήνης. Ενδιαφέρον αξιοθέατο είναι το μοναστήρι του Υψηλού που ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αιώνα και στο οποίο φυλάσσονται σπάνια εκκλησιαστικά έγγραφα και τα άμφια του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄. Στον κάμπο της Ερεσού βρίσκεται η Μονή Πιθαρίου του 16ου αιώνα, χτισμένη μέσα σε ένα κοίλωμα που θυμίζει πιθάρι, αφιερωμένη στους Ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ.

Στη Σκάλα Ερεσού βρίσκεται η παλαιοχριστιανική βασιλική της Αγίας Αναστασίας, ενώ πάνω σε λόφο κοντά στην παραλία σώζονται τα ερείπια της ακρόπολης της αρχαίας Ερεσού που ονομάζεται βίγλα και του βυζαντινού κάστρου του 14ου αιώνα. Στη Σκάλα λειτουργεί Αρχαιολογικό Μουσείο με ευρήματα από ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή.

Κάθε χρόνο, το βράδυ της παραμονής της 1ης Αυγούστου, αναβιώνει στην παραλία Ερεσού το έθιμο του Άξτου, όπου οι κάτοικοι ανάβουν φωτιές στις γειτονιές, χορεύουν και πηδούν από πάνω τους για να υποδεχτούν τον Αύγουστο, καθώς πιστεύουν ότι η φωτιά διώχνει το κακό και φέρνει την κάθαρση. Άλλο έθιμο είναι το κάψιμο του Ιούδα το βράδυ της Ανάστασης, το οποίο συμβολίζεται με ένα σκιάχτρο τοποθετημένο πάνω σε σωρό ξύλων που έχουν μαζέψει τα μικρά αγόρια τις προηγούμενες μέρες και τα έχουν αφήσει να ξεραθούν. Επίσης, στα μέσα του Αυγούστου ο Σύλλογος Απανταχού Ερεσιωτών «Ο Θεόφραστος» διοργανώνει το μουσικό φεστιβάλ Παναγιούδας, ένα διήμερο με διάφορους μουσικούς ρυθμούς και στο τέλος Αυγούστου ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ερεσιωτών «Φάνιας» διοργανώνει Γιορτή Σύκου.