Ενορία Εύβοιας

Αμφιθεατρικά χτισμένη σε ένα λόφο και με θέα το Αιγαίο, η Ενορία είναι ένα παραδοσιακό αρχοντοχώρι της Εύβοιας με νησιώτικο χαρακτήρα. Οι κάτοικοί του, άλλωστε, διακρίθηκαν ως καραβοκύρηδες και καπετάνιοι των ιστιοφόρων. Απέχει μόλις 4 χιλιόμετρα από την Κύμη και έχει 237 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011.

Η προέλευση του ονόματος του χωριού προέρχεται πιθανότατα από την ορεινή, την «εν ορεία» θέση του. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, το χωριό ερημώθηκε το 1688 όταν οι κάτοικοι προκειμένου να γλιτώσουν τις σφαγές κατά την επανάσταση του Μοροζίνι, μετανάστευσαν στα Ψαρά και σε άλλα μέρη. Ο σημερινός οικισμός ιδρύθηκε τον 18ο αιώνα, πιθανότατα από μετανάστες που ήρθαν από τα Ψαρά. Οι κάτοικοί του συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821 και μάλιστα, το χωριό κάηκε δύο φορές από τον Ομέρ Μπέη της Καρύστου, τον Ιούνιο και τον Οκτώβριο του 1821.

Μετά την Επανάσταση μετοίκησαν στην Ενορία κάτοικοι από τα Ψαρά και τη Σάμο, οι οποίοι ασχολήθηκαν με το θαλάσσιο εμπόριο μετατρέποντάς την σε χωριό ναυτικών. Η παράδοση αναφέρει ότι τα συγγενικά πρόσωπα των ναυτικών παρακολουθούσαν τα πλοία να φεύγουν μέχρι που χάνονταν πίσω από τα ακρωτήρια της Κύμης ή της Οκτωνιάς από τη θέση Φυγούλι που πήρε το όνομά της από τη φράση «φύγαν ούλοι».

Στη θέση Φυγούλι έχουν βρεθεί θολωτοί και θαλαμοειδείς τάφοι που χρονολογούνται από την περίοδο 1500 με 1300 π.Χ., λάρνακες από σχιστόλιθο του 8ου αιώνα π.Χ. και κομμάτια αγγείων που φτάνουν μέχρι και τη βυζαντινή εποχή. Επίσης, σε άλλο σημείο νότια του οικισμού έχουν βρεθεί τάφοι του 5ου αιώνα π.Χ., στα νοτιοδυτικά ρωμαϊκοί τάφοι και στα βόρεια, στους πρόποδες του υψώματος «Βράχος», κομμάτια αγγείων και αντικείμενα από οψιδιανό, στοιχεία που μαρτυρούν την ύπαρξη παλιών οικισμών.

Χαρακτηριστικό στοιχείο της Ενορίας είναι τα σπίτια της, πετρόχτιστα με στέγες από κεραμίδια και μπλε κουφώματα, που της δίνουν έναν νησιώτικο χαρακτήρα. Τα μεγαλύτερα σπίτια του χωριού χτίστηκαν στο τέλος του 19ου αιώνα. Κεντρική εκκλησία είναι η Γέννηση της Θεοτόκου που χρονολογείται από το 1858 και έχει στο εσωτερικό της έναν εντυπωσιακό πολυέλαιο, φτιαγμένο στα τέλη του 19ου αιώνα. Την ίδια περίοδο, τότε που το χωριό βρισκόταν στην ακμή του, χτίστηκε και το παλιό δημοτικό σχολείο που ανακαινίστηκε το 2010 και σήμερα στεγάζει το Πνευματικό Κέντρο της Ενορίας. Νότια του χωριού βρίσκεται η βυζαντινή μονή του Αγίου Γρηγορίου που καταστράφηκε το 1688 και ξαναχτίστηκε στα μέσα του περασμένου αιώνα. Γύρω από τον ναό υπάρχουν παλιά κεραμίδια  που προέρχονται από τα παλιά βυζαντινά κτήρια.