Είναι χωριό της επαρχίας Κισάμου και βρίσκεται σε απόσταση 1χμ. από την παραλία του Κόλπου Κισάμου, όπου και εκβάλλει ο Δραπανιανός ποταμός. Το χωριό είναι κτισμένο σε υψόμ. 40μ. και το κατοικούν 515 περίπου άτομα. Στην κοινότητα υπάγονται και οι γύρω συνοικισμοί Κόκκινο Μετόχι και Νωπήγεια.
Ο Δραπανιάς βρίσκεται ανάμεσα σ’ έναν τεράστιο ελαιώνα, το μεγαλύτερο της Κρήτης και τα προϊόντα του χωριού είναι το λάδι, το κρασί, τα εσπεριδοειδή και τα κηπεμτικά. Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό πήρε το όνομά του από κάποιο σιδηρουργείο, που υπήρχε εκεί παλιά και έφτιαχνε δρεπάνια για το θέρισμα.
Το χωριό δε βρισκόταν πάντα στην ίδια θέση. Αρχικά, ήταν κτισμένο στη μινωική παραλιακή πόλη Μίθυμνα, σιγά σιγά, όμως, οι κάτοικοι έκτιζαν το χωριό τους προς τα μεσόγεια, από το φόβο των πειρατών. Οι ανασκαφές της αρχαίας Μίθυμνας έφεραν στο φως αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήματα, όπως θεμέλια σπιτιών, κάποιο παλιό υδραγωγείο και ένα πλήθος από πήλινα αγγεία.
Λέγεται, μάλιστα, ότι πριν από 50 με 60 χρόνια, ο Παναγιώτης Χατζηγιωργάκης βρήκε ένα χρυσό άγαλμα, ύψους 40 πόντων περίπου, που πούλησε στα Χανιά, χωρίς να γνωρίζει την αξία του. Ο Χατζηγιωργάκης με τα λεφτά που πήρε αγόρασε έναν παλιό ενετικό πύργο.
Το χωριό αναφέρεται στις βενετσιάνικες απογραφές Dhrapanea Apano και Cato (Barozzi). Το 1583 το Drapanea είχε 46 κατοίκους και το ApanoDrapanea και τα Dracodiana με 166 κατοίκους, σύμφωνα με τον «Καστροφύλακα». Το 1823 αποβιβάστηκε εδώ ο Τομπάζης.
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, επί Τουρκοκρατίας, λέγεται ότι οι Τούρκοι επιχείρησαν να κάψουν το Δραπανιά, αλλά ο Άγιος Νικόλαος έκρυψε το χωριό από τα μάτια τους και, έτσι, το προσπέρασαν και έκαψαν το Ραβδούχα.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ο Δραπανιάς υπήρξε έδρα του επισκόπου Κισάμου Φεζού, με καθεδρικό ναό τον Άγιο Νικόλαο. Σήμερα, πάνω στα ερείπια της παλιάς εκκλησίας έχει κτιστεί μια καινούρια, διμάρτυρη, αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο και τα Εισόδια της Θεοτόκου. Εκτός, όμως, από τον Άγιο Νικόλαο στο χωριό συναντούμε την παλιά τριμάρτυρη εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα, που έχει τρία ιερά και τρεις Άγιες Τράπεζες. Η τριμάρτυρη αυτή εκκλησία είναι αφιερωμένη στους Άγιο Χαράλαμπο, Άγιο Σπυρίδωνα και Άγιο Παντελεήμονα. Άλλες εκκλησίες είναι ο Άγιος Δημήτριος, κτισμένη πάνω στα ερείπια της παλιάς και η εκκλησία της Ανάληψης, καθώς και οι καινούριες εκκλησίες Κοίμηση της Θεοτόκου, Μεταμόρφωση του Σωτήρα, Άγιος Γεράσιμος, Τίμιος Σταυρός και Μιχαήλ Αρχάγγελος. Μια ακόμα εκκλησία είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Ερημίτης, όπου, σύμφωνα με την παράδοση, ξεκουράστηκε ο Άι Γιάννης των 99 Θεοφόρων Μαρτύρων, φεύγοντας από τον Αζωγυρέ και πηγαίνοντας προς το Γουβερνέτο.
Κατά τη Μάχη της Κρήτης, την πρώτη ημέρα,στις 20 Μαΐου με την πτώση των αλεξιπτωτιστών στον Καστελιανό Κάμπο, οι Δραπανιανοί κράτησαν ηρωική στάση απέναντι στον κατακτητή. Τη δεύτερη ημέρα, 21 Μαΐου, στη θέση Πλακάλωνα σε μάχηπου δόθηκε με τους Γερμανούς σκοτώθηκε ο Δημήτρης Πατεράκης.
Στο χωριό υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου αγιογραφημένη, της οποίας το Ιερό βλέπει στο Νότο. Στον οικισμό Μετόχι σώζεται η διώροφη Ενετική Βίλλα του Τρεβιζάν. Στις 8-5-1944 οι Άγγλοι βομβάρδισαν το χωριό νομίζοντας πως πρόκειται για Γερμανικό καταυλισμό. Τότε σκοτώθηκαν 6 άτομα.
Επί Γερμανικής κατοχής, 13 ημέρες μετά την κατάληψη στον Δραπανιά, κάηκαν 3 σπίτια, του Γιάγκου Μανιμάνη, του Χαρίτου Καλομπεδάκη και του Κοκοτσάκη Μανώλη. Την ίδια μέρα σκοτώθηκε και ο Ιωάννης Μανιμανάκης. Όλ’ αυτά ήταν αποτέλεσμα κάποιας απόπειρας αντίστασης εναντίον των Γερμανών από τους τότε 17χρονους Σταμπολάκη Ελευθέριο και Τσιμπλάκη Ελευθέριο, τον οποίο αργότερα και συνέλαβαν. Αξίζει να σημειωθεί πως γλύτωσαν, από εκείνες τις μαύρες μέρες της κατοχής μερικοί Δραπανιανοί και άλλοι από σίγουρο θάνατο. Αφού υποχρεώθηκαν από τους Γερμανούς να θάψουν πτώματα Γερμανών Στρατιωτικών, ο Αντώνιος Σκουλάκης με ευσέβεια και λύπη ολοκλήρωσε το έργο αυτό, ρίχνοντας χώμα πάνω στους νεκρούς και κάνοντας προσευχή για τους ανθρώπους αυτούς, που κάποτε ήταν παιδιά.
Σήμερα οι κάτοικοι του Δραπανιά είναι γνήσιοι Κρητικοί, άποικοι από διάφορα μέρη της Κρήτης. Σαν παλιότερες οικογένειες του χωριού αναφέρονται οι Σταγκουράκηδες, Σκουλάκηδες, Βενεράκηδες, Μπουρδάκηδες, Παπουτσάκηδες, Παπαδάκηδες, Κοκοτσάκηδες οι Μαριανάκηδες οι Μανιμανάκηδες ή Στραβαντζάκηδες.
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.
Φωτογραφία: https://greece.terrabook.com