Τα Χαιρεθιανά είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Κισάμου. Βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της επαρχίας και στα βορειοδυτικά του νομού Χανίων. Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 176μ. και σε απόσταση 41χλμ. από τα Χανιά. Οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού ανέρχονται στους 138 και η κύρια ασχολία τους είναι η καλλιέργεια της γης.
Το σπουδαιότερο προϊόν της περιοχής είναι το λάδι και η ετήσια παραγωγή του φτάνει τους 120 τόνους. Ακολουθούν τα σταφύλια με ετήσια παραγωγή 150 τόνους και τα αμύγδαλα με 10 τόνους το χρόνο. Αρκετά ανεπτυγμένη είναι και η οικόσιτη κτηνοτροφία και στην περιοχή εκτρέφονται 250 περίπου αιγοπρόβατα.
Τα Χαιρεθιανά αποτελούν αυτοτελή κοινότητα από το 1948. Μέχρι τότε αποτελού σαν ενιαία κοινότητα με τον Δραπανιά, ενώ έδρα της κοινότητας ήταν τα Χαιρεθιανά.
Το χωριό εμφανίζεται για πρώτη φορά τον καιρό της Τουρκοκρατίας και μάλιστα λέγεται ότι ιδρύθηκε από τον οπλαρχηγό Χαιρέτη, που του έδωσε και τ’ όνομά του. Στο χωριό δεν υπάρχουν σήμερα κτίσματα που να μαρτυρούν την ύπαρξή του πριν από την Τουρκοκρατία. Οι παλιότερες οικογένειες των Χαιρεθιανών είναι οι Θεοδωρογλάκηδες και οι Γεωργουδάκηδες.
Στη Μάχη της Κρήτης, όλοι οι κάτοικοι του χωριού έτρεξαν στο κάλεσμα της πατρίδας τους και πολέμησαν με πείσμα κατά των Γερμανών, για να υπερασπίσουν τα σπίτια και τις οικογένειές τους. Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, οι κατακτητές κύκλωσαν το χωριό και εκτέλεσαν 7 πατριώτες, από τους οποίους οι 4 ήταν κάτοικοι του χωριού.
Έξω από το χωριό και στη θέση των Ελλήνων τα σπιτάκια έχουν βρεθεί 8 τάφοι σκαμμένοι μέσα σε βράχο. Πολλοί υποστηρίζουν ότι οι τάφοι αυτοί ανήκουν σε ανθρώπους που πέθαναν από πανώλη και τους μετέφεραν εδώ για να μη μεταδοθεί η αρρώστια στο χωριό. Άλλοι όμως πιστεύουν ότι οι τάφοι ανήκουν στην ελληνιστική περίοδο. Κοντά σ’ αυτή την τοποθεσία υπάρχει μια σπηλιά που ονομάζεται του Σαρακηνού η τρύπα. Η σπηλιά παραμένει ανεξερεύνητη, έχει τεράστιο θάθοο και είναι άγνωστο πού καταλήγει.
Στην περιοχή όπου βρίσκεται το χωριό, συναντάμε αρκετές ενδιαφέρουσες εκκλησίες. Οι εκκλησίες αυτές είναι ο Άγιος Γεώργιος ο Μεθυστής ή Πετρολιμνιώτης, ο Άγιος Ιωάννης ο Κλήδοναο, που κτίστηκε το 1960 και η κεντρική εκκλησία του χωριού, ηλικίας 1900 περίπου χρόνων, ο Άγιος Γεώργιος.
Σύμφωνα με τη ντόπια λαϊκή παράδοση, κάποτε ένας κάτοικος του χωριού είχε τάξει στον Άγιο Γεώργιο το Σφουγγατά, ένα «σφουγγάτο». Πράγματι, ο άνθρωπος αυτός έβαλε το φαγητό μέσα σε πιάτο και το πήγε στην εκκλησία. Το βράδυ, όμως, μπήκαν στο ναό κλέφτες, που άφησαν τα κλεμμένα πρόβατά τους και έφαγαν το «σφουγγάτο». Το άλλο πρωί, οι χωρικοί είδαν μέσα στο πιάτο λεφτά. Από τότε, επικράτησε η παροιμιακή φράση: «Θα το πληρώσει σαν του Άι Γιώργη το σφουγγάτο».
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα, 1980-1995.