Ο Αζωγυρές είναι οικισμός της κοινότητας Παλαιοχώρας Σελίνου. Βρίσκεται σε υψόμ. 360μ. σε μια καταπράσινη κοιλάδα, που τη διασχίζει ο Αζωγυργιανός χείμαρρος. Σήμερα κατοικείται από 90 περίπου άτομα.
Τ’ όνομά του προέρχεται από κάποιο θάμνο, που είναι εξαπλωμένος στην περιοχή και ονομάζεται αζώγυρος. Τον καιρό της Ενετοκρατίας ζούσαν εδώ πολλοί Ενετοί άρχοντες. Όταν όμως οι Τούρκοι κατέλαβαν την Κρήτη όλοι αυτοί έγιναν Μουσουλμάνοι για να μη χάσουν τα μεγάλα τους προνόμια. Μέσα στο χωριό και στην τοποθεσία Άι Γιώργης, υπάρχει ένα ερειπωμένο εκκλησάκι, αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο, που παλαιότερα είχε τοιχογραφίες. Στο νεκροταφείο του χωριού υπάρχει άλλος ένας ναός, αφιερωμένος στους Αγίους Θεοδώρους.
Στον Αζωγυρέ υπάρχει ένα αξιόλογο σπήλαιο. Είναι το σπήλαιο των 99 θεοφόρων πατέρων από τη Γαύδο και ονομάζεται Ζουρές. Σύμφωνα με την παράδοση, εδώ έζησαν και πέθαναν οι 98 Άγιοι Πατέρες. Ο Αι Γιάννης ο Ερημίτης, ο ενενηκοστός ένατος, είχε φύγει και είχε πάει στο Γουβερνέτο, στο Ακρωτήρι Χανίων. Η λαϊκή παράδοση αναφέρει, ότι κάποια μέρα μπήκε σ’ έναν κήπο για να φάει λάχανα. Εκεί όμως τον είδε τη νύκτα ένας κυνηγός, τον πυροβόλησε και τον σκότωσε. Τη στιγμή που πέθανε ο Αι Γιάννης πέθαναν και οι υπόλοιποι 98 πατέρες στη θέση που βρίσκονταν.
Από συμπωματικές ανασκαφές (διάνοιξη δρόμων) που έγιναν στην περιοχή λέγεται ότι βρέθηκαν εδώ αποτυπωμένα στον τοίχο τα οχήματα των Αγίων Πατέρων, στη στάση που βρίσκονταν τη στιγμή που πέθαιναν. Επίσης βρέθηκαν και τα οστά τους.
Κοντά στη σπηλιά έχει ιδρυθεί σήμερα ένα μοναστήρι προς τιμή των 99 Αγίων Πατέρων. Διατηρούνται επίσης κελιά και ένα εκκλησάκι, το ενοριακό εκκλησάκι του Αζωγυρέ.
Ο εφημέριος Γαβριήλ Παπαγρηγοράκης στο τέλος της ζωής του αφιέρωσε όλη του την περιουσία στη Μονή των 99 πατέρων. Αξιοπρόσεκτη είναι ότι δίπλα στην εκκλησία των Αγίων Πατέρων υπάρχει ένας αειθαλής πλάτανος κάτω από τον οποίο κάθισαν οι 99 Άγιοι Πατέρες. Σε όλους τους άλλους πλάτανους πέφτουν τα φύλλα, ενώ αυτός μένει αειθαλής. Οι ντόπιοι αποδίδουν αυτό σε θαύμα των Αγίων Πατέρων.
Στην Τουρκοκρατία ο Αζωγυρές είχε κατοικηθεί μόνο από Τούρκους. Από δω μάλιστα κατάγονταν και ο γνωστός αρχηγός των γενιτσάρων της επαρχίας Σελίνου, ο περίφημος και αιμοβόρος Καούρης, από όπου και τα τοπωνύμιο Καουριανά.
Μετά την Επανάσταση του 1821 οι οικογένειες των Κριάρηδων και των Πολυθεοδωράκηδων έφυγαν από το Κουστογέρακο, όπου ζούσαν μέχρι τότε και εγκαταστάθηκαν στον Αζωγυρέ.
Στην περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα ο Αζωγυρές πιστεύεται ότι ήταν κτισμένη η αρχαία πάλη Αχαΐα, που σύμφωνα με την παράδοση κτίστηκε από τους Αχαιούς. Γεγονός είναι ότι διακρίνονται διάφορα αρχαία ερείπια κυρίως στη θέση Ελληνικό σπηλιάρι, όπου υπάρχουν θολωτά μνημεία με τάφους, καθώς και ο λόφος Τσούνος είναι κτισμένος με λαξευτούς λίθους. Επίσης στη θέση Μαναστηρική Ρίζα υπάρχουν δυο αξιόλογα αρχαία σπήλαια. Το ένα είναι πελεκητό (γύρω στα 15 τ.μ.) και το άλλο έχει γύρω στα 25μ. ύψος, που ανεβαίνει κανείς με λαξευτά σκαλοπάτια (30 περίπου). Με έκπληξη παρατηρεί ο τολμηρός αναβάτης μέσα στα σπήλαιο έναν άνετο χώρο (δωμάτιο) και ένα πηγάδι λαξευτό, Βάθους 10-15μ. Η γύρω από του Αζωγυρέ περιοχή πρέπει να τύχει ιδιαίτερης προσοχής και να μελετηθεί ιδιαίτερα από τους ειδικούς γιατί παρουσιάζει σίγουρα ενδιαφέρον.
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.
Φωτογραφια : https://masimou.de