Μενού Κλείσιμο

Ατσιπόπουλο Ρεθύμνης

«Αχ και να βριχνόμοννε στο Ρέθνμνος μια μέρα. … Να πάρω τ’ αναβόλεμα και τη μπαλιά ντπ στράτα, να ξεπεβιούν τα πόδια μου και να γοργοσαλεύγουν,

να φτάξω στ’ Ατοιπόπουλο, το καπετανοχώρι!»

(Μανόλης Μ. Κουτσουράκης) Το Ατσιπόπουλο είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Ρεθύμνης. Απέχει 5 χμ. από το Ρέθυμνο και είναι

κτισμένο σε υψόμετρο 160 μ. Στο χωριό ζουν σήμερα περίπου 600 κάτοικοι, που είναι προοδευτικοί και καλοσυνάτοι.

Κυριότερα προϊόντα είναι το λάδι, το κρασί, τα χαρούπια και τα βελανίδια για τη βυρσοδεψία. Οι κάτοικοι ασχολούνται επίσης με την αγγειοπλαστική.

Σχετικά με την προέλευση του ονόματος του υπάρχουν οι εξής εκδοχές: Σύμφωνα με την πρώτη, προέρχεται από τις λατινικές λέξεις ΒΟΘΓ ρορυΐυδ, που σημαίνουν τραχύς λαός. Σύμφωνα με τη δεύτερη, το τοπωνύμιο ανάγεται στην αραβική λέξη χατζίπ, που πολιτογραφήθηκε στη γλώσσα των Βυζαντινών ατσιπάς, ατζουμπάς και ατσου-πάς με τη σημασία: θυρωρός, σωματοφύλακας, αλλά και επικίνδυνος ταραξίας. Οι ατσιπάδες ήταν Αιθίοπες μισθοφόροι των Σαρακηνών και αποτελούσαν τον έμπιστο στρατό των εμίρηδων. Τους χρησιμοποιούσαν παράλληλα και οι Βυζαντινοί άρχοντες στα μέγαρα τους.

Η άποψη ότι οι Ατσιπουλιανοί αποτελούν παιδιά των ατσιπάδων δεν ευσταθεί, εφόσον οι ατσιπάδες ήταν όλοι ευνουχισμένοι. Ο Δημήτρης Αετουδάκης υποστηρίζει ότι το Ατοιπόπουλο παράγεται από τις λέξεις χατζιπ – πόπουλο, που σημαίνουν θυρωρός-λαός. Πραγματικά το χωριό αποτελούσε ένα ιδιόρρυθμο θυρωρείο για την πόλη του Ρεθύμνου, καθώς τα σπίτια του, χτισμένα κολλητά το ένα στ’ άλλο, μετα-τρέπονταν σε ισχυρό κάστρο σε περιόδους αναταραχών. Οι κάτοικοι του εξάλλου ήταν από τότε υψηλόκορμοι και μαυριδεροί στην όψη.

Το χωριό υπάρχει τη δεύτερη βυζαντινή περίοδο, όπως μαρτυρεί το έγγραφο της διανομής της Κρήτης στα 12 Αρχοντόπουλα του Βυζαντίου. Στο έγγραφο αυτό αναφέρεται, το 1182, σαν ΑκίρορυΙο και Ακτζιπόπουλο και δίνεται φέουδο στους Χορτά-τζηδες.

Πολλά σημερινά επίθετα των Ατσιπουλιανών μαρτυρούν τη βυζαντινή καταγωγή τους, όπως Βερνάδος, Τσίχλης, Λιαντρής, Ρόδινος και Γαγάνης, που αποτελούν και τις παλιότερες οικογένειες του χωριού.

Την περίοδο της Ενετοκρατίας το χωριό αναφέρεται σαν ΑοίρορυΙο από τον ΒΒΓΟΖΖΙ και ΑοίρορυΙυ από τον «Καστροφύλακα».

Ερείπια ενετικών σπιτιών μαρτυρούν την ενετική παρουσία στο χωριό. Η καμινάδα της Χατζηδοστελιανής και η πόρτα του σπιτιού του Βαγγέλη Ρόδινου (Κατημανώλη), με τα σκαλίσματα και τα κερκέλια και με το νεροχύτη που προεξέχει στο βορεινό τοίχο, σώζονται από την περίοδο της Ενετοκρατίας. Οι πόρτες στα παλιά σπίτια εξάλλου διατηρούν τον ενετικό τύπο της καμάρας, καμωμένης από μεγάλες πελεκημένες πέτρες.

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας έγιναν πολλές μάχες στην περιοχή του χωριού. Το 1866 το Ατσιπόπουλο καταστράφηκε από τους Τούρκους. Γενικά η τουρκική παρουσία στο χωριό ήταν ελάχιστη, αν και το χωριό βρισκόταν σε θέση που αποτελούσε πέρασμα. Οι κάτοικοι του διακρίνονταν για την παλικαριά και την ανδρεία τους. Σε επαναστατικές περιόδους το Ατσιπόπουλο αποτέλεσε κάστρο απόρθητο και φράγμα προστασίας για τη δυτική επαρχία.

Ο δρόμος ανάμεσα στο Ατσιπόπουλο και στο Ρέθυμνο περνούσε από μια γέφυρα, που τη χαλούσαν πότε οι Τούρκοι και πότε οι Χριστιανοί. Την ίδια γέφυρα γκρέμισαν οι Γερμανοί,.όταν υποχωρούσαν προς τα Χανιά. Τώρα υπάρχει βορειότερα νέα γέφυρα.

Σε όλες τις δύσκολες στιγμές της πατρίδας το χωριό ανέδειξε άξιους πολεμιστές.

Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας, που γι’ αυτό το λόγο λέγεται Μεσοχωριανή. Ο θρύλος αναφέρει σχετικά: Όταν κάποτε μερικοί βοσκοί από το Τσιρίγο (Κύθηρα) έβοσκαν τα πρόβατα τους στην περιοχή είδαν από μακριά μια εικόνα. Η εικόνα βρισκόταν στη θέση της σημερινής εκκλησίας της Παναγίας. Την επόμενη μέρα όμως η εικόνα εξαφανίστηκε και ξαναβρέθηκε στο αρχικό σημείο. Τότε οι βοσκοί έφτιαξαν μια πρόχειρη καλύβα με κλαδιά και την άφησαν μέσα. Όταν επέστρεψαν, βρήκαν την καλύβα καμένη, αλλά την εικόνα ανέπαφη. Αποφάσισαν πλέον να μείνουν σ’ αυτό το μέρος. Έκτισαν μια πρόχειρη εκκλησία, έβαλαν την εικόνα μέσα και στη συνέχεια έκτισαν ολόγυρα τα σπίτια τους. Έτσι ιδρύθηκε – σύμφωνα με το θρύλο – το χωριό Ατσιπόπουλο.

Το 1969 κτίστηκε νέα εκκλησία της Παναγίας της Μεσοχωριανής, στη θέση ακριβώς της παλιάς, από την οποία διατηρείται μόνο η Αγία Τράπεζα. Στην είσοδο του χωριού είναι χτισμένη η εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Σύμφωνα με την παράδοση, εμποδίζει τα δαιμονικά και τα κακά πνεύματα να περάσουν στο χωριό.

Άλλη εκκλησία είναι του Αγίου Ελευθερίου. Λέγεται ότι έφεραν από το Άγιο Όρος την Αγία Ζώνη της Παναγίας και τη λιτάνεψαν στο δάσος, για να σωθεί το βελανίδι από τη μεγάλη μαύρη χνουδωτή κάμπια που το αφάνιζε. Τρ κακό εξαφανίστηκε και οι χωριανοί, για να ευχαριστήσουν τη Μεγαλόχαρη, έχτισαν το εκκλησάκι της Αγίας Ζώνης, που σώζεται μέχρι σήμερα.

Φτωχικά και γραφικά εκκλησάκια, κοντά στο χωριό είναι του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου, του Αγίου Πνεύματος, των Ταξιαρχών, της Ανάληψης και της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα. Μέσα σε σπηλιές εξάλλου βρίσκονται οι μικρές εκκλησίες του Αγίου Αντωνίου και του Αγίου Νικολάου.

Η πίστη στο θεό και η αγάπη των Αγίων έσωσαν – σύμφωνα με την παράδοση – το χωριό από τις βόμβες των Γερμανών το Μάιο του 1941.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.