Μενού Κλείσιμο

Αρμένοι Ρεθύμνης

Οι Αρμένοι  είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Ρεθύμνης. Βρίσκεται σε απόσταση 9,2 χμ. νότια του Ρεθύμνου σε υψόμετρο 380 μ. Στο χωριό ζουν σήμερα 337 άτομα, ενώ συνολικά η κοινότητα έχει 580 κατοίκους.

Οι Αρμένοι είναι κτισμένοι στους δυτικούς πρόποδες του θουνού Βρύσινας, στην κατάφυτη κοιλάδα του Αρμενόκαμπου. Ο Δημήτρης Αετουδάκης στο βιβλίο του «Προσκύνημα στην Κρήτη» αναφέρει ότι πρόκειται για «ένα λουλουδισμένο χωριό πάνω στο πλάτωμα της καρπερής γης με τα δάση της βελανιδιάς, της ελιάς και της χαρουπιάς…»

Το βελανίδι χρησιμοποιούνταν παλιότερα στη βυρσοδεψία. Σήμερα χρησιμοποιείται στην κτηνοτροφία, με την οποία ασχολούνται συστηματικά οι κάτοικοι. Παράλληλα καλλιεργούνται στο χωριό ελιές, αμπέλια, δημητριακά και κηπευτικά.

Στην κοινότητα υπάγονται και τα χωριά Άγιος Γεώργιος, Σωματάς και Φωτεινός.

Το χωριό οφείλει προφανώς το όνομα του στην καταγωγή των πρώτων κατοίκων του. Ήταν Αρμένιοι που είχε φέρει μαζί του ο Βυζαντινός στρατηγός Νικηφόρος Φωκάς. Οι Αρμένοι υπάρχουν επομένως μετά το 961 μ.Χ. Ένα ομώνυμο χωριό βρίσκεται στον Αποκόρωνακι ένα ακόμη στη Σητεία.

Τον καιρό της Ενετοκρατίας ήρθαν στους Αρμένους κάτοικοι από διάφορα μέρη της Κρήτης, ειδικά από την επαρχία Σφακίων. Από την ίδια περίοδο σώζονται ενετικές αυλόπορτες με καμάρες και σκαλιστά ενετικά οικόσημα.

Την ύπαρξη του χωριού, εξάλλου, τα χρόνια εκείνα μαρτυρεί ο «Καστροφύλακας», στον οποίο αναφέρεται το 1583 το χωριό Αίτηβηυβ Αρβηο με 228 κατοίκους. Οι Πάνω Αρμένοι είναι σήμερα ερειπωμένη γειτονιά, που βρίσκεται στη θέση Μοναχή Ελιά. Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας έμεναν εκεί Τούρκοι. Σήμερα κατοικείται μόνο ένα σπίτι.

Σημαντική ήταν η συμβολή των Αρμενων στις επαναστάσεις του περασμένου αιώνα. Το χωριό κάηκε επτά φορές από τους Τούρκους και ξανακτιζόταν από τους ίδιους τους κατοίκους. Στον κάμπο των Αρμενων έγιναν οι μάχες του Αρμενόκαμπου, κατά τις οποίες ο τούρκικος στρατός νικήθηκε στις θέσεις

Μοναχή Ελιά, Χοντροκε-φάλι και Τράπεζα. Το 1828 σκοτώθηκαν εδώ 200 Τούρκοι και αιχμαλωτίστηκαν 300 Τουρκάλες.

Την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής οι ναζί κατοίκησαν στο χωριό, αφού προηγουμένως το βομβάρδισαν. Οι κατακτητές χρησιμοποίησαν το γύρω κάμπο σε έκταση δύο τετραγωνικών χιλιομέτρων, όπου είχαν εγκαταστήσει αεροδρόμιο και καταυλισμούς πυρομαχικών και τροφίμων. Τα παραπάνω προορίζονταν για ανεφοδιασμό του Ρόμελ, στην Αφρική. Τελικά δε στάλθηκαν, γιατί στο μεταξύ οι Γερμανοί κατέρρευσαν. Φεύγοντας το 1944, ανατίναξαν το χωριό προκαλώντας τεράστιες ζημιές στις καλλιέργειες και στους πέτρινους δρόμους μέσα στα χωράφια. Μεγάλες ζημιές από τα βλήματα έπαθαν και τα σπίτια. Ακόμη και σήμερα, καλλιεργώντας οι χωρικοί τα κτήματα, βρίσκουν βλήματα στον κάμπο.

Οι παλιότερες οικογένειες των Αρμενων είναι οι Τζιτζικάκηδες, οι Κτιστάκηδες, οι Καλλέργηδες, οι Μανιουδάκηδες, οι Μαρκουλάκηδες, οι Σκουλούδηδες και οι Συρά-δες από Σφακιά, οι Καλησπεράκηδες από το Μεσαρά Ηρακλείου, οι Βιστάκηδες, οι Περβολιανάκηδες και οι Χριστουλάκηδες.

Στη θέση Μοναχή Ελιά υπάρχει ένα μεγάλο υστερομινωικό νεκροταφείο. Ενας κυνηγημένος ασβός που τρύπωσε σ’ έναν τάφο έγινε η αφορμή να έρθουν στο φως 280τάφοι, λαξευτοί μέσα στους βράχους. Περιείχαν αμφορείς και διάφορα κτερίσματα, που βρίσκονται στα μουσεία Ρεθύμνου και Χανίων.

Στους Αρμένους υπάρχουν οι εκκλησίες Άγιοι Ανάργυροι, Άγιος Γεώργιος και Μεταμόρφωση του Σωτήρα, που έχει ωραίο κωδωνοστάσι, λαξευτό σε πέτρα.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα

Φωτογραφία: https://www.feelgreece.com