Μενού Κλείσιμο

Ανώσκελη Χανίων

Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Κισάμου. Βρίσκεται 3χμ. νοτιοδυτικά των Χανίων. Οι κάτοικοι, 160 στον αριθμό, ασχολούνται με την καλλιέργεια ελαιοδένδρων, σταφυλιών, πορτοκαλιών και παράγουν κτηνοτροφικά προϊόντα. Η κοινότητα Ανώσκελης αποτελείται από το χωριό Ανώσκελη και από το συνοικισμό Πεταλιανών.

Το χωριό είναι κτισμένο στις κορυφές τριών λόφων, που έχουν το ίδιο υψόμ., γι’ αυτό ακριβώς το λόγο ονομάζεται Ανώσκελη, είναι δηλαδή κτισμένο πάνω σε σκέλη. Μια άλλη, όμως, άποψη σχετική με την προέλευση του ονόματος του χωριού αναφέρει ότι η γύρω περιοχή μοιάζει στο σχήμα με «σέλες». Η τοποθεσία που Βρίσκεται το χωριό είναι η Άνω Σέλη κι έτσι ονομάστηκε Ανώσκελη.

Η παλιότερη μαρτυρία που έχουμε για το χωριό είναι μια παράδοση, που αναφέρει ότι μερικά από τα ελαιόδεντρα του χωριού χρονολογούνται από την ενετική εποχή.

Η ντόπια παράδοση διηγείται μια αξιόλογη ιστορία, που εξελίσσεται στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και εξηγεί την προέλευση του ονόματος Ανδρεάκης. Λένε, λοιπόν, ότι γύρω στα 1800 περίπου παπάς στο χωριά ήταν ο Μανόλης Μανωλακάκης. Ένας Τούρκος αγάς ανέθεσε στον παπά Μανόλη να φτιάξει μια βρύση στην περιοχή Γαβαλομούρι και να πληρωθεί για τον κόπο του. Έτσι και έγινε. Ο παπάς έφτιαξε τη βρύση, φύτεψε μάλιστα κι έναν όμορφο κήπο γύρω της και έστειλε τα πρώτα προϊόντα δώρο στον Τούρκο αγά. Αρκετό καιρό περίμενε ο παπά Μανόλης την πληρωμή του, αντί για τα χρήματα όμως, ο Τούρκος του έστειλε τρεις σφαίρες. Τότε ο παπάς θύμωσε πολύ και σκέφτηκε να τον εκδικηθεί. Έτσι, άρχισε να φτιάχνει κέρινα ομοιώματα των Τούρκων και μετά να τους βάζει φωτιά. Κάθε φορά που έκαιγε ένα ομοίωμα, πέθαινε κι από ένας Τούρκος κι όλος ο κόσμος άρχισε ν’ αναρωτιέται πώς πεθαίνουν τόσοι Τούρκοι.

Μια μέρα κάποιος Θεοδωράκης ρώτησε τον παπά κι εκείνος του αποκάλυψε το μυστικό του, τότε ο Θεοδωράκης πρόδωσε τον παπά στους Τούρκους. Το αποτέλεσμα της προδοσίας ήταν φρικτό. Οι Τούρκοι πήγαν στο σπίτι του παπά, δήθεν για επίσκεψη, και μόλις εκείνος πήγε να φέρει φωτιά για τα τσιμπούκια τους απ’ το άλλο δωμάτιο, τον πυροβόλησαν και τον σκότωσαν. Σκότωσαν επίσης όλη την οικογένειά του και έκαψαν το σπίτι του.

Μόνο ένα από τα παιδιά του γλίτωσε, ο Ανδρέας, γιατί έλειπε εκείνη τη στιγμή από το σπίτι και οι χωριανοί φρόντισαν να τον ειδοποιήσουν να μη γυρίσει πίσω. Κρύφτηκε, λοιπόν, ο Ανδρέας για πολύ καιρό στη Γραμπούσα και μετά γύρισε στο χωριό μαζί με το συγχωριανό του Καπετάν – Λαμπέ και τον οπλαρχηγό Χρηστάκη, για να τιμωρήσουν τον προδότη. Πράγματι τιμωρήθηκε σκληρά, αφού τον έκαψαν με καυτό λάδι. Συνέλαβαν κι έναν Τούρκο που αργότερα τον ελευθέρωσαν, αφού πήραν πρώτα πολλά λύτρα.

Μετά απ’ όλα αυτά, ο Ανδρέας έμεινε στο χωριό, παντρεύτηκε μια όμορφη κοπέλα από τα Σφακιά και έκανε επτά παιδιά. Επειδή, όμως, ήταν ο μόνος Ανδρέας στο χωριό δεν χρειάστηκε ποτέ να τον φωνάξουν με το επίθετό του, για να τον ξεχωρίσουν, κι έτσι το αρχικό επώνυμο της οικογένειας ξεχάστηκε. Από τον Ανδρέα δημιουργήθηκε το επώνυμο Ανδρεάκης κι απ’ αυτόν κατάγονται οι εννιά οικογένειες με το όνομα Ανδρεάκης, που υπάρχουν σήμερα στο χωριό.

Πολλοί κάτοικοι της Ανώσκελης αγωνίστηκαν ηρωικά εναντίον των Γερμανών κατακτητών στη Μάχη της Κρήτης, συνεχιστές κι αυτοί της αγωνιστικής παράδοσης του τόπου.

Στο χωριό βρισκόταν, πιθανόν από τη βυζαντινή εποχή, μια πολύ παλιά εκκλησία, του Αγίου Γεωργίου. Δίπλα της ακριβώς κτίστηκε μια άλλη, ο Άγιος Χαράλαμπος. Επειδή, όμως, ο Άγιος Γεώργιος κατεδαφίστηκε, γύρω στα 1961 κτίστηκε μια καινούρια στη θέση της, όπου προστέθηκε και το κλίτος του Αγίου Κωνσταντίνου. Το τέμπλο της εκκλησίας είναι σκαλιστό και παρουσιάζει αξιόλογο ενδιαφέρον. Υπάρχουν σήμερα εκεί πολλές αξιόλογες εικόνες από την παλιά εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και μερικές απ’ αυτές φυλάσσονται στη Μητρόπολη.

Στο χωριό συναντάμε τις παλιές οικογένειες των Ανδρεάκηδων, των Μαμιδάκηδων, των Μανιουδάκηδων και των Κοκολογιαννάκηδων.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.