Μενού Κλείσιμο

Άνω Μαλάκι Ρεθύμνης

Το Άνω Μαλάκι είναι χωριό της επαρχίας Ρεθύμνης, που μαζί με το Κάτω Μαλάκι αποτελούν την κοινότητα Μαλάκια. Απέχει 23 χμ. από το Ρέθυμνο. Βρίσκεται σε υψόμ. 420 μ. κι έχει σήμερα 72 κατοίκους. Η προέλευση του ονόματος του είναι ίδια με αυτήν του Κάτω Μαλακίου.

Η παράδοση αναφέρει ότι το Άνω Μαλάκι ιδρύθηκε από τους κατοίκους του παλιού χωριού Αρχοντικά. Ονομάστηκε έτσι, επειδή ήταν ένα πλούσιο χωριό και οι κάτοικοι του ζούσαν σαν άρχοντες. Βρισκόταν λίγο πιο πάνω από το σημερινό Άνω Μαλάκι. Στην ερήμωση των Αρχοντικών συντέλεσε οπωσδήποτε και ο ερχομός των Τούρκων.

Οι παλιότερες οικογένειες στο Άνω Μαλάκι είναι οι Πατεράκηδες. οι Νικολιδάκη-δες, οι Μπερνιδάκηδες, οι Καλαϊτζάκηδες κ.ά.

Στο χωριό υπάρχουν πολλά τοπωνύμια που συνδέονται με διάφορους θρύλους. Στην περιοχή του χωριού υπάρχει ένα ωραίο μικρό οροπέδιο, που λέγεται Ποτάμια. Ανάμεσα σε πλατάνια και ήμερα δέντρα αναβλύζει άφθονο νερό, που σχηματίζει μικρά ποταμάκια. Σ’ ένα απ’ αυτά – σύμφωνα με την παράδοση – γλίστρησε κάποτε μια νύφη, καθώς περνούσε καβάλα στ’ άλογο της. Η νύφη πνίγηκε και η τοποθεσία ονο-μάστηκε της Νύφης τα Ποτάμια.

Ένας δεύτερος θρύλος, σχετικός με το ίδιο τοπωνύμιο, αναφέρει ότι κάποτε ένας βοσκός έκανε μάγια σε μια νύφη που περνούσε από κει. Μετά από ένα χρόνο πέρασε από το ίδιο μέρος ο άντρας της. Ο βοσκός του μίλησε κι εκείνος του είπε πως η γυναίκα του είναι δεμένη (της έχουν κάνει μάγια). «Πήγαινε σπίτι σου και η γυναίκα σου θα >ίνει καλά!» απάντησε ο βοσκός.

Στη ρίζα ενός λόφου, στην περιοχή του παλιού χωριού Αρχοντικά υπάρχει ένα σπήλαιο με σταλακτίτες και σταλαγμίτες, που δεν έχει όμως αξιοποιηθεί.

Το σπήλαιο ονομάζεται Τρύπα των 40 Μιχελήδων, τοπωνύμιο που στηρίζεται στην παρακάτω παράδοση: Όταν οι Τούρκοι έκαιγαν τα Αρχοντικά, οι κάτοικοι του είχαν καταφύγει σ’ αυτό το σπήλαιο, ανάμεσα τους δε υπήρχαν 40 άντρες με το όνομα Μιχάλης. Μια γριά όμως έμεινε πίσω και δεν μπόρεσε να βρει το στόμιο του σπηλαίου, που ακόμη και σήμερα είναι δύσκολο να το δει κανείς.

Σύμφωνα με μια εκδοχή, οι Τούρκοι έσφαξαν τη γριά. κάποιος φόρεσε τα ρούχα της και φώναξε: «Ε, Μιχελή, Μιχελή!» Οι έγκλειστοι φανερώθηκαν κι έτσι οι Τούρκοι μπήκαν μέσα και τους έσφαξαν. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, οι Τούρκοι βρήκαν τη σπηλιά, αφού ακολούθησαν τη γριά.

Στο Άνω Μαλάκι βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Τριάδας. Η παράδοση αναφέρει ότι τα χρόνια που διαμορφωνόταν το σημερινό χωριό, ένας βοσκός ξώμενε (περνούσε τη νύχτα του) στη θέση Κατσιγιάννη. Κάθε βράδυ έβλεπε απέναντι, έξω από το μικρά εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας, ένα φως. Μια νύχτα ξεκίνησε να δει τι ήταν. Έψαξε και βρήκε μέσα στους βάτους και στα κλαδιά μια εικόνα, ίσως της Αγίας Τριάδας. Την πήρε και την έβαλε μέσα στο εκκλησάκι. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η εκκλησία κτίστηκε, αφού ο βοσκός βρήκε την εικόνα.

Αργότερα κτίστηκε η σημερινή μεγαλύτερη εκκλησία, μέσα στην οποία βρισκόταν το παλιό εκκλησάκι. Κανένας δεν τολμούσε να το γκρεμίσει, ώσπου ο ίδιος ο παπάς πήρε την αξίνα κι έβγαλε την πρώτη πέτρα.

Κοντά οτο παλιό χωριό Αρχοντικά υπάρχει η εκκλησία του Άι Γιώργη, που ήταν ερειπωμένη και τελευταία ανακαινίστηκε. Πολύ παλιά εκκλησία είναι η Αγία Μαρίνα. Οι γεροντότεροι θυμούνται ότι είχε αγιογραφίες, που σκεπάστηκαν όμως με ασβέστη. Σήμερα διακρίνονται μόνο υπολείμματα τοιχογραφιών.

Στην περιοχή των Αρχοντικών σώζονται ερείπια από το βυζαντινό κοινόβιο μοναστήρι οι Παναγιές. Για τις παλιές εκκλησίες της περιοχής αυτής βλ. Γ. Β. Αντουράκη,

«Τοιχογραφημένοι βυζαντινοί ναοί της Κρήτης», Αθήναι 1985.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995

Φωτογραφία :https://www.eos-her.gr/photos/