Μενού Κλείσιμο

Άνω Λεχώνια Μαγνησίας

Τα Άνω Λεχώνια είναι ένα, σχεδόν, πεδινό χωριό του δυτικού Πηλίου, σε απόσταση 11 χλμ. νοτιοανατολικά του Βόλου και με υψόμετρο 150 μ. Από τον σιδηροδρομικό σταθμό του ξεκινάει το τρενάκι του Πηλίου, ο φημισμένος «Μουτζούρης», για μια διαδρομή μοναδικής ομορφιάς μέχρι τις Μηλιές. Υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Βόλου και αριθμούσε 1.068 κατοίκους, κατά την απογραφή του 2011.

Το τοπωνύμιο Λεχώνια προέρχεται από το σλάβικο λέχ (= πεδινός) ή από κάποιον Λέχωνα, ίσως ηγεμόνα της περιοχής. Υπάρχει και η λαϊκή άποψη που λέει πως επειδή η γη είναι εύφορη, παράγει όλα τα αγαθά που επιθυμεί οποιαδήποτε λεχώνα.

Στον λόφο Νεβεστίκι υπάρχουν ερείπια και λείψανα τείχους, που οι αρχαιολόγοι ταυτίζουν με την ακρόπολη της αρχαίας Μεθώνης. Το τοπωνύμιο Νεβεστίκι ίσως είναι σλάβικο από τη λέξη nevesta (=νύφη, αρραβωνιαστικιά, νέα). Στο Πήλιο υπάρχει η παράδοση πως στα παλιά χρόνια δεν διαπόμπευαν τη νύφη που ο γαμπρός δεν έβρισκε αγνή, παρά την έκλειναν σε κάστρο-μοναστήρι. Άρα, Νεβεστίκι σημαίνει «Παρθενώνας» για παραστρατημένες κοπέλες και νιόπαντρες.

Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ο ηγεμόνας Μιχαήλ Β’ Παλαιολόγος έδωσε ως προίκα το χωριό στον ηγεμόνα της Αχαΐας Βιλλεαρδουίνο που τον πάντρεψε με την κόρη του. Στην Τουρκοκρατία οι Τούρκοι έχτισαν σπίτια, πύργους και τζαμιά. Τότε δεν υπήρχαν πολλοί Χριστιανοί στο χωριό παρά μόνον λίγοι κολίγοι. Αργότερα οι κολίγοι που εγκαταστάθηκαν εκεί, σχημάτισαν χριστιανική συνοικία και σιγά-σιγά αυξάνονταν. Σε όλο τον κάμπο λίμναζαν νερά και μάστιζε τον τόπο η ελονοσία. Γύρω στο 1523 στον λόφο Νεβεστίκι υπήρχε το γυναικείο μοναστήρι «Άϊ Νικόλας», λείψανα του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα. Τα Λεχώνια απελευθερώθηκαν στην ουσία πριν από την υπόλοιπη Θεσσαλία γιατί οι Τούρκοι που ζούσαν πούλησαν νωρίτερα τις περιουσίες τους σε Έλληνες και έφυγαν από τον τόπο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στα Άνω Λεχώνια υπήρχαν από τον 19ο αιώνα εργοστάσια μεταξουργίας και το 1919 ιδρύθηκε συνεταιρισμός που έφτιαχνε κομπόστες. Επίσης το 1920 λειτουργούσε παγοποιείο που παρήγαγε πάγο αλλά και ηλεκτρικό ρεύμα που ηλεκτροδοτούσε το χωριό.

Το ιστορικό τρενάκι, που παλαιότερα διένυε την απόσταση Βόλος-Μηλιές, κυλούσε πάνω στον σιδηρόδρομο του οποίου η κατασκευή άρχισε το 1881, με πρώτο το κομμάτι μέχρι τα Λεχώνια, για να παραδοθεί τελικά το 1896. Την επίβλεψη της κατασκευής του σιδηροδρομικού δικτύου είχε ο Εβαρίστο Ντε Κίρικο, ο πατέρας του γνωστού ζωγράφου Τζόρτζιο ντε Κίρικο, ο οποίος γεννήθηκε στον Βόλο. Σήμερα, το τρενάκι λειτουργεί από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο διανύοντας λίγα χιλιόμετρα μέχρι τις Μηλιές, σε μια από τις πιο στενές σιδηροδρομικές γραμμές στον κόσμο (60 εκατοστά), που φιλοξενεί τα 4 βαγόνια του «Μουτζούρη», όπως λεγόταν κάποτε το τρενάκι του Πηλίου, για να δηλώσει την ατμοκίνηση και τον καπνό, που άφηνε στο πέρασμά του. Από τα Άνω Λεχώνια μέχρι τις Μηλιές, η διαδρομή είναι ορεινή, διασχίζοντας τις κατάφυτες πλαγιές με την πυκνή βλάστηση, από πλατάνια μέχρι και πουρνάρια. Η μοναδική στάση του τρένου γίνεται για μόλις 15 λεπτά στην Άνω Γατζέα για να συνεχίσει “ξεφυσώντας” και λικνίζοντας τα βαγόνια του, για μια διαδρομή συνολικού μήκους 15 χλμ. και χρόνου περίπου 90 λεπτών. Η διαδρομή προσφέρει εικόνες πλούσιας φύσης και αρχιτεκτονικής με παλαιές αλλά περίτεχνες κατασκευές λαξευτής μαρμαρόπετρας και γκρίζου ασβεστόλιθου, που διαμόρφωσαν τις αντιστηρίξεις, τα τοξωτά γεφύρια, τις καμάρες και τα στόμια των σηράγγων.

Στα Άνω Λεχώνια υπάρχουν πυργόσπιτα και νεοκλασικά όπως του Χατζηκυριαζή και του Κασιόπουλου χτισμένα το 1900, και αρχοντικά όπως του Σαράφη χτισμένο το 1896 με σχέδιο του Εβαρίστο Ντε Κίρικο. Εντύπωση προκαλεί το ερειπωμένο αρχοντικό Κοντού που διαφέρει από την τυπική αρχιτεκτονική του Πηλίου. Είναι ένα εξαιρετικό δείγμα εκλεκτικιστικού ρυθμού, σχεδιασμένο κι αυτό από τον Ντε Κίρικο. Το σπίτι αυτό το «στοιχειώνει» ο θάνατος των τριών παιδιών της οικογένειας, πιθανότατα από φυματίωση, που αποδόθηκε τότε στη δηλητηρίασή τους από ένα σαμιαμίδι.

Επίσης, ενδιαφέρον παρουσιάζουν ο πύργος Ολυμπίου, ο πύργος Κοκοσλή με το παλιό μεταξουργείο  κοντά του, το παλιό ελαιοτριβείο του Γεωργούδη (1900), το παλιό εργοστάσιο Δημοπούλου (1920) και η βρύση του Κωνστ. Μαυρογιάννη, που κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ου αι. (1906), με λεοντοκεφαλή, αετωματική επίστεψη και μαρμάρινα ακροκέραμα στις τρεις γωνίες, κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό.

Κάθε Ιούλιο γίνεται το πανηγύρι των Αγίων Αναργύρων που αποτελεί την έναρξη πολιτιστικών εκδηλώσεων με την ονομασία «Τα Λεχωνίτικα», όπου πραγματοποιούνται εκθέσεις λουλουδιών, συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις.